رنگ لثه در هر فرد متفاوت است. لثه سیاه و دیگر تغییرات در رنگ لثه میتواند ناشی از بیماری، دارو، سیگار کشیدن و یا دیگر عوامل سبک زندگی باشد. لثهها بافتهای سختی هستند که دندانها را در جای خود نگه میدارند. آنها میتوانند به رنگ قرمز یا صورتی، قهوهای یا سیاه باشند.
سلامت دهان و دندان برای سلامت عمومی ضروری است. تغییرات در رنگ لثه میتواند نشاندهنده مشکل اساسی در سلامت بدن باشد، پس فرد باید به پزشک مراجعه کند تا علت آن مشخص شود چراکه سیاه شدن لثه سلامت فرد را تهدید میکند. متأسفانه سیاهی لثه بسیار رایج است و نیاز به درمان دارند
علل سیاه شدن و تیرگی لثه چیست؟
کبودی:
لثه مانند هر قسمت دیگری از بدنتان میتواند صدمه ببیند. زمین خوردن، خوردن خوراکیهای تیز و حتی مسواک و نخ دندان زدن غیراصولی میتواند لثهها را خراش دهد. کبودی روی لثهها معمولاً قرمز یا بنفش و گاهی قهوهای تیره یا سیاه هستند. کبودی ممکن است با خونریزی و درد خفیفی همراه باشد.
کبودی معمولاً بدون درمان پزشک خودبهخود التیام مییابد. پیشرفت کبودی لثه میتواند به دلیل بیماری به نام ترمبوسیتوپنی باشد، بیماری که باعث لخته شدن خون میشود. خونریزی بینی و لثه نیز میتواند منجر به کبودی لثه شود. برای مشخص شدن علت و درمان مناسب باید به پزشک مراجعه نمایید.
کیست خون آبه:
هنگام رشد دندان کیستی پر از مایع ایجاد میشود. گاهی اوقات ترکیب خون با مایع آن را بنفش یا سیاه نشان میدهد. در اثر ضربه یا افتادن، کیست میترکد و خون آبه داخل آن بیرون میریزد.
ترکیدن کیستها و غدهها چه در دندانهای شیری و چه دائمی در کودکان هم رخ میدهد. آنها معمولاً بعد از رشد دندان رفع میشوند. اگر دندان بهخودیخود رشد نکند دندانپزشک میتواند کیست را با جراحی باز کند تا دندان خارج شود.
پر کردن دندان با مواد فلزی:
هنگام پر کردن دندان، رسوب مواد فلزی ممکن است بر روی لثه لکه ایجاد کند. آمالگام مواد فلزی مورداستفاده در پر کردن دندان است. گاهی اوقات این ذرات در ناحیه اطراف دندان پرشده قرار میگیرد و باعث لک در بافت نرم لثه میشوند. پزشک معمولاً با نگاه به لثه لکه آمالگام را تشخیص میدهد.
این مواد غیرقابلبرداشت بیضرر هستند و به درمان نیاز ندارند. برای جلوگیری از سیاهی لثه از دندانپزشک بخواهید تا دفعه بعد از یک مانع لاستیکی استفاده کند. این کار دندانهای شمارا در طول درمان از لثه جدا میکند.
سیاه شدن لثه
خال گوشتی آبیرنگ:
خال گوشتی به رنگ آبی معمولاً بیضرر و گرد یا صاف است. خالهای گوشتی میتواند سیاه یا آبی و شبیه ککومک در لثه به نظر برسد. علت ایجاد خالهای گوشتی آبیرنگ مشخص نیست، اما اغلب در زمان کودکی و نوجوانی ایجاد میشوند و در زنان بیشتر رایج هستند.
مثل مواد پر کردن دندان، پزشک معمولاً فقط با نگاه کردن به آن میتواند خال گوشتی آبیرنگ را تشخیص دهد. آنها بهطورمعمول به درمان نیاز ندارند. بااینحال، اگر شکل، رنگ و یا اندازه آن شروع به تغییر کند، پزشک با نمونهبرداری، آزمایش سرطان میگیرد.
لک سیاه:
خالهای سیاه شبیه لک، ککومک بیضرر هستند و خطری ندارد. آنها میتوانند در قسمتهای مختلف بدن شما ازجمله لثه ظاهر شوند. خالهای سیاه معمولاً بین ۱ تا ۸ میلیمتر قطر دارند و هیچ نشانه دیگری ندارند.
