از دیرباز، انسانها همواره از یک مکان به مکانی دیگر مهاجرت کردهاند. دلایل و مدت زمان مهاجرت میتواند فشار روانی زیادی را بر مهاجران و خانواده هایشان وارد کند.
استرس و اضطراب ناشی از مهاجرت بر هر فرد به شیوهای متفاوت تأثیر میگذارد. حتی در صورتی که با خانواده خود مهاجرت کنید، هر یک از اعضا با توجه به جنسیت، سن و ویژگیهای شخصیتیشان به شکل متفاوتی از مهاجرت و چالشهای آن متاثر خواهند شد.
بر اساس تحقیقات انجامشده، حدود نیمی از مهاجران با اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) روبه رو میشوند. همچنین، یک سوم نوجوانان و والدین نیز پس از مهاجرت آسیب های روانی را تجربه میکنند. این آمار ممکن است بسیاری از افراد را از تصمیم به مهاجرت نگران یا حتی منصرف کند. در این مقاله، به بررسی عوامل ایجادکننده استرس و اضطراب مهاجرت و راهکارهای کاهش آنها خواهیم پرداخت.
آیا داشتن استرس و اضطراب در فرآیند مهاجرت طبیعی است؟
باید بدانیم که داشتن استرس و اضطراب در فرآیند مهاجرت کاملاً طبیعی است. این احساسات می تواند در هر یک از موقعیت های قبل از مهاجرت، در حین مهاجرت و بعد از مهاجرت به سراغ افراد مهاجر بیاید.
مهاجرت بعنوان یک تغییر بزرگ در زندگی که شامل ترک محیط آشنا، مواجهه با فرهنگ و زبان جدید و نیاز به تطبیق با شرایط ناشناخته است با احساسات نگران کننده و استرس زا همراه است.
استرس و اضطراب در چنین شرایطی جزء واکنشهای طبیعی بدن و ذهن به تغییرات و چالشهای جدید هستند. بسیاری از افراد در فرآیند مهاجرت دچار این احساسات میشوند، زیرا با عدم قطعیت و فشارهای ناشی از تغییر محیط زندگی مواجه هستند. مهم است که این احساسات را بهعنوان بخشی از فرآیند مهاجرت درک کرده و با شناسایی عوامل بوجود آورنده و راهکارهای مناسب، آنها را مدیریت کنید تا بتوانید با موفقیت در محیط جدید سازگار شوید.
خدمات روانشناسی مهاجرت از جمله راهکارهای موثر برای پیشگیری اضطراب های قبل از مهاجرت و درمان مشکلات پس از آن است که منحصرا به تمامی جوانب و نیازهای مهاجران می پردازد و چالش های پیش روی آنها را بررسی می کند.
دلایل استرس و اضطراب قبل و بعد از مهاجرت
در فرآیند مهاجرت، استرس و اضطراب اغلب به دلایل مختلفی ایجاد میشوند که میتوان آنها را به چند دسته کلی تقسیم کرد:
ترک خانه و کشور و احساس تنهایی
یکی از اصلیترین دلایل استرس و اضطراب در مهاجرت، ترک خانه، خانواده، دوستان و محیط آشناست. افراد با دور شدن از این شبکههای حمایتی، احساس تنهایی و از دست دادن میکنند. این احساسات میتوانند منجر به استرس شدید و حتی افسردگی شوند، زیرا فرد باید با جدایی از تمام چیزهایی که برایش آشنا و امن بودهاند، کنار بیاید.
مبهم بودن آینده
مهاجرت معمولاً با عدم قطعیت زیادی همراه است. نگرانی درباره آینده، مانند پیدا کردن شغل مناسب، تحصیل، مسکن و حتی امور قانونی مهاجرت، میتواند منجر به اضطراب شود. این عدم قطعیت باعث میشود فرد دائماً در فکر و نگرانی باشد، که به مرور زمان استرس و اضطراب او را تشدید میکند.
مشکلات زبان و تطبیق فرهنگی
زبان و فرهنگ جدید ممکن است بهعنوان یکی از بزرگترین چالشها در فرآیند مهاجرت مطرح شود. ناتوانی در برقراری ارتباط مؤثر یا فهمیدن جنبههای فرهنگی و اجتماعی کشور میزبان، میتواند استرس زیادی را به فرد وارد کند. این مشکلات تطبیق بهخصوص برای افرادی که از لحاظ زبانی یا فرهنگی فاصله زیادی با محیط جدید دارند، قابل توجه است.
