عرقیات یکی از پرمصرفترین شکلهای استفاده از گیاهان است، امروزه بیش از ۴۰ نوع گیاه دارویی در ایران وجود دارد که عرقگیری میشوند و در مصارف طبی مورداستفاده قرار میگیرند که از معمولیترین خواص آنها میتوان به مواردی اعم از ضد درد، ضد میکروب، ضد انگل، ضد قارچ، ضد اسپاسم و خاصیت آنتیاکسیدانی آنها اشاره کرد.
به دلیل آنکه عرقیات طبی درواقع رایحه، عطر یا اسانس گیاهانی هستند که آن را به آب اضافه میکنند، داروهای معطری هستند که رایحه آنها میتواند گیرندههای عصبی بویایی را تحریک کند و بر روند ساختهشدن هورمونها، حرارت بدن، سوختوساز بدن، سطح هورمونهای استرس، سامانه دفاعی بدن، افکار و رفتارهای عاطفی و جسمانی ما اثر بگذارند.
بیدمشک چیست؟
گیاه دارویی بیدمشک که نام دیگر آن سالیکس کاپری است گیاهی از نژاد بید که دارای سنبلههای معطر است و دارای طبیعت سرد و تر است، بیدمشک درخت یا درختچهای زینتی بوده که دارای گلهای زرد کمرنگ دمگربهای است و ارتفاع این درخت به ۹ متر میرسد، عرق بیدمشک حاصل اسانس این گیاه است که علاوه بر اینکه برای معطر کردن شربت استفاده میشود، دارای خواص درمانی بالایی نیز است.
اطلاعاتی راجب بیدمشک
گیاه بیدمشک بومی اروپا و آسیای غربی و آسیای مرکزی و خصوصاً ایران است.
در محیط سایه و کمنور رشد نمیکند و اغلب در زمینهای باز، در حاشیههای جنگل یا جنگلهای مخلوط و در امتداد سواحل، رودخانهها، دریاچهها و جادهها رشد میکند.
یک درختچه یا درخت برگدار است که متعلق به خانواده بید است.
تا ارتفاع ۱۰ متر میتواند رشد کند و به قطر یک متر برسد. تنه و شاخهها دارای پوستهای خاکستریرنگی و چوب زرد و قرمز میباشد.
برگهای آن نسبتاً بزرگ، سبز با طول ۳ تا ۱۲ سانتیمتر است. گلها بهصورت نقرهای هستند و اندام نر و ماده در درختان جداگانه رشد میکنند.
استفاده پزشکی عمدتاً از پوست درخت است. جوانهها، شاخههای جوان و برگهای تازه نیز میتوانند خورده شوند.
عناصر و مواد فعال بیدمشک
پوست بیدمشک حاوی سالیسیلاتها در مقادیر مختلف و بهطور متوسط حدود ۵ روز در پوست تازه است. پوست همچنین حاوی مقدار زیادی تانن است. برگ حاوی فلاونوئیدها مانند روتین، سیناروزید، کورستین و لووتولین است.
مهمترین مواد دارویی موجود در بیدمشک عبارتاند از فنول گلیکوزید (سالیسیلات) سالیکورتین و سالیسیان. سالیکورتین یا در گیاه یا پس از مصرف آن به سالیسیل هیدرولیز میشود و سالیگنین به الکل سالیسیلی تبدیل میشود.
سالیگنین در جریان خون جذب میشود و در کبد به اسید سالیسیلیک تبدیل میشود. اسید سالیسیلیک از داروهای شناختهشده ضد درد (آسپیرین) است. بیدمشک در طب سنتی استفاده میشود.
عرق بیدمشک برای حفظ سلامتی بسیار مؤثر است
این واقعیت که دارای خواص ضد درد و ضد تب است، قبلاً توسط فیلسوفان یونان باستان، شناساییشده بود. خواص دارویی پوست بیدمشک در دورههای قرونوسطی در بسیاری از نقاط اروپا شناختهشده بود و بهطورمعمول برای سردرد و درد دندان استفاده میشد.
بیدمشک گیاهی ملین و تقویتکننده قلب، اعصاب و محرک قوای جنسی است. این گیاه دارویی دستگاه گوارش را تقویت کرده و اشتها را افزایش میدهد. جوشانده برگ یا پوست درخت بیدمشک سبب دفع انگلها و کرمهای معده و روده میشود.
بیدمشک تقویتکننده دستگاه عصبی بوده و جوشانده برگ آن با عسل اعصاب را آرام میکند. همچنین عرق بیدمشک، آرامبخش و خوابآور است. جوشانده گل بیدمشک همراه با شکر، ناراحتیهای عصبی، افسردگی، دردهای عصبی و روماتیسمی را بهبود میبخشد
عرق بیدمشک مقوی قلب بوده و برای حفظ سلامتی آن بسیار مناسب و مؤثر است و همچنین باعث کاهش تب میشود و خاصیت تببر دارد.
خواص بیدمشک
عرق بیدمشک خواص بسیار فراوانی دارد که برخی از آنها عبارتاند از:
کاهش قند خون
قند خون بالا مشکلات زیادی برای فرد ایجاد میکند. درصورتیکه عرق بیدمشک بدون ماده شیرینکننده مصرف شود، قند خون را پایین میآورد و آن را به میزان زیادی کنترل میکند.
درمان کمخونی
کمخونی مشکلی است که گلبولهای قرمز خون نمیتوانند خون سالم و کافی را برای انتقال اکسیژن به بافتها برسانند. مصرف منظم عرق بیدمشک در درمان و کنترل کمخونی بسیار مؤثر است.