پزشکان در مورد علت دقیق آن مطمئن نیستند، زیرا برخی از مردم با آنها متولد و در برخی دیگر در طول زندگی ایجاد میشود. آنها همچنین میتوانند نشانهای از بیماری دیگر، مانند بیماری آدیسون و یا سندرم درهمرفتگی روده باشند.
لکه سیاه به درمان نیاز ندارند، اما اگر شکل، رنگ و یا اندازه آن تغییر کند ممکن است پزشک از نمونهبرداری برای تشخیص سرطان استفاده کند.
آکانتوما دهانی:
تومور سیاهرنگ، آکانتوما دهانی یک بیماری نادر است که باعث ایجاد لکهای تیره در بخشهای مختلف دهان، ازجمله لثه میشود. این خالها بیضرر هستند و بیشتر در افراد جوان رخ میدهد.
علت آن نامشخص است؛ اما احتمالاً مرتبط با زخمهایی است که با جویدن یا اصطکاک دردهان ایجاد میشود. این خالها به درمان نیاز ندارند.
سرطان دهان:
سرطان دهان نیز میتواند باعث سیاهی لثه شود. علائم دیگر مرتبط با سرطان دهان شامل زخمهای باز، خونریزی غیرعادی و تورم دهان است. همچنین ممکن است گلودرد مزمن و یا تغییری در صدا داشته باشید.
پزشک بهمنظور تشخیص سرطان دهان از بافت لثه نمونهبرداری میکند. آنها همچنین ممکن است از تکنیکهای تصویربرداری متفاوتی مانند سیتیاسکن یا پت اسکن استفاده کنند تا ببینند که آیا سرطان پیشرفت کرده یا خیر.
اگر این لک یا خال سرطانی باشد، ممکن است پزشک با جراحی آن را از بین ببرد و اگر شیوع پیدا کند با رادیوتراپی و شیمیدرمانی به از بین بردن و مقابله به سلولهای سرطانی میپردازند.
مصرف تنباکو، یکی از مهمترین عوامل خطر در ایجاد سرطان دهان است، بنابراین از مصرف آن اجتناب کنید.
ملانین:
بدن بهطور طبیعی ملانین تولید میکند. ملانین مادهای است که رنگ پوست، مو و چشمها را تغییر میدهد. با افزایش میزان ملانین در بدن فرد مو، پوست و یا چشمها تیرهتر خواهد شد. ممکن است سیاه یا قهوهای بودن لثه فرد به دلیل ملانین زیاد در بدن او باشد. اگر لثه شخص همیشه بسیار تیره باشد، هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
اگر رنگ لثه در طول یک دوره کوتاه تغییر کند، یا اگر تکههای سیاه بر روی لثه ظاهر شوند، احتمالاً به دلیل رنگدانه نیست و ممکن است نشانه بیماری باشد که باید توسط پزشک تشخیص داده شود.
سیگار کشیدن:
سیگار کشیدن یکی دیگر از علل تغییر رنگ لثه است. سلولهای تخصصی در بدن به نام ملانوسیتها ملانین تولید میکنند. نیکوتین در تنباکو میتواند با افزایش بیشازحد ملانین، حتی رنگ داخل گونهها و لب پایین را نیز تغییر دهد.
تحقیقات نشان میدهد ارتباطی بین ترک سیگار و کاهش تغییر رنگ لثه وجود دارد.
سیگار کشیدن باعث سیاه شدن لثه می شود
داروهایی که سبب تغییر رنگ لثهها میشوند
برخی از انواع داروها عامل تغییر رنگ لثه هستند. این عوامل عبارتاند از مینوسیکلین، ضدافسردگی سه حلقهای و مواد پرکننده دندان مبتنی بر فلز. هرچند که این موارد لزوماً به لثه شما آسیب نمیرسانند، اما میتوانند لکههای سیاه و یا خاکستریرنگ و ظاهری ناخوشایند را بر روی لثههای شما ایجاد کنند. اگر لثههای شما بعد از شروع مصرف یک داروی جدید شروع به تغییر رنگ کند، با پزشک خود مشورت کنید تا عوارض جانبی دارو را بررسی کند. اگر تغییر رنگ لثه از عوارض جانبی شناختهشده باشد، با پزشک خود در مورد داروهای جایگزین صحبت کنید.
دارو:
مینوسیکلین برای درمان آکنه و برخی از بیماریها مانند کلامیدیا تجویزمی شود. اثر جانبی غیرمعمول این دارو گاهی باعث تغییر رنگ لثه دردهان میشود. فرد باید در مورد هرگونه مشکل ناشی از مصرف داروها به پزشک مراجعه کرده تا در صورت امکان پزشک داروهای جایگزین را تجویز کند.
