لیموعمانی یا لیمو امانی، لیموترش شیسه یا تغن از میوه‌هایی است که خشک‌شده‌ی آن را معمولاً به‌عنوان چاشنی در طبخ خورش‌های ایرانی چون قورمه‌سبزی و قیمه استفاده می‌کنند.
در لغتنامه‌ی دهخدا از این محصول بانام لیموعمانی یادشده و آن را “لیمویی ترش که از عمان آرند” معنا کرده، اما شهرت آن احتمالاً به‌غلط “عمانی” ذکرشده است، چراکه کشور عمان فاقد مرکباتی معروف بوده و احتمالاً نام درست لیمو “امانی” است، به دلیل این‌که شهر امان پایتخت کشور اردن ازلحاظ محصول لیمو همچون کشورهای لبنان و فلسطین سرشناس است.
معمولاً لیموعمانی خشک‌شده را پیش از ریختن در غذا سوراخ، شکسته یا خرد می‌کنند یا در کشورهای دیگر گاهی آن‌ها را کوبیده و به‌صورت گرد به خوراک‌های برنجی یا در خوراک‌های خلیجی پُرادویه بانام بهارات یا کبسا می‌ریزند.
این چاشنی بیشتر موردعلاقه‌ی کشورهای عرب همسایه همچون عراق، کویت و بحرین است، اما سؤال اینجاست ارزش تغذیه‌ای لیموعمانی تا چه میزان است؟ آیا می‌توان از اثرات درمانی این چاشنی سود برد؟
لیموعمانی گونه‌ی دیگری از لیموترش و درخت آن از خانواده‌ی نارنج است. لیموعمانی تازه، رنگ خردلی داشته و بسیارترش است؛ به‌طوری‌که تازه‌اش را نمی‌توان به‌تنهایی مصرف کرد. به همین دلیل آن را در آفتاب خشک می‌کنند تا قابلیت مصرف آن افزایش یابد.
خواص لیمو عمانی چیست؟
مواد متشکله‌ی لیموعمانی را ترکیبات تلخ، فلاونوئیدها، اسیدسیتریک، املاح، ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین C و مواد فرار تشکیل می‌دهد.
عمده‌ترین ترکیبات موجود در روغن فرار گیاه را لیمونن، آلفا-ترپینئول، گاما ترپینن، ترپینولن، 1 و 8 سینئول و لینالول تشکیل می‌دهد.
این میوه ازنظر کلسیم و پتاسیم غنی بوده و ازنظر ویتامین C از سایر مرکبات پیشی گرفته و به‌عنوان کاهنده‌ی فشارخون و چربی خون شناخته‌شده است.
خوردن دم‌کرده‌ی آن اغلب با چای و گل‌گاوزبان در کاهش فشارخون مؤثر است. برای افراد با فشارخون طبیعی نیز مصرف دم‌کرده‌ی آن با عسل یا نبات پیشنهاد می‌شود.
لیموعمانی ازنظر طب سنتی خنک‌کننده، اشتهاآور، ضدعفونی‌کننده، مقوی معده، ضد نفخ، مؤثر برای رفع عوارض کمبود ویتامین C، مسکن سردرد، التیام دهنده‌ی سرفه و سرماخوردگی است.
این چاشنی به دلیل مواد آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطان شناخته‌شده و در دفع مواد صفراوی مؤثر است.
تمام خواص لیمو عمانی
خواص لیمو عمانی برای لاغری:
گیاه لیموعمانی بومی آسیای جنوبی بوده و در آمریکا و آمریکای لاتین نیز کشت می‌شود. این گیاه در مناطق مختلف جنوب و جنوب شرقی ایران نظیر بندرعباس، میناب، جهرم و شیراز به‌طور فراوان کاشته می‌شود. لیموعمانی معمولاً در طبخ خورش‌های ایرانی چون قرمه سبزی و قیمه استفاده می‌شود. آن‌ها را پیش از ریختن در غذا سوراخ کرده، شکسته یا خرد می‌کنند. در کشورهای دیگر گاهی نیز آن‌ها را به‌صورت گرد کوبیده به خوراک‌های برنجی می‌افزایند. مثلاً در خوراک خلیجی پر ادویه‌ای بانام بهارات یا کبسا. از این محصول در کشورهای عرب همسایه همچون عراق، کویت و بحرین نیز استفاده می‌شود. گفته می‌شود برای پرهیز از تلخ شدن غذا بهتراست پیش از افزودن آن به غذا تخم‌های آن را درآورد. در ضمن وقتی درسته در غذا انداخته می‌شود محل تجمع روغن شده و خوردن آن هرچند که خود کالری ندارد، توصیه نمی‌شود.
