علت، علائم و درمان از بین رفتن پرز روده (سلیاک)

در این مطلب به علت، علائم و درمان از بین رفتن پرز روده یا بیماری سلیاک خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید 😉

تخمین زده‌شده که بیماری سلیاک، تقریباً 1 درصد افراد در ایالات‌متحده‌ی آمریکا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماری سلیاک یک بیماری جدی است که می‌تواند عوارض منفی زیادی داشته باشد شامل مشکلات گوارشی و کمبود مواد مغذی.

در این مطلب نگاهی داریم به شایع‌ترین نشانه‌ها و عوارض بیماری سلیاک.

بیماری سلیاک

علت بیماری سلیاک:

بیماری سلیاک از تعامل بین ژن‌ها، خوردن غذاهایی با گلوتن پار و دیگر عوامل محیطی رخ می‌دهد، اما علت دقیق آن مشخص نیست.

روش‌های تغذیه نوزاد، عفونت‌های دستگاه گوارش و باکتری‌های شکمی ممکن است به توسعه بیماری سلیاک کمک کنند.

گاهی بیماری سلیاک بعداً آغاز می‌شود یا برای اولین بار پس از جراحی، بارداری، زایمان، عفونت ویروسی یا استرس عاطفی شدید فعال می‌شود.

وقتی سیستم ایمنی بدن به گلوتن در غذا واکنش نشان می‌دهد، واکنش به برآمدگی‌های کوچک شبیه به مو که روده کوچک را می‌سازند، آسیب می‌زند.

این برآمدگی‌های ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد مغذی دیگر را از غذایی که می‌خورید، جذب می‌کنند؛ اگر این‌ها آسیب‌دیده باشند، مواد غذایی کافی به دست نمی‌آورید، مهم نیست چقدر غذا بخورید.

برخی از انواع ژن‌ها به نظر می‌رسد ریسک توسعه این بیماری را افزایش می‌دهند اما داشتن این ژن‌ها به این معنا نیست که شما مبتلابه بیماری سلیاک خواهید شد.

میزان بیماری سلیاک در کشورهای غربی حدود 1 درصد از جمعیت را فراگرفته است. بیماری سلیاک در سفیدپوستان شایع است؛ بااین‌حال، این بیماری اکنون در میان بسیاری از گروه‌های قومی تشخیص داده‌شده است و در سطح جهانی یافت می‌شود.

علائم و نشانه های بیماری سلیاک

۱. اسهال از نشانه های از بین رفتن پرز روده

اسهال از نشانه های سلیاک

مدفوع شل و آبکی یکی از اولین علائمی است که بسیاری از افراد دارای بیماری سلیاک آن را تجربه می‌کنند. در مطالعه‌ای کوچک، 79 درصد از بیماران سلیاک، قبل از درمان علامت اسهال را گزارش کردند و بعد از درمان، فقط 17 درصد از آن‌ها، اسهال مزمنشان ادامه پیدا کرد. برای بسیاری از بیماران، اسهال در عرض چند روز درمان کاهش پیدا کرد، اما زمان متوسط برای برطرف شدن علائم، چهار هفته بوده است.

همچنین بخوانید: اسهال؛ علل اسهال؛ راه‌های درمان فوری اسهال

بااین‌حال فراموش نکنید که علت‌های زیاد دیگری برای اسهال می‌تواند وجود داشته باشد، مانند عفونت، عدم تحمل غذا یا مشکلات روده‌ای.

۲. نفخ از نشانه های سلیاک

نفخ، علامت شایع دیگری از بیماری سلیاک است. سلیاک موجب التهاب در سیستم گوارش شده که ممکن است منجر به نفخ همراه با بسیاری از مشکلات گوارشی دیگر شود. در مطالعات انجام‌شده مشخص شد، گلوتن موجب مشکلات گوارشی مانند نفخ در افرادی که سلیاک ندارند نیز می‌شود.

مطالعه‌ای، 34 نفر که بیماری سلیاک نداشتند اما دچار مشکلات گوارشی بودند را موردبررسی قرارداد. علائم آن‌ها با پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن بهبود پیدا کرد.

همچنین بخوانید: دلایل نفخ معده و روش های درمان آن

علاوه بر بیماری سلیاک، سایر عوامل پنهان برای نفخ شامل یبوست، انسداد روده، گاستریت مزمن و اختلالات گوارشی می‌شود.

۳. گاستریت یا ورم معده نشانه از بین رفتن پرز روده

ورم معده از نشانه های از بین رفتن پرز روده

گاستریت، مشکل متداولی است که در صورت درمان نشدن سلیاک، به وجود خواهد آمد. بااین‌حال یادتان باشد که گاسترست، علت‌های زیادی می‌تواند داشته باشد. سایر دلایل شایع گاستریت شامل، یبوست، بدهضمی، بلعیدن هوا و بیماری‌هایی چون عدم تحمل لاکتوز و سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر می‌شود.

