مخملک | علل، علائم و درمان بیماری مخملک

تاریخچه بیماری مخملک

در قرن 19 بیماری‌هایی نظیر: تب مخملک، سرخک، سرخجه، زرد زخم، بیماری پنجم، تب زرد و آبله مرغان در کودکان همراه با تب و ظهور جوش شایع شد. سوء تغذیه در دوران کودکی و در زمان بارداری، جزو عوامل خطر برای این بیماری بود.

کاهش گونه‌های باکتری که تولید مخملک می‌کردند و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و مقاومت بیشتر مردم در برابر این باکتری، باعث شد که این بیماری کمتر شود.

عامل مخملک چیست؟

عامل بیماری مخملک یک نوع باکتری استرپتوکوکی است می‌تواند سبب گلو درد چرکی و عفونت پوست نیز بشود. این باکتری در گلوی فرد سبب عفونت می‌شود و با آزاد کردن نوعی سم یا توکسین، موجب پیدایش واکنش پوستی و بروز بثوراتی روی پوست می‌شود.

اگر کودک شما دچار مخملک شده باشد، احتمالاً آن را از کودک بیماری گرفته است. عامل بیماری می‌تواند از طریق تنفس هوای آلوده، استفاده مشترک از اسباب بازی، ظروف غذا و یا سایر وسایل مانند حوله که توسط فرد بیمار آلوده شده است، انتشار یابد.

علائم مخملک

مخملک چه علائمی دارد؟

• سردرد
• درد عضلانی
• بزرگی گره‌های لنفاوی در گردن
• رنگ قرمز روشن در چین‌های زیر بغل و کشاله ران
• خستگی و بی قراری
• درد شکمی
• تهوع
• التهاب و ورم گلو
• تکه‌های چرک زرد رنگ در پشت حلق

دو روز بعد از علائم فوق:

• در پوست جوش‌هایی ظاهر می‌شود. جوش‌ها غالباً در تنه می‌باشند و بعد به دست‌ها و پاها گسترش می‌یابند. در کف دست و کف پا، این جوش‌ها نمی‌باشند. جوش‌ها، قرمز رنگ می‌باشند و وقتی که دست به آن‌ها می‌زنیم، سفید می‌شوند.
• پوست، سفت و سخت می‌شود، مثل آفتاب‌سوختگی.
• صورت سرخ و گلگون
• زبان سفید به همراه پرزهای قرمز که به نام “زبان توت فرنگی سفید” معروف است.

بعد از 2 تا 4 روز، جوش‌ها خشک و محو می‌شوند. پوست نیز صاف می‌شود.

نشانه های مخملک چیست؟

درمان مخملک چگونه است؟

در صورت شک به مخملک یا هر نوع عفونت استرپتوکوکی دیگر، بهتر است برای قطعی شدن تشخیص از حلق بیمار نمونه گیری شده و برای کشت فرستاده شود. برای نمونه گیری از یک چوب مخصوص و نازک که سر آن مقداری پنبه قرار داده شده به نام سواپ استفاده می‌شود. بوسیله سواپ مقداری از ترشحات حلق کودک برداشته می‌شود و در محل خاصی کشت داده می‌شود. برای راحت بودن کودک بهتر است از انواع سواپ های بی درد استفاده شود.

در صورت درمان، بهبودی سریع خواهد بود، اگر چه راش‌ها ممکن است برای چندین روز باقی بماند. از طرفی چندین هفته نیز ممکن است طول بکشد تا تورم لوزه‌ها و غدد لنفاوی به شکل عادی برگردد.

اگر هر نوع عفونت استرپتوککی بدون درمان بماند، ممکن است عوارض جدی مانند آبسه لوزه‌ها را در پی داشته باشد. همچنین ممکن است منجر به بروز تب روماتیسمی و عوارض متعاقب آن، مانند برخی مشکلات قلبی شود که از عوارض دیررس مخملک بدون درمان است.

بنابراین اگر کودک شما به مخملک مبتلا شده است، باید مطمئن شوید که او آنتی‌بیوتیک مناسب را به مقدار کافی و تا زمانی که پزشک تجویز کرده است دریافت می‌کند، تنها در این صورت است که می‌توانید مطمئن شوید که بیماری عود نمی‌کند.

ممکن است فردی چندین بار به انوع عفونت با استرپتوکوک دچار شود، اما ابتلا به مخملک بیشتر از یکبار غیر معمول است.

درمان خانگی مخملک

نوشیدن مایعات مناسب:

به کودک خود مقدار زیادی آب بدهید تا گلویش را مرطوب نگه دارید و از کمبود آب جلوگیری کنید.

درمان تب و درد:

ایبوپروفن (ادویل، موترین کودکان و غیره) یا استامینوفن برای کنترل تب و به حداقل رساندن درد گلو مفید است.

