لکنت ناگهانی زبان در کودکان احتمالاً به علل روان‌شناختی مانند ترس و وحشت ناگهانی بازمی‌گردد و معمولاً بعد از مدتی به‌طور خودبه‌خود رفع می‌شود.
لکنت ناگهانی زبان معمولاً بعد از یک حادثه ترسناک به وجود می‌آید و اغلب یک پدیده مربوط به دوران خردسالی است اگرچه ممکن است در بزرگسالان نیز اتفاق بیفتد. اختلال لکنت زبان شاید برای هفته‌ها و یا سال‌ها در فرد باقی بماند. لکنت ناگهانی زبان اگرچه یک موضوع نگران‌کننده برای والدین می‌باشد اما در اکثر کودکان بدون نیاز به مراجعه به متخصص و به‌مرورزمان بهبود پیدا می‌کند. با این حال برای برخی‌ها این اختلال می‌تواند مادام‌العمر بوده و باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد فرد در مدرسه و یا محیط کار شود. داشتن اطلاعات کافی و روش برخورد با این اختلال می‌تواند کمک بزرگی به رفع آن کند.
لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان اختلال در روش معمولی سخن گفتن است و می‌تواند شکل‌های متفاوتی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، برخی افراد چند حرف اول کلمه را تکرار می‌کنند و یا آن را می‌کشند. بعضی‌اوقات نیز توقف کامل صحبت و یا حذف تلفظ یک کلمه را شامل می‌شود. بعضی نیز صحبت خود را با صداهای نامتعارف قطع می‌کنند.
لکنت زبان می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما بین کودکانی که در حالت یادگیری و جمله‌سازی هستند رایج‌تر است و بیشتر پسران دچار این اختلال می‌شوند. این اختلال معمولاً بین 18 تا 24 ماهگی آغاز و تا 5 سالگی دیده می‌شود. از هر 5 کودک یک نفر در مقطعی از زندگی دچار لکنت ناگهانی زبان شده و باعث نگرانی والدین می‌شود. از هر 20 کودک، یکی از آن‌ها به مدت 6 ماه و یا بیشتر با این معضل روبه‌روست.
در سنین 6 تا 7 سالگی نیز که مصادف با زمان آغاز مدرسه می‌باشد به لحاظ ویژگی‌های عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره موقعیت مناسبی است برای بروز لکنت زبان در میان کودکانی که بیشتر مستعد چنین اختلالی می‌باشند. گاهی از موارد در دوران بلوغ نیز افرادی که قبلاً به نحوی لکنت زبان داشته‌اند دچار لکنت زبان می‌شوند.
علل بروز لکنت ناگهانی زبان چیست؟
علت لکنت زبان ناگهانی در کودکان چیست؟
- اگر کودک از ابتدا به‌خوبی صحبت می‌کرده و مشکل گفتاری نداشته است اما چند هفته یا چند روز است که لکنت پیداکرده است، علت آن می‌تواند روان‌شناختی باشد که بهتر است توسط روانشناس بررسی شود.
- اضطراب کودکان، نگرانی، ترس ناشی از جروبحث والدین و ناامن بودن فضای تربیتی خانه ازجمله علل روان‌شناختی لکنت ناگهانی زبان می‌باشد.
- ژنتیک؛ در حدود 60 درصد از تمام کسانی که دچار لکنت زبان هستند در اقوام نزدیکشان افراد مبتلابه لکنت زبان وجود دارند.
- مشکل در فرایندهای مغزی؛ این افراد در فرایند تکلم و در تعامل پیام‌های مغزی با ماهیچه‌ها و اندام‌های موردنیاز در گفتار مشکل‌دارند.
- عارضه‌های گفتاری و زبانی و تأخیرهای شناختی، سرعت زیاد حین تکلم و افزایش دامنه لغات در کودک نیز می‌تواند از دلایل عمده این مشکلات گفتاری باشد.
چگونه به کودک دچار لکنت زبان کمک کنیم؟
✓ مواظب باشید در مواقعی که کودکتان با لکنت زبان صحبت می‌کند، دلیل این‌گونه صحبت کردن را از کودک نپرسید یعنی به او نگویید که «چرا این‌طوری صحبت می‌کنی؟»
✓ اگر فرزندتان لکنت دارد باید بدانید، زمانی که عصبانی می‌شود نمی‌تواند احساسات و هیجانات خود را به‌صورت روشن و به‌درستی بیان کند درنتیجه داد می‌کشد. پس زمانی که عصبانی می‌شود، او را درک کنید، آرامش خود را حفظ کنید و از تذکر، تهدید، توهین و … استفاده نکنید.
✓ از کودکتان نخواهید که همیشه دقیق و درست صحبت نماید.
✓ کودکتان را موردانتقاد قرار ندهید.
✓ کودک را تصحیح نکنید.