ژنژیویت زخمی نکروزان:
ژنژیویت زخمی نکروزان که براثر عفونت لثه ایجاد میشود و موجب تب، لثه دردناک و تنفس بدبو خواهد شد. با ایجاد یکلایه از بافت مرده بر روی لثه عفونت میتواند باعث لثههای سیاه یا خاکستری شود.
معمولاً ایجاد حفره دهان ناشی از رشد سریع باکتریها به خاطر اماس و التهاب لثه است. این باکتریها به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان، استرس، کمبود خواب، یا رژیم غذایی ایجاد شوند.
علائم اولیه گودی دهان شامل خونریزی لثه، تنفس بدبو، بزاق زیاد دهان و احساس ناخوشی میشود. زخم ممکن است بر روی لثه در لبه دندان شکل بگیرد. پزشک با ضدعفونی کردن دهان و تجویز آنتیبیوتیک و دهان شویه و توصیه به رعایت بهداشت دندان و لثه، به جلوگیری از تکرار عفونت کمک خواهد کرد.
روشهای خانگی رفع سیاهی لثه
روغن اکالیپتوس:
اکالیپتوس به دلیل خاصیت ضد باکتری و ضدالتهابی خود بهعنوان درمان بیماری شناختهشده است. یک قطره از این روغن برای از بین بردن چرک و سیاهی دندان لازم است.
برگهای مریمگلی:
برگهای مریمگلی را بهعنوان داروی نیروبخش بهطور مستقیم روی دندانها و لثه بزنید یا بهصورت چایی دمکنید.
چای سبز:
راز خاصیت درمانی قوی چای سبز به دلیل وجود غلظت بالای آنتیاکسیدان درون آن است. این مواد طبیعی قادر به مبارزه با انواع بیشماری از باکتریهای مضر است، ازجمله آنهایی که ممکن است لثه را سیاه کند.
میخک:
میخک با خاصیت ضد باکتریای، ضدالتهابی و ضدعفونیکنندگی که دارد برای سلامت دهان و لثه بسیار مؤثر است با تحریکترمیم بافت لثه آسیبدیده میتوانید بهسرعت هر قسمت تیره را از بین ببرید. میخک درمانی زمانی مؤثر است کهبرگها بهطور مستقیم بر روی لثه ماساژ داده شود.
روغن کنجد:
روغن کنجد با توجه به خاصیت سمزدایی که دارد از تجمع پلاکها و جرمها جلوگیری میکند و میکروبها را از بین میبرد. با کاهش پلاک و جرمها بهطورمعمول رنگ سالم بهسرعت به دهان بازمیگردد. برای گرفتن نتیجه بهتر مقدار کمی از روغن را قرقره کنید. برای جذب بهتر سموم میتوانید روغن راکمی گرمکنید.
قرقره آبنمک:
نمک نیز یک ضد باکتری است. یک لیوان آب پرکنید و یک قاشق سوپخوری نمک به آن اضافه کنید. همچنین میتوانید چند قطره روغن اسانس لیمو به آن بیفزایید. این نسخه هر شب قبل از خوابیدن و یا هنگام مسواک زدن توصیه میشود
جوششیرین:
جوششیرین به دلیل خاصیت سفیدکنندهٔ مینا دندان مشهور است، اما توانایی کمتری در از بین ببردن باکتریها دارد و تنها ناخالصیها را از روی لثه و دندان پاک میکند.
در یک لیوان آب، یک قاشق سوپخوری جوششیرین را ترکیب کرده و روی لثه ماساژ دهید. سپس دهان خود را با آب تمیز کنید تا التهاب تسکین یابد.
این کار را هر دو روز یکبار انجام دهید.
لیموترش:
خاصیت ضدالتهابی و ضدعفونیکنندگی لیمو با بازسازی حفرههای دهان باعث کاهش سریع ناراحتی و تورم لثه میشود. لثه را با آبلیمو ماساژ دهید همچنین میتوانید لیمو را با آب بجوشانید و پس از خنک شدن دردهان قرقره کرده و سپس دهان خود را بشوئید.
لیمو ترش باعث کاهش تورم لثه میشود
آلوئه ورا:
این گیاه با خاصیت ضدالتهابی خودترمیم بافت را تسریع و سلولهای جدید ایجاد میکند. آن را بهطور مستقیم دردهان تمیز بزنید و روزانه این کار را تکرار کنید برای تسکین درد و توقف خونریزی، از ژل داخل این گیاه مفید روی موضع آسیبدیده بزنید و در پایان دهان خود را بشویید.