تقویتکننده قوای جنسی
عرق بیدمشک در بهبود مشکلات جنسی بسیار مؤثر است و میل جنسی را افزایش میدهد.
درمان بیخوابی
مقداری بیدمشک را در آب بجوشانید و سپس آن را دمکنید و در طول روز از آن بنوشید. این کار باعث میشود که راحتتر به خواب بروید و خواب باکیفیتتری داشته باشید.
کاهش تب
عرق بیدمشک بهطور طبیعی باعث کاهش دمای بدن میشود و بهنوعی یک تببر طبیعی است. در صورت داشتن تب، قبل استفاده از داروهای شیمیایی، از عرق بیدمشک استفاده کنید.
درمان آرتروز
بیدمشک منبع طبیعی اسیدسالسیلیک است و به همین دلیل میتواند در بهبود آرتروز و بیماریهای روماتیسمی مؤثر یاشد.
برخی دیگر از خواص بیدمشک به ترتیب زیر هستند:
- تقویت حافظه
- تسکین درد
- کاهش تب
- تقویت دستگاه گوارش
- مقوی قلب و معده
- آرامکننده اعصاب
- خونساز
- آرامبخش
- رفع سردرد و سرگیجه
خواص بیدمشک: مصرف عرق بیدمشک در دوران بارداری
بیدمشک یکی از محبوبترین گیاهان دارویی میان بانوان در دوران بارداری است و بهمنظور آرامش اعصاب و کاهش تنشهای بارداری استفاده میشود. بارداری، دورانی بسیار حساس و مهم است و مصرف بیشازحد داروهای گیاهی، ممکن است با خطراتی برای جنین همراه باشد. به همین دلیل توصیه میشود تا مادرانی که سابقه و خطر سقطجنین، خونریزی، زایمان زودرس و غیره دارند از مصرف گیاهان دارویی همچون بیدمشک خودداری کنند و یا قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.
مضرات بیدمشک
بیدمشک ممکن است در برخی از افراد حساسیت ایجاد کند. همچنین مصرف بیدمشک با داروهای حاوی اسلسیلیک اسید تداخل دارد و بهتر است که از مصرف آن خودداری شود. همانطور که گفته شد عرق بیدمشک قند خون را پایین میآورد. به همین دلیل مصرف آن بدون ماده شیرینکننده در افرادی که قند خون ندارند با مشکل همراه است. کودکان، زنان باردار و زنان شیرده باید در مصرف بیدمشک احتیاط کنند و قبل از مصرف با پزشک مشورت کنند.
زنان باردار یا شیرده مجاز به مصرف عرق بیدمشک نیستند
طریقه مصرف عرق بیدمشک
جهت استفاده از خواص درمانی این عرق گیاهی قبل از هر غذا یک استکان از آن میل شود.
طریقه مصرف و شربت بیدمشک
مواد اولیه:
- شکر یک پیمانه
- آب دو پیمانه
- عرق بیدمشک نصف پیمانه
طرز تهیه:
آب را درون قابلمهای ریخته، روی حرارت میگذاریم وقتیکه آب به جوش آمد شکر را به آن اضافه کرده و میگذاریم تا دو دقیقه بجوشد، سپس آن را از روی حرارت برمیداریم تا سرد شود.
بعد آب، شهد و عرق بیدمشک را به میزانی که دلخواه شماست مخلوط کرده، میتوانید در پایان کمی هم گلاب و زعفران به شربت اضافه کنید تا خوش عطرتر شود.
نکاتی در رابطه با عرقیات گیاهی
- هر چه آب استفادهشده در عرقیات گیاهی بیشتر باشد اثر عرقیات ضعیفتر خواهد بود که این نشاندهنده بیکیفیتی و تقلبی بودن است.
- خاصیت لاغر کنندگی عرقیات تاکنون به اثبات نرسیده اما باید به این نکته توجه داشت که برخی از آنها با تنظیم فعالیت دستگاه گوارش و یا افزایش سوختوساز بدن بهطور غیرمستقیم میتوانند مانع افزایش وزن و بروز چاقی شوند.
- توجه کنید که نگهداری طولانیمدت و نامناسب عرقیات گیاهی منجر به تبخیر و جدا شدن اسانس آنها میشود که بهاینترتیب اثر درمانی نخواهد داشت، بنابراین باید در زمان نگهداری از ورود هوا به داخل آنها جلوگیری کرده و آنها را در یخچال و ظروف شیشهای نگهداری کنید، ظروف شیشهای در مقایسه با ظروف پلاستیکی خنثی و غیر شیمیایی بوده و اسانسها بر روی آنها اثر خورندگی ندارند.
- در زمان خرید عرقیات گیاهی به تاریخمصرف و شماره بهداشت آنها توجه کنید، درصورتیکه محصول استریل و بهداشتی نباشد قارچ و کپک در آن رشد میکند و درنتیجه مواد مفید آن تجزیه میشود در این صورت خواص درمانی محصول از بین میرود.
- در فصول گرم سال که تعریق بدن زیاد میشود و آب فراوانی از بدن دفع میشود بهتر است از شربتها یا نوشیدنیهایی که در آنها از عرقیات گیاهی بهویژه بهارنارنج، بیدمشک، گلاب و کاسنی بهکاررفته استفاده کنید تا با بهرهمندی از خواص تغذیهای مفید آنها بتوانید بدنی سالم و دور از هرگونه سموم و مواد زائد داشته باشید.