لیموعمانی از نوعی لیموهای ترش کوچک یا بزرگ آب‌لیموگیری تهیه می‌شود و طی فرآیند خشک شدن از رنگ مایل به زرد و سبز به رنگ قهوه‌ای تیره یا سوخته تبدیل می‌شود. معمولاً رنگ لیموعمانی آفتاب خشک، قهوه‌ای روشن و داخل آن سیاه‌رنگ است. در منابع گفته‌شده است هر چه لیموعمانی درشت‌تر و تیره‌تر باشد از مرغوبیت و کیفیت بالاتری برخوردار است البته لازم است بدانید لیموعمانی تازه خشک‌شده بیشتر به رنگ خردلی و بسیارترش است. با توجه به این‌که این روزها انواع متفاوتی از لیموعمانی در بازار وجود دارد، گفته می‌شود لیموهای به رنگ سفید چینی هستند. درنتیجه فواید آن را باید از چینی‌ها پرسید!
خواص لیمو عمانی در طب سنتی
مواد متشکله‌ی لیموعمانی را ترکیبات تلخ، فلاونوئیدها، اسیدسیتریک، املاح، ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین C و مواد فرار تشکیل می‌دهد. عمده‌ترین ترکیبات موجود در روغن فرار گیاه را لیمونن، آلفا-ترپینئول، گاما ترپینن، ترپینولن، 1 و 8 سینئول و لینالول تشکیل می‌دهد. این میوه ازنظر کلسیم و پتاسیم غنی بوده و ازنظر ویتامین C از سایر مرکبات پیشی گرفته و به‌عنوان کاهنده‌ی فشارخون و چربی خون شناخته‌شده است.
مصرف لیموعمانی را برای مبتلایان به چربی خون مفید است و افراد می‌توانند به دم‌نوش‌هایی که در زمستان مصرف می‌کنند، لیموعمانی را بیفزایند، استفاده از دم‌کرده گل‌گاوزبان به همراه لیموعمانی مانع از افزایش غلظت خون در افراد می‌شود. همچنین مصرف شربت لیموترش تازه همراه با عسل برای افرادی که مزاج گرم دارند مفید است، همچنین استفاده از این نوشیدنی به مدت ۶۰ روز سبب لاغری و تقویت معده نیز می‌شود.
خوردن دم‌کرده‌ی آن اغلب با چای و گل‌گاوزبان در کاهش فشارخون مؤثر است. برای افراد با فشارخون طبیعی نیز مصرف دم‌کرده‌ی آن با عسل یا نبات پیشنهاد می‌شود. لیموعمانی ازنظر طب سنتی خنک‌کننده، اشتهاآور، ضدعفونی‌کننده، مقوی معده، ضد نفخ، مؤثر برای رفع عوارض کمبود ویتامین C مؤثر است.
خواص لیمو عمانی برای کاهش فشار خون:
این میوه ازنظر کلسیم و پتاسیم غنی بوده و ازنظر ویتامین C از سایر مرکبات پیشی گرفته و به‌عنوان کاهنده‌ی فشارخون و چربی خون شناخته‌شده است. خوردن دم‌کرده‌ی آن اغلب با چای و گل‌گاوزبان در کاهش فشارخون مؤثر است. برای افراد با فشارخون طبیعی نیز مصرف دم‌کرده‌ی آن با عسل یا نبات پیشنهاد می‌شود. لیموعمانی ازنظر طب سنتی خنک‌کننده، اشتهاآور، ضدعفونی‌کننده، مقوی معده، ضد نفخ، مؤثر برای رفع عوارض کمبود ویتامین C، مسکن سردرد، التیام دهنده‌ی سرفه و سرماخوردگی است.
