گروه خونی چیست؟ آیا ممکن است فرزندی گروه خونی کاملاًً متفاوت از والدین خود داشته باشد؟ برای پاسخ به این سؤال، باید با گروه‌های خونی و چگونگی وراثت آن‌ها آشنا شویم. بدن انسان، یک دنیای گسترده و پیچیده است و در مورد موضوعی مانند گروه خونی، نکات و موارد زیادی وجود دارد که باید بررسی کرد. در این مطلب با ما همراه باشید تا با دو گروه خونی ABO و Rh آشنا شده و ضمن بررسی نحوه وراثت آن‌ها، رابطه گروه خونی والدین با فرزندان را بررسی کنیم.
آشنایی با گروه خونی ABO
گروه خونی ABO، بر مبنای وجود یا عدم وجود سه الل مختلف به نام‌های A,B و O بر روی ژن تعیین می‌شود. الل‌های A و B، به ترتیب آنتی‌ژن A و B را تولید می‌کنند و الل O هیچ آنتی‌ژنی تولید نمی‌کند. هر فرد دارای دو جایگاه ژنی برای ژن مربوط به گروه خونی ABO است و بر طبق رابطه گروه خونی والدین با فرزندان و ژنی که از پدر و مادر به ارث گرفته شده، ۴ نوع گروه خونی به وجود می‌آید:
گروه خونی A
این گروه خونی می‌تواند در اثر دو حالت مختلف به وجود آید. در حالت اول، از هر دو والد، الل A به‌ارث‌رسیده است و ژنوتیپ فرزند AA خواهد شد. در نتیجه این فرد گروه خونی A دارد.
حالت دوم این است که فرد، از یکی از والدین الل A و از دیگری الل O را دریافت کند. در این حالت، الل A، آنتی‌ژن A را ساخته و الل O هیچ آنتی‌ژنی نمی‌سازد. گروه خونی این فرد نیز در نهایت A خواهد بود.
گروه خونی B
برای این گروه خونی نیز دو حالت مختلف وجود دارد. حالت اول این است که فرد از هر دو والد خون، الل B را دریافت کرده و ژنوتیپ او به شکل BB درآمده است. حالت دوم نیز این‌گونه بوده که فرد از یک والد الل B و از والد دیگر الل O را دریافت کرده است. مانند مثال قبلی، الل B آنتی‌ژن B ساخته و الل O هیچ آنتی‌ژنی نمی‌سازد. در نهایت گروه خونی فرد مذکور B خواهد بود.
گروه خونی AB
برای این گروه خونی تنها یک حالت وجود دارد و آن این است که شخص، از یک والد الل A و از والد دیگر الل B را دریافت کرده باشد.
گروه خونی O
برای تشکیل این گروه خونی هم تنها یک حالت وجود دارد. در این حالت، فرد از هر والد خود، یک الل O دریافت کرده است و گروه خونی او به شکل OO در می‌آید. این گروه خونی به‌اختصار O نامیده می‌شود.
آشنایی با گروه خونی Rh
گروه خونی Rh یکی دیگر از انواع گروه‌های خونی است که بر اساس دو نوع الل D و d به وجود می‌آید. الل D منجر به تشکیل آنتی‌ژن D شده و اصطلاحاً گروه خونی را مثبت می‌کند. الل d نیز هیچ آنتی‌ژنی به وجود نیاورده و گروه خونی را منفی می‌کند. براین‌اساس، کلاً دو گروه خونی مثبت و منفی خواهیم داشت:
- گروه خونی مثبت: در این حالت فرد ژنوتیپ DD دارد و از هر والد خود، یک الل D به ارث گرفته است. یا اینکه فرد ژنوتیپ Dd دارد و از یک والد الل D و از دیگری الل d را به ارث گرفته است.
- گروه خونی منفی: منفی بودن گروه خونی زمانی ایجاد می‌شود که فرد از هر دو والد خود، الل d را دریافت کرده باشد.
رابطه گروه خونی والدین با فرزندان
همان‌طور که مشاهده کردید، دو تا از مهم‌ترین گروه‌های خونی را به شما معرفی کردیم و ارتباط بین گروه خونی والدین با فرزندان را نیز بررسی خواهیم کرد.