عدم امنیت مالی
مهاجرت میتواند فشارهای مالی شدیدی را به دنبال داشته باشد. هزینههای بالا برای جابجایی، پیدا کردن مسکن، تأمین نیازهای اولیه و عدم اطمینان از داشتن درآمد کافی در کشور جدید، از جمله عواملی هستند که استرس را افزایش میدهند. این فشارها میتوانند باعث ایجاد نگرانی های مداوم درباره آینده مالی فرد و خانوادهاش شوند.
از دست دادن حمایت های خانواده و دوستان
شرایط اجتماعی و خانوادگی نقش مهمی در میزان استرس و اضطراب مهاجران دارد. اگر فرد در کشور جدید از حمایتهای اجتماعی کافی برخوردار نباشد، احساس تنهایی و بیپناهی به سراغ او می آید.
احساس تبعیض و نژاد پرستی
مهاجران غالباً با نابرابری، پیشداوری و نادیده گرفته شدن در محیط جدید مواجه میشوند. تجربه ی این گونه برخوردها، مانند تبعیض، نژادپرستی و کنار گذاشته شدن، میتواند اضطراب را تشدید کرده و حس امنیت و تعلق خاطر مهاجران را تضعیف کند.
انتظارات و فشارهای خودساخته
علاوه بر عوامل بیرونی، انتظارات و فشارهای روانی که فرد بر خود تحمیل میکند نیز میتوانند منبع استرس باشند. مهاجران ممکن است احساس کنند که باید سریعاً در محیط جدید موفق شوند، که این انتظارات خود میتواند اضطراب آنها را افزایش دهد.
علائم اضطراب و استرس مهاجرت
علائم جسمی
- سردردهای مکرر
- مشکلات گوارشی مانند درد معده یا تهوع
- اختلالات خواب (بیخوابی یا خواب آلودگی مفرط)
- خستگی و کاهش انرژی
- تنش عضلانی یا دردهای جسمی بدون دلیل مشخص
- تغییرات در اشتها، افزایش یا کاهش
علائم روانی
- نگرانیهای مداوم و بیش از حد
- احساس ترس یا دلهره مداوم
- تحریک پذیری و عصبانیت
- مشکلات تمرکز و توجه
- احساس تنهایی یا انزوا
تأثیر بر کیفیت زندگی
- کاهش توانایی برای انجام کارهای روزمره و اجتماعی شدن
- افت عملکرد در محیط کار یا تحصیل
- تضعیف روابط شخصی و خانوادگی
- کاهش اعتماد به نفس
- کاهش رضایت کلی از زندگی و احساس بی تعلقی به محیط جدید
- افزایش خطر ابتلا به مشکلات روانی جدی تر مانند افسردگی یا اختلالات اضطرابی مزمن
راهکارهای مدیریت استرس و اضطراب در مهاجرت
تحقیق و برنامه ریزی قبل از مهاجرت
پیش از مهاجرت، تا حد امکان درباره کشور مقصد تحقیق کنید. اطلاعات مربوط به فرهنگ، زبان، قوانین مهاجرت، شرایط کاری، مسکن و غیره میتواند شما را برای مواجهه با چالشها آماده کند.
واقع بینی از تغییرات پیش رو
انتظارات واقعبینانه ای از مهاجرت و تغییرات پیش رو داشته باشید. دانستن اینکه مهاجرت با چالشهایی همراه است، به شما کمک میکند تا از قبل ذهن خود را آماده کنید و با انعطافپذیری بیشتری به تغییرات پاسخ دهید.
یادگیری زبان کشور مقصد
اگر زبان کشور مقصد را نمیدانید، بهتر است پیش از مهاجرت دورههای آموزشی را شروع کنید. آشنایی اولیه با زبان، اعتماد به نفس شما را در برقراری ارتباط و انطباق با محیط جدید افزایش میدهد.
حفظ ارتباط با خانواده و دوستان
حتی اگر از نظر جغرافیایی از عزیزانتان دور هستید، ارتباط مستمر با خانواده و دوستان میتواند منبع حمایت عاطفی باشد و احساس تنهایی را کاهش دهد.