این چاشنی به دلیل مواد آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطان شناخته‌شده و در دفع مواد صفراوی مؤثر است.
لیمو عمانی چه خواصی دارد؟
بهبود ویتامین C با لیمو عمانی
دم‌کرده لیمو بهترین هدیه برای بیماران فشارخون است، با کمک رادیواکتیوی که در لیمو وجود دارد جلوی پیری را خواهد گرفت. ترشی لیمو نه‌تنها برای مبتلایان به زخم معده مضر نیست بلکه صد در صد هم مفید است و از فلج کودکان جلوگیری می‌کند. ضد سرطان نیز هست. در شبه‌جزیره مالایا برگ‌های لیموعمانی را له می‌کنند و برای سر درد روی پیشانی می‌گذارند تا سردرد خود را خوب کنند.
این میوه ازنظر کلسیم و پتاسیم غنی است و ازنظر ویتامین C از سایر مرکبات پیشی گرفته و به‌عنوان کاهنده فشارخون و چربی خون شناخته‌شده است. خوردن دم‌کرده آن اغلب با چای و گل‌گاوزبان در کاهش فشارخون مؤثر است. برای افراد با فشارخون طبیعی نیز مصرف دم‌کرده آن با عسل یا نبات پیشنهاد می‌شود. لیموعمانی ازنظر طب سنتی خنک‌کننده، اشتها آور، ضدعفونی‌کننده، مقوی معده، ضد نفخ، مؤثر برای رفع عوارض کمبود ویتامین C، مسکن سردرد، التیام دهنده‌ی سرفه و سرماخوردگی است. این چاشنی به دلیل مواد آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطان شناخته‌شده و در دفع مواد صفراوی مؤثر است.
توصیه‌ها:
- لیموعمانی هنگام خشک شدن به دلیل عمل تخمیر، کمی تلخ شده که این تلخی در مزه‌ی آن نیز احساس می‌شود. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از تلخ شدن غذا پیش از افزودن، تخم‌های آن را درآورید.
- لیموعمانی درسته در خورش‌ها و خوراک‌ها محل تجمع روغن غذا خواهد بود. بنابراین خوردن آن توصیه نمی‌شود.
- بهترین نوع لیموعمانی در مناطق مختلف جنوب و جنوب شرقی ایران نظیر بندرعباس، میناب، جهرم و شیراز و صادراتی آن در اردن پرورش می‌یابد.
- لیموعمانی به دلیل دارا بودن مواد فراری که عامل ایجاد عطر و بوی آن است، حتماً باید در محل خشک، خنک و در ظروف سربسته و به‌دوراز نور نگهداری شود.
- بهتر است هنگام تهیه‌ی انواع خورش‌ها و خوراک‌ها به مقدار لازم از لیموعمانی استفاده کنید تا استفاده از نمک در غذا به حداقل برسد.
- در برخی مناطق گرمسیر به دلیل این‌که نگهداری لیموترش مشکل و حمل‌ونقل آن مقرون‌به‌صرفه نیست، آن را با تغییرات ویژه‌ای تبدیل به لیموعمانی می‌کنند تا قابلیت نگهداری‌اش برای چندین سال افزایش یابد.
- معمولاً رنگ لیموعمانی آفتاب خشک، زرد قهوه‌ای و داخل آن سیاه‌رنگ است.
روش آماده‌سازی:
لیموی شسته شده را کاملاً خشک کرده درون سینی قرار داده و در مقابل نور خورشید می‌گذارند. 2 الی 3 ساعت اول مرتب زیرورو می‌کنند تا تمام لیمو خشک شود و سپس به مدت 3 الی 4 روز زیر تابش نور خورشید قرار می‌دهند تا کاملاً خشک شود.
توجه:
از خرید لیموعمانی به‌صورت فله‌ای و روباز اجتناب کنید. لیموعمانی‌هایی را که به‌صورت سنتی خشک می‌کنند، غیربهداشتی و محل تجمع میکروب‌ها هستند. بنابراین هنگام خرید، محصولاتی را که دارای بسته‌بندی اصولی، مجوز بهداشت و تاریخ‌مصرف هستند، انتخاب کنید و بهتر است قبل از مصرف، آن را خوب بشویید.
