دعای تحویل سال | معنی و تفسیر دعای تحویل سال

متن دعای تحویل سال:

یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ

ترجمه و معنی فارسی دعای تحویل سال:

ای تغییردهنده دل‌ها و دیده‌ها || ای مدبر شب و روز || ای گرداننده سال و حالت‌ها || بگردان حال ما را به نیکوترین حال

تفسیر دعای تحویل سال نو:

«یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ»

قلب و بصیرت قلبی، از مؤلفه‌های مهم معنوی در مسیر کمال انسان است که در قرآن کریم و روایات ناب اسلامی تأکید بسیاری بر آن شده است. قلب سرچشمه تمامی جوشش‌های و خیزش‌های وجود آدمی است.

«یَا مُدَبِّرَ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ»

انسان، به‌تصریح قرآنی «إنی جاعل فی الارض خلیفة»،‌ جانشین خدا بر روی زمین است و این شایستگی را دارد که مرآت تمام‌نمای ربوبی و مجلای ظهور و بروز اسما و صفات الهی شود. یکی از اسمای حق‌تعالی «مدبّر» است که پروردگار عالمیان به‌وسیله آن، به تدبیر روز و شب یا تدبیر نظام زمین و آسمان و به‌طورکلی، نظام خلقت می‌پردازد. انسان نیز باید خویشتن را متعلق به اخلاق الهی نماید و تدبیرگر روز و شب خویش باشد.

«یَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَی أَحْسَنِ الْحَالِ»

«حَول» در دعای عید نوروز، به معنای «سال» است و «احوال» جمع حال، به معنای طبیعت و ضمیر یا تغییر و دگرگونی وضعیت انسان است. ازاین‌رو، خداوند تغییردهنده سال و یا دگرگون‌کننده طبیعت مربوط به مخلوقات است و این سیر و تحول در مسیر رشد و کمال موجودات، لازمه امر زندگی و حیات است. در این دعای شریف از درگاه ربوبی می‌خواهیم که طبیعت وجود ما را به بهترین و نیکوترین طبیعت‌ها تبدیل کند و این تغییر باطنی یا ظاهری وجودی ما را همسو با تغییر و دگرگونی طبیعت ظاهری، در مسیر شکوفایی و بالندگی قرار دهد.

معنی دعای تحویل سالعکس دعای تحویل سال

یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول و الاحوال، حول حالنا الی احسن الحال.

عید از عود گرفته‌شده و در لغت به معنای بازگشتن است. دگرگونی سال جدید و بازگشت بهار نو و نوروز، عیدهایی چون عید فطر را تداعی می‌کند. مسلمان روزه‌دار پس از یک ماه عبادت روزی را که غبار از فطرت توحیدی‌اش زدوده شده به فطرت توحید بازگشته است، عید می‌گیرد. البته مراتب این بازگشت در افراد گوناگون فرق می‌کند. دعای تحویل سال هم با جملاتی کوتاه همین مسیر را پیش پای انسان می‌گشاید. مقلب القلوب و الابصار پروردگار است که قلب‌ها را به سمت کمال دگرگون می‌سازد و چشم‌ها را به‌سوی خود می‌دوزد. قلب‌ها چون کرات دگرگون می‌شوند; ولی پس از دگرگونی، باید استواری یابند; زیرا در ادعیه واردشده است: «و ثبت قلوبنا علی دینک; قلب‌های ما را بر دین خود ثابت بدار.» اگر قلوب دگرگون شدند و سپس بر دین الهی استوار گردیدند، ابصار نیز چنین می‌شوند; زیرا ابصار فرمان‌بردار قلوب‌اند. شاید ازاین‌رو اول قلوب و سپس ابصار ذکرشده است.

«یا مدبر اللیل و نهار» لیل و نهار نماد ظلمت و نورند. اگر او شب و روز را تدبیر می‌کند، ظلمت و نور را هم می‌آفریند. پس فقط او می‌تواند چنان تدبیر کند که پرده ظلمت از روی دل کنار رود و نور معرفتش بر آینه قلب بتابد. در آیه دویست و پنجاه و هفتم سوره بقره می‌فرماید: «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور و…; خداوند، ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده‌اند; آن‌ها را از تاریکی‌ها به‌سوی نور بیرون می‌برد.» محول سال و حال او است.

قرین بودن تحویل سال با تحویل حال نکته‌ای درخور اهمیت است که کم‌تر به آن التفات می‌شود. آن‌قدر که تحویل سال و رسوم آن خودنمایی می‌کند، تحویل حال جلوه‌ای ندارد و در پشت پرده غفلت هیچ انگاشته شده است; راستی چرا در این دعای پرمعنا و تنبه بخش، به هنگام تحویل سال، تحویل حال به احسن حال درخواست می‌شود؟ به نظر می‌رسد، برای آن است که ابتدا احسن الحال را بفهمیم و سپس در راه تحقق آن گام نهیم؟ تفسیر این احسن الحال را باید در عمق آن دعا یافت که «اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک; خدایا، بدی حال ما را به‌خوبی حال خود تغییر ده.» درباره ذات اقدس الهی، احسن بودن حال بی‌معنا است; زیرا تفضیل حالی بر حال دیگر، فقدان و وجدان و تبدیل و تبدل می‌طلبد و ذات اقدس الهی از آن پیراسته است. برتری حالی بر حال دیگر درباره ما انسان‌ها کاملاً درست می‌نماید. کمال ما انسان‌ها در همین است که سوء حال را به حسن حال و حسن حال را به احسن حال تبدیل کنیم. حسن حال الهی به معنای وجود تمام کمالات به نحو اتم و اکمل در ذات اقدس الهی است. احسن الحال بودن برای ما یعنی رسیدن به تمام آن کمالات به‌قدر ظرفیت وجودی‌مان; زیرا ما حالی احسن و برتر از آن نداریم. تحویل حال به احسن الحال همان تغییر سوء حال انسان به حسن حال الهی است; و این تغییر وقتی تحقق می‌یابد که:

۱. از پلیدی گناه رهایی یابیم، زیرا بدترین حال انسان و پست‌ترین مقام آدم هنگامی است که در باتلاق گناه فرو می‌رود.

۲. انجام واجبات را چون چراغی فرا راه خود قرار دهیم تا ما را به‌سوی حسن حال الهی رهنمون شود.

۳. زنگار صفات پلید را از آینه دل بزداییم تا سوء حال ما به حسن حال نگار تبدیل شود. ازاین‌رو، یکی از اعمال عید نوروز، روزه گرفتن است تا انسان خود را در راستای رسیدن به احسن حال، یعنی وصول به حسن حال الهی، قرار دهد و به اخلاق الله متعلق سازد.