زنجبیل:
زنجبیل با داشتن خواص ضد میکروبی و ضدالتهابی، التهاب و درد را کاهش میدهد به همین منظور ریشههای زنجبیل را بکوبید و در صورت تمایل با عسل یا گلاب ترکیب کنید تا حالت خمیری بگیرد بعد آن را روی لثه سیاه ضماد کنید.
فلفل قرمز:
فلفل با از بین بردن باکتریها به بهبود گردش خون و درمان مشکلات دهان کمک میکند. میتوانید چند قطره از عصاره فلفل را به مسواک اضافه کرده و یا فلفل را بهطور مستقیم به لثه بزنید. همچنین خمیر حاصل از ترکیب فلفل و عسل را روی موضع موردنظر بگذارید که درنهایت بهبود یابد.
درمان تیرگی لثهها
روشهای درمانی متفاوتی برای تیرگی لثهها وجود دارد که مهمترین آنها را برای شما بیان میکنیم.
درمان لیزری تغییر رنگ لثه
پیشرفتهترین روش برای درمان تغییر رنگ لثه استفاده از لیزر برای از بین بردن تیرگی لثه است. هرچند بسیاری از دندانپزشکان برای رفع تیرگی لثه از روش جراحی استفاده میکنند اما روش مدرن دندانپزشکی در درمان تغییر رنگ لثه استفاده از لیزر Waterlase MD است که روشی کاملاً غیرتهاجمی است. در این روش، از تزریق بیحسی یا برش لثه استفاده نمیشود و بنابراین استرس بیمار بسیار کمتر است و تیرگی لثهها به روشی کاملاً بدون درد و ایمن برطرف میشود. این لیزر علاوه بر درمان تغییر رنگ لثهها، کاربردهای بسیار دیگری نیز در درمانهای دندانپزشکی دارد.
جراحی لثه
پرکاربردترین و سادهترین روش برای تغییر دادن رنگ لثه، روش جراحی است. در این روش با انجام جراحی لایه خارجی لثه که باعث تیره بودن رنگ آن است، برداشته میشود. این روش بدون درد است و بهصورت سرپایی و با بیحسی موضعی انجام میشود. در این روش لایهٔ خارجی لثه به نام اپیتلیوم و مقداری از بافت زیرین آن برداشته میشود. بعد از مدتی با بازسازی لثه لایهٔ جدیدی روی لثه شکل میگیرد که سالم است و رنگ طبیعی دارد و روی آن لکههای تیرهرنگ قبلی وجود ندارند.
نتایج جراحی لثه دو تا سه روز بعد از جراحی مشخص میشوند. حدود 20 تا 30 درصد از تیرگی لثه طی 5 تا 6 ماه بعد از جراحی بازمیگردد اما بعدازاین مدت رنگ لثهها ثابت خواهد بود.
درمان عفونت لثه (پریودنتیت)
درصورتیکه تغییر رنگ دندانها براثر التهاب و عفونت لثه باشد، انتخاب روش درمان کاملاً متفاوت است. عفونت لثه علاوه بر بافت اطراف دندان به استخوانها نیز صدمه میزند. نقطه شروع بیماریهای لثه و التهاب لثه، تشکیل پلاکهای دندانی است که در آن جرم دندان تجمع پیدا میکنند.
جرمها برای سلامت دندان بسیار خطرناک هستند و باعث عفونت لثه و تغییر رنگ آن نیز میشوند.
روشهای درمان التهاب و عفونت لثه، جرمگیری حرفهای دندان توسط دندانپزشک و تمیز کردن عمق ریشهٔ دندانها میباشد. در موارد وخیمتر ممکن است بیمار نیاز به جراحی لثه داشته باشد. خوشبختانه روشهای درمان عفونت لثه در اکثر موارد موفقیتآمیز است و لثهها بعد از مدتی به رنگ طبیعی خودشان که صورتی روشن است، بازمیگردند.
پیشگیری:
افراد میتوانند بهداشت دهان را با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم، یکبار در روز و کاهش مصرف قند خوب نگهدارند.
همهٔ این اقداماتی که گفته شد باید تحت نظارت پزشک صورت گیرد.
حفظ بهداشت دهان و دندان بهترین راه برای سالم نگهداشتن دندان و لثه است.