✓ وقتی کودک تمایلی به صحبت کردن ندارد او را وادار به صحبت کردن ننمایید.
✓ بین صحبت کردن کودک صحبت‌هایش را قطع ننمایید.
✓ به کودک نگویید که قبل از صحبت کردن فکر کند.
✓ هنگام صحبت کردن با کودکتان به‌آرامی با وی صحبت کنید.
✓ همه درخواست‌هایش را عملی نکنید.
✓ مواظب باشید به خاطر مشکلات گفتاری او، تسلیم خواسته‌های غیرمنطقی او نشوید.
✓ محیطی لذت‌بخش و آرام برای صحبت کردن ایجاد کنید.
درمان لکنت زبان ناگهانی در کودکان
✓ با توجه کامل به صحبت کردن با او بپردازید. به‌عنوان‌مثال هنگام شام او را در مکالمه خانوادگی دخالت دهید.
✓ از روش صحبت کردن او انتقاد نکنید و به او برای صحبت کردن درست فشار نیاورید.
✓ هنگامی‌که لکنت زبان شدت می‌گیرد از او نخواهید به صحبت با دیگران بپردازد. به جای آن بگذارید کاری را که نیاز به صحبت کردن ندارد انجام دهد.
✓ بدون این‌که بی‌حوصلگی نشان دهید به‌دقت به حرف‌های او توجه کنید. ارتباط چشمی داشته باشید.
✓ از درست کردن و کامل کردن جملات او اجتناب کنید.
✓ هرچند که عباراتی مانند «صبر کن و نفس عمیق بکش»، «یواش‌تر» به‌منظور کمک به اوست اما شاید باعث شود او حساس‌تر شود. از استفاده از این عبارات بپرهیزید.
✓ والدین با آرام و شمرده صحبت کردن می‌توانند الگوی خوبی برای فرزندان خود باشند.
✓ لکنت ناگهانی زبان اغلب ناشی از یک واقعه ترسناک برای کودک است و لازم است کودک از محیط‌هایی که باعث وحشتش می‌شود دور نگه‌داشته شود.
✓ از عنوان کردن این اختلال به کودک واهمه نداشته باشید. به سؤال‌های او در این مورد به‌گونه‌ای پاسخ دهید تا او قبول کند که اختلال در گفتار امر عادی است و همه تا حدی در زندگی به آن دچار می‌شوند.
✓ لکنت در همه کودکان به یک شکل نیست. در گروهی از کودکان لکنت همراه با اضطراب، فشارهای عصبی، تیک‌های جسمانی، تغییر حالات چهره و حتی گریه است و در گروهی دیگر، لکنت موجب ناتوانایی‌های شدید ارتباطی می‌شود.
✓ توجه داشته باشید که اگر فرزندتان حتی بعد از دوسالگی نمی‌تواند حروف را به‌خوبی تلفظ کند، به‌طور مثال «ر» را «ل» تلفظ می‌کند، در تلفظ حروف مشکل دارد و لکنت زبان ندارد پس این اصطلاح را برای او به کار نبرید.
✓ در صورت عدم بهبودی دارو برای درمان و گفتاردرمانی کمک خواهد کرد. بدانید که گفتاردرمانی سریعاً جواب نمی‌دهد و نیازمند جلسات متعدد است پس زود خسته نشوید و ادامه دهید.
چه زمانی از پزشک و گفتاردرمانگر کمک بخواهیم؟
بروز لکنت ناگهانی زبان در کودکان باعث ایجاد نگرانی‌ها و ناراحتی‌های فراوانی در والدین می‌گردد. در اغلب کودکان مبتلابه لکنت زبان قبل از 5 سالگی لکنت زبان به‌خودی‌خود از بین می‌رود و نیاز به هیچ‌گونه مداخلات درمانی مانند گفتاردرمانی ندارد. اما اگر لکنت زبان مدام اتفاق می‌افتد و همراه با حرکات صورت و بدن است بهتر است که برای ارزیابی شرایط کودک به یک گفتار درمان مراجعه نمایید. مخصوصاً اگر کودکتان 5 ساله شده و علائم زیر را از خود نشان می‌دهد:
- وقتی تکرار کل کلمات یا جملات برای کودک سخت می‌شود.
- وقتی کودک کلمات را بیشتر از قبل می‌کشد.
- وقتی صحبت کردن برای کودک بسیار سخت و محدود می‌شود.
- وقتی متوجه می‌شوید کشش بعضی از عضلات صورت بیشتر شده است.
- وقتی کودک سعی می‌کند از موقعیت‌هایی که نیاز به حرف زدن دارد اجتناب کند.
- وقتی کودک کلمه‌ای را از ترس لکنت زبان عوض می‌کند.
- وقتی مشکلات زبانی دیگری نیز همراه با لکنت مشاهده نمایید.