همچنین بخوانید: سندرم روده تحریک‌پذیر؛ علل، علائم و درمان گیاهی سندرم روده تحریک پذیر

۴. خستگی از علائم سلیاک

کاهش سطح انرژی و احساس خستگی در مبتلایان به سلیاک شایع است. مطالعه‌ای نشان داده افرادی که بیماری سلیاک دارند بیشتر در معرض مشکلات خواب هستند که می‌تواند باعث احساس خستگی و بی انرژی بودنشان بشود. ضمناً، سلیاک درمان نشده می‌تواند موجب آسیب به روده‌ی کوچک‌شده و درنتیجه کمبود ویتامین و مواد معدنی را در بر داشته باشد که عاملی است برای خستگی.

همچنین بخوانید: 10 ترفند برای رفع سریع خستگی

سایر علت‌های بالقوه‌ی خستگی شامل عفونت، مشکلات تیروئید، افسردگی و کم‌خونی می‌شود.

5. کاهش وزن نشانه از بین رفتن پرز روده

کاهش وزن از علائم سلیاک

کاهش وزن زیاد و عدم توانایی در حفظ وزن، معمولاً از علائم اولیه‌ی بیماری سلیاک است. علت آن‌هم این است که توانایی بدن برای جذب مواد مغذی، مختل می‌شود که به‌طور بالقوه می‌تواند موجب سوءتغذیه و کاهش وزن شود. مطالعه‌ای که روی بیماران سنین بالا انجام شد نشان داد کاهش وزن، یکی از شایع‌ترین علامت‌های بیماری‌شان بوده است. بعد از درمان نه‌تنها علائم کاملاً برطرف شدند بلکه این افراد توانستند به‌طور متوسط 7 کیلوگرم وزن اضافه کنند. مطالعه‌ی دیگری نیز روی 42 کودک دچار سلیاک انجام شد و دریافت رژیم بدون گلوتن توانسته بود وزنشان را به مقدار قابل‌توجهی افزایش بدهد. کاهش وزن بی‌دلیل می‌تواند به علت بیماری‌هایی چون دیابت، افسردگی یا مشکلات تیروئیدی نیز ایجاد شود.

همچنین بخوانید: علت بی اشتهایی و کاهش وزن

۶. کمبود آهن نشانه سلیاک

بیماری سلیاک می‌تواند جذب مواد مغذی را مختل کند و منجر به کمبود آهن آنمی شود. آنمی بیماری است که خاطر کمبود گلبول‌های قرمز خون در بدن ایجاد می‌شود. علائم کمبود آهن شامل خستگی، ضعف، درد قفسه سینه، سردرد و سرگیجه می‌شود. مطالعه‌ای 34 کودک دچار سلیاک را مورد بررسی قرارداد و دریافت تقریباً 15 درصدشان کمبود آهن متوسط دارند.

مطالعه‌ای که روی 84 فرد دچار کمبود آهن به دلیل ناشناخته بودند نشان داد 7 درصدشان بیماری سلیاک دارند. این افراد بعدازاینکه رژیم بدون گلوتن را در پیش گرفتند، سطح آهن خونشان به میزان چشمگیری افزایش یافت.

بااین‌حال کمبود آهن می‌تواند دلایل زیاد دیگری نیز داشته باشد، مانند تغذیه‌ی نادرست، استفاده‌ی بلندمدت از مسکّن‌هایی چون آسپرین و خونریزی در قاعدگی‌های سنگین یا زخم‌های گوارشی.

۷. یبوست نشانه از بین رفتن پرز روده

یبوست از علائم از بین رفتن پرز روده

هرچند بیماری سلیاک می‌تواند در عده‌ای موجب اسهال شود، اما در بعضی از افراد نیز می‌تواند باعث یبوست شود. بیماری سلیاک به پُرزهای روده که برآمدگی‌های ریز و انگشت مانندی در روده‌ی کوچک هستند و مسئولیت جذب مواد مغذی را به عهده دارند، آسیب می‌زند. وقتی غذا در مسیر گوارشی حرکت می‌کند، پُرزهای روده نمی‌توانند مواد مغذی را کاملاً جذب کرده و اغلب در عوض، رطوبت را از مدفوع می‌گیرند. این اتفاق می‌تواند مدفوع را خشک و سفت کرده و عبور آن را با سختی روبرو کند و باعث یبوست شود. بسیاری از بیماران دچار سلیاک حتی با در پیش گرفتن رژیم بدون گلوتن نیز با مشکل یبوست دست‌وپنجه نرم می‌کنند. دلیلش هم این است که در رژیم بدون گلوتن، بسیاری از فیبرها مانند غلات از تغذیه حذف‌شده که باعث کاهش دریافت فیبر می‌شود و اجابت مزاج را با مشکل روبرو می‌کند. نداشتن تحرک بدنی و دهیدارته شدن بدن و رژیم غذایی نادرست نیز می‌تواند منجر به یبوست شود.