غرغره آب نمک:

اگر کودک شما قادر به غرغره کردن آب بود، آب نمک را به او بدهید و بگذارید سپس تف کنید. این می‌تواند درد گلو را تسکین دهد.

غذاهای آرامش بخش بدهید:

مایعات گرم مثل سوپ و غذاهای سرد مثل یخ می‌تواند باعث تسکین گلو درد شود.

هوا را مرطوب کنید:

از یک دستگاه بخور سرد برای از بین بردن هوای خشک استفاده کنید که ممکن است منجر به سوزش گلویش شود.

از محرک‌ها اجتناب کنید:

خانه خود را از دود سیگار و محصولات تمیز کننده دور نگه دارید که می‌تواند گلو را تحریک کند.

درمان مخملک در طب سنتی

1. روزی سه مرحله آب‌پرتقال مصرف شود. مقدار آن به سن بیمار بستگی دارد.
2. عناب و ترنجبین ۵ گرم از هرکدام بجوشانید به مدت یک هفته کم‌کم به بیمار بدهید.
3. برای کودکانی که مخملک دارند آب هندوانه مفید است.

پنیرک، گیاهی است برای درمان عفونت ادراری و مخملک:

۴۰ گرم پنیرک را به همراه ۱ لیتر آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه بگذاریم تا دم بکشد. یک فنجان از این دم‌کرده را روزی ۳ بار بخورید.

عوارض مخملک

عوارض بیماری مخملک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عفونت
• تب روماتیسمی
• مشکلات استخوانی یا مفصلی مثل آرتریت و استئومیلیت
• آبسه
• ورم غدد
• اختلال در کار کلیه
• هپاتیت
• پنومونی
• گسترش عفونت به مناطق دیگر

عفونت (sepsis)  وقتی رخ می‌دهد که باکتری وارد خون شود که یک بیماری جدی است و می‌تواند بیمار را به شوک وارد کند.

اگر باکتری به بافت حمله کند، آبسه و یا چرک در پشت گلو یا اطراف لوزه‌ها یافت می‌شود. همچنین ممکن است منجر به سینوسی شدن و عفونی شدن گوش (اوتیت مدیا) شود.

خیلی کم ممکن است باکتری بر سیستم عصبی مرکزی اثر بگذارد و منجر به بیماری مننژیت شود.

در بیماری مخملک استرپتوکوک موجود در حلق می‌تواند انتشار یابد و به فرد دیگری منتقل شود

آیا مخملک مسری است؟

بثورات پوستی مخملک به خودی خود مسری و واگیردار نیستند؛ اما استرپتوکوک موجود در حلق می‌تواند انتشار یابد و به فرد دیگری منتقل شود.

همه چیز درباره مخملک

چطور می‌توان به کودکی که به مخملک مبتلا شده کمک کرد؟

برای از بین رفتن تب و درد گلو در کودک، می‌توانید از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید (هرگز از آسپیرین استفاده نکنید زیرا سبب بروز سندرم Reye می‌شود که یک بیماری نادر اما کشنده است.)

ممکن است بلع برای او دردناک باشد و در اینصورت خوردن غذاهای نرم و رقیق مانند انواع سوپ، بستنی و غذاهایی که با شیر تهیه می‌شوند، برای کودک مبتلا به گلو درد راحت تر است.

در صورتیکه سوزش گلو داشته باشد، به تمایل او به خوردن غذاهای گرم یا سرد دقت کنید؛ هر یک ممکن است برای او مناسب تر باشد.

اگر چه فعالیت برای او خطرناک نیست و استراحت در بستر معمولاً ضرورت ندارد، اما کودک بیمار شما باید به اندازه کافی استراحت کند. بعلاوه باید مطمئن شوید که مایعات به مقدار لازم به بدن او می‌رسد.

می‌توانید از یک دستگاه بخور در اتاق وی یا در کل خانه استفاده کنید تا با مرطوب کردن هوا، از خشک شدن گلوی کودک بکاهد.

روش های جلوگیری از مخملک

باکتری در اثر تماس و ترشحات فرد بیمار به افراد سالم منتقل می‌شود. این بیماران باید:

وقتی سرفه می‌کنند، جلوی دهانشان را بگیرند.

دستان خود را مرتب شستشو دهند.

بشقاب، قاشق، چنگال و لیوان مخصوص به خود را داشته باشند.

زخم‌ها را تمیز و خشک کنند تا ابتلای به عفونت را کم کنند.

به‌طورکلی، 24 ساعت بعد از اتمام درمان آنتی‌بیوتیک، دیگر این بیماری مسری نیست. پس تا قبل از این زمان، باید از سر کار رفتن و مدرسه رفتن خودداری کنند.