هر فرد دارای دو نسخه از ژن‌های خود است که بر روی دو کروموزوم مختلف قرار دارند. در طی تشکیل اسپرم و تخمک، از بین این دو نسخه، تنها یکی از آن‌ها انتخاب شده و وارد اسپرم یا تخمک می‌شود. در نهایت و در فرایند لقاح، این نسخه‌های گرفته‌شده از پدر و مادر، در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و فردی به وجود می‌آید که از او نیز از هر ژن، دو نسخه دارد. براین‌اساس، نحوه وراثت گروه‌های خونی به شکل زیر است.
پیش‌بینی گروه خونی فرزند از روی گروه خونی والدین (بررسی ABO):
- یک والد با گروه خونی A و والد دیگر با گروه خونی A: فرزند با گروه خونی A یا O
- یک والد با گروه خونی A و والد دیگر با گروه خونی B: گروه خونی A، B، AB یا O
- یک والد با گروه خونی A و والد دیگر با گروه خونی AB: فرزند با گروه خونی A، B یا AB
- یک والد با گروه خونی A و والد دیگر با گروه خونی O: فرزند با گروه خونی A یا O
- یک والد با گروه خونی B و والد دیگر با گروه خونی B: فرزند با گروه خونی B یا O
- یک والد با گروه خونی B و والد دیگر با گروه خونی O: فرزند با گروه خونی B یا O
- یک والد با گروه خونی AB و والد دیگر با گروه خونی AB: فرزند با گروه خونی A، B یا AB
- یک والد با گروه خونی AB و والد دیگر با گروه خونی O: فرزند با گروه خونی A یا B
- یک والد با گروه خونی O و والد دیگر با گروه خونی O: فرزند با گروه خونی O
پیش‌بینی گروه خونی فرزند از روی گروه خونی والدین (بررسی Rh)
- هر دو والد با گروه خونی مثبت: فرزند با گروه خونی مثبت یا منفی
- هر دو والد با گروه خونی منفی: فرزند با گروه خونی منفی
- یک والد با گروه خونی مثبت و والد دیگر با گروه خونی منفی: فرزند با گروه خونی مثبت یا منفی
آیا ممکن است حالتی غیر از حالت‌های گفته شده رخ دهد؟
رابطه گروه خونی والدین با فرزندان از قوانین ژنتیک تبعیت کرده و به اشکالی که گفته شد، پیش‌بینی می‌شود. اما در دنیای ژنتیک، ممکن است شرایطی خاص ایجاد شده و فرزند، گروه خونی غیرمنتظره‌ای داشته باشد. این حالت‌های خاص به شرح زیر هستند:
- Chimerism: این حالت که به آن در فارسی کیمارا گفته می‌شود، نوعی اختلال در فرایند تمایز جنسی است و زمانی اتفاق می‌افتد که یک مادر، در رحم خود فرزندانی دوقلو را باردار باشد. سپس یک جنین فوت کرده و جنین دیگر، سلول‌های او را جذب کند.
- جهش یا موتاسیون ژنی: این فرایند به معنی ایجاد تغییر و جهش در ژن‌ها است که می‌تواند گروه خونی غیر از موارد پیش‌بینی شده را ایجاد کند.
- گروه خونی بمبئی: این گروه خونی، یک گروه خونی خاص و نادر است و از قوانین ذکرشده تبعیت نمی‌کند.
- گروه خونی Cis-AB: این گروه خونی، نوع خاصی از گروه خونی ABO است.
جمع‌بندی
در این مطلب به معرفی گروه‌های خونی و رابطه گروه خونی والدین با فرزندان پرداختیم. آگاهی از گروه خونی اهمیت بالایی دارد و هر فرد باید با انجام آزمایش خون، از گروه خونی خود آگاه شود. مشاهده کردید که گروه خونی هر فرد نیز مانند بسیاری از صفات دیگر او، از طریق هر دو والد به ارث می‌رسد و در واقع ترکیبی از گروه خونی پدر و مادر است. در این مطلب تلاش کردیم که نحوه وراثت این ویژگی را به طور ساده و شفاف برای شما شرح دهیم. آیا مطلب فوق برای شما مفید بود؟ لطفاً نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