همچنین بخوانید: درمان یبوست | 13 درمان خانگی یبوست

۸. افسردگی از نشانه های سلیاک

در کنار تمام علائم فیزیکی بیماری سلیاک، علائم روانشناسی چون افسردگی نیز می‌تواند وجود داشته باشد. مروری که بر 29 مطالعه صورت گرفت دریافت افسردگی، در بزرگسالان دچار بیماری سلیاک، نسبت به جمعیت عمومی، شایع‌تر و شدیدتر است. مطالعه‌ی دیگری نیز که روی 48 نفر انجام شد نشان داد آن‌هایی که بیماری سلیاک داشتند نسبت به گروه کنترل که سالم بودند، بیشتر مستعد علائم افسردگی بودند. مطالعه‌ی دیگری هم که روی 2265 بیمار انجام شد دریافت 39 درصد از مواردی که طبق گزارش خودشان افسردگی داشتند، با در پیش گرفتن رژیم بدون گلوتن در بلندمدت، ریسک علائم افسردگی‌شان کاهش پیداکرده بود.

عوامل زیاد دیگری نیز می‌توانند موجب افسردگی شوند مانند نوسانات هورمونی، استرس، اندوه و حتی ژنتیک.

9. تاول‌های خارش‌دار نشانه از بین رفتن پرز روده

تاول خارش دار از نشانه های سلیاک

بیماری سلیاک می‌تواند موجب درماتیت هرپتی فُرم (dermatitis herpetiformis) شود که نوعی التهاب مزمن پوست با تاول‌های خارش‌دار و کوچک است که می‌تواند در آرنج‌ها، زانوها و یا نشیمنگاه بروز کند. تقریباً 17 درصد از افرادی که سلیاک دارند دچار این تاول‌ها می‌شوند که البته یکی از علائم آشکاری است که می‌تواند منجر به تشخیص بیماری سلیاک شود. همچنین ممکن است بعد از تشخیص بیماری به دلیل علامتی از ادامه ندادن درمان بروز کند. جالب است بدانید برخی از افراد ممکن است در حالی دچار این تاول‌های پوستی شوند که هیچ علامت دیگری در سیستم گوارش خود که مربوط به سلیاک است ندارند. در واقع، کمتر از 10 درصد بیماران سلیاک که به درماتیت هرپتی فُرم مبتلا می‌شوند، علائم گوارشی بیماری سلیاک را دارند.

همچنین بخوانید: انواع بثورات پوستی | علل، علائم، تشخیص و درمان

سایر علت‌های بالقوه‌ی این تاول‌های خارش‌دار می‌تواند شامل اگزما، پسوریازیس، درماتیت و کهیر باشد.

کنترل علائم بیماری سلیاک

بیماری سلیاک یک بیماری مادام‌العمر است که درمانی ندارد. اما افرادی که این بیماری را دارند می‌توانند با تداوم همیشگی رژیم غذایی بدون گلوتن، علائم خود را به‌طور مؤثر مدیریت کنند. یعنی هر محصول غذایی که حاوی گندم، جو و چاودار است باید حذف شود.

غذاهای مفید و مضر برای پرز معده

ضمناً باید از مصرف این غذاها اجتناب کنید مگر اینکه برچسب «بدون گلوتن» روی آن‌ها خورده باشد:

• پاستا
• نان
• کیک
• شیرینی‌های پای
• بیسکوییت
• کلوچه
• آبجو
• انواع سس

غذاهایی که باید بخورید

خوشبختانه غذاهای بدون گلوتن مغذی و طبیعی زیادی وجود دارد. با حذف غذاهای فرآوری شده می‌توانید از غذاهای طبیعی لذت ببرید. مانند:

• گوشت قرمز
• بوقلمون
• غذاهای دریایی
• تخم‌مرغ
• لبنیات
• میوه‌ها
• غلات بدون گلوتن مانند کینوآ، برنج، گندم‌ سیاه و ارزن
• سبزیجات
• بنشن
• مغزها
• چربی‌های سالم
• ادویه‌ها

اگر تردید دارید که دچار بیماری سلیاک هستید، با پزشکتان مشورت کنید تا آزمایشات لازم را انجام داده و مشخص کند آیا رژیم بدون گلوتن برایتان لازم است یا نه. یادتان باشد تا زمانی که تست سلیاک انجام نداده‌اید، رژیم بدون گلوتن را در پیش نگیرید.

درمان از بین رفتن پرز روده با آویشن

آویشن درمان کننده سلیاک

آویشن به دلیل حرارت و خاصیت از بین برندگی و زدایندگی که دارد رطوبت و بلغم ‌های مانده در سیستم گوارش را حل می‌کند و از بین می‌برد و جلا می‌دهد، وقتی‌که رطوبت‌ها و مواد زائد بینابین پرزهای گوارش از بین رفت، عملکرد پرزها تقویت می‌شود.

همچنین بخوانید: چگونه بلغم را از بین ببریم

از امام کاظم (ع) نقل است که داروی امیر مؤمنان علیه‌السلام، آویشن بود. ایشان می‌فرمودند: آویشن برای معده پرزی همانند پرز پارچه‌های مخمل می‌شود.

همچنین بخوانید: خواص و فواید درمانی گیاه آویشن