تقویت شبکههای ارتباطی
یکی از روشهای موثر برای کاهش استرس و اضطراب مهاجرت، ایجاد و تقویت شبکههای حمایتی است. دوستان، خانواده و همکاران میتوانند در فراهم کردن حمایت عاطفی نقش مهمی داشته باشند، اما اگر به صورت حضوری در دسترس نیستند، خودتان میتوانید اقدام به ایجاد ارتباطات جدید کنید. در گروه های حمایتی مهاجران شرکت کنید و از طریق پیام رسانهایی مانند تلگرام و واتساپ با ایرانیان منطقه خود در ارتباط باشید. این ارتباطات میتوانند به شما کمک کنند تا حس حمایت و تعلق بیشتری را تجربه کنید.
مراقبت از سلامت جسم و روان
مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی و تکنیکهای تمرکز حواس از جمله روشهایی هستند که میتوانند به کاهش اضطراب کمک کنند. این تکنیکها به افراد امکان میدهند ذهن خود را آرام کنند و توجه خود را به لحظه حال معطوف کنند، که در نهایت باعث کاهش استرس میشود.
انعطافپذیری و مثبتاندیشی
مهاجرانی که قادرند با تغییرات سازگار شوند و به جای تمرکز بر چالشها، به فرصتها و تجربیات جدید نگاه کنند، کمتر دچار استرس و اضطراب میشوند. پذیرفتن این حقیقت که تطابق با یک فرهنگ جدید نیاز به زمان دارد و اشتباهات، بخشی طبیعی از فرآیند یادگیری هستند، میتواند به کاهش فشار روانی کمک کند.
مشاوره روانشناسی مهاجرت
روانشناسی مهاجرت شاخه ای از علم روانشناسی است که برای پاسخگویی به نیازهای مهاجران برای کاهش استرس و اضطراب مرتبط با مهاجرت، دریافت مشاوره روانشناسی مهاجرت میتواند به شما کمک کند تا بهتر با چالشهای پیش رو کنار بیایید. روانشناسان میتوانند تکنیکهای موثری برای مدیریت احساسات به شما پیشنهاد دهند.
شناخت و پذیرش فرهنگ جدید
یکی از اساسیترین راههای کاهش استرس و اضطراب ناشی از مهاجرت، آشنایی و پذیرش فرهنگ کشور جدید است. یادگیری زبان محلی، آگاهی از آداب و رسوم و شرکت در فعالیتهای اجتماعی میتواند به مهاجران کمک کند تا احساس غربت کمتری را تجربه کنند. تعامل با افراد بومی و حضور در گروهها و انجمنهای محلی فرصتی برای برقراری روابط اجتماعی جدید و تقویت حس تعلق به جامعه جدید را فراهم میکند.
حفظ و تقویت فرهنگ خود
ارتباط با دیگر مهاجران هموطن، شرکت در مراسم و جشنهای ملی و مذهبی و حتی پخت غذاهای سنتی برای خود و دوستان محلی میتواند حس تعلق به فرهنگ خود را تقویت کرده و به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. این فعالیتها به مهاجران امکان میدهد که هویت فرهنگی خود را حفظ کنند و در عین حال با فرهنگ جدید سازگار شوند.
تعیین هدف مشخص و دقیق از مهاجرت
یکی از راههای مؤثر برای کاهش استرس پیش از مهاجرت، تمرکز بر هدف اصلی مهاجرت است. این امر واضح است که برای دستیابی به هدف، باید با چالشها و تنشهای مرتبط با آن کنار آمد. با تمرکز بر اهداف و تجسم آنها، میتوانید انگیزه بیشتری پیدا کرده و ترسها و استرسهای مهاجرت را آسانتر مدیریت کنید. بنابراین، توصیه میشود تمام توجه خود را بر روی هدف خود متمرکز کنید. برای این منظور، اهداف خود را با تمام جزئیات روی کاغذ بنویسید و با اطرافیان درباره آنها گفتگو کنید.
نتیجهگیری
مدیریت مؤثر استرس و اضطراب در فرآیند مهاجرت، کلید دستیابی به زندگی سالم و موفق در کشور جدید است. اگر در حال برنامهریزی برای مهاجرت هستید، مشاوره روانشناسی مهاجرت میتواند به شما در آماده سازی ذهنی و کاهش اضطراب کمک کند. روانشناسان با ایجاد آمادگی روانی پیش از مهاجرت و پرورش انعطافپذیری و مثبتاندیشی در افراد کمک کنند که چالشهای مهاجرت را به فرصتهایی برای رشد و پیشرفت تبدیل کنند.
