سیستم عصبی محیطی انسان اعصاب مغز و نخاع یا سیستم عصبی مرکزی را به اعضاء بدن از جمله بازوها، دست‌ها، پاها، اعضای داخلی، دهان و صورت منتقل می‌کند. نوروپاتی محیطی نوعی اختلال است که وقتی این اعصاب از کار بیفتند رخ می‌دهد. اگر عصبی که پیام را به مغز و نخاع و بقیه بدن منتقل کند آسیب ببیند فرد دچار نوروپاتی محیطی میشود. این عارضه به خصوص در افراد بالای 55 سال رایج است.
بیش از 100 نوع مختلف نوروپاتی محیطی وجود دارد و هر نوع، علائم منحصر به فرد و گزینه‌های درمانی خاص خودش را دارد. نوروپاتی محیطی بیشتر بر اساس نوع آسیب عصبی رخ می‌دهد.
عوامل نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی ناشی از عوامل محیطی مانند سموم، تصادف، بیماری یا عفونت و علل دیگر مانند:
- دیابت
- بیماری نادر ارثی
- اعتیاد به الکل
- سوء تغذیه یا کمبود ویتامین
- انواع خاصی از سرطان و شیمی درمانی
- داروهای خاص
- بیماری کلیه و یا تیروئید
- عفونت‌هایی مانند بیماری لایم، زونا یا ایدز
نوروپاتی اعصاب محیطی چیست
علائم نوروپاتی محیطی
- سوزن سوزن شدن در دست‌ها یا پاها
- احساسی مانند پوشیدن یک دستکش یا جوراب تنگ
- دردهای تیز و خنجری
- بی حسی در دست‌ها یا پاها
- احساس ضعف و سنگینی در بازوها و پاها، که گاهی اوقات ممکن است احساس کنید پاها یا بازوها در جای خود قفل شده‌اند
- مرتباً چیزها از دستتان رها می‌شوند
- نازک شدن پوست
- افت فشار خون
- اختلال عملکرد جنسی، به ویژه در مردان
- یبوست
- مشکل هضم
- اسهال
- تعریق بیش از حد
انواع نوروپاتی محیطی
1. مونونوروپاتی
به آسیب به یک عصب محیطی منفرد از طریق صدمات جسمی یا ضربه‌هایی مانند تصادف، مونوئوروپاتی نامیده میشود. علاوه بر این فشار طولانی مدت بر روی یک عصب، ناشی از نشستن طولانی مدت روی صندلی یا دراز کشیدن روی تخت، حرکات مکرر و تکراری باعث آسیب تک عصبی میشود. سندرم تونل کارپال نوع متداول مونونوروپاتی است که به آن آسیب فشار بیش از حد گفته میشود افرادی که کار آنها به حرکت مکرر مچ دست نیاز دارد (مانند کارگران خط مونتاژ، کارگران فیزیکی و افرادی که برای مدت طولانی از صفحه کلید کامپیوتر استفاده می‌کنند) بیشتر در معرض این خطر هستند. خطرات تونل کارپال عضلات دست را ضعیف و باعث احساس درد، گزگز یا سوزش میشود.
2. پلی نوروپاتی (CIDP)
پلی نوروپاتی زمانی اتفاق می افتد که همزمان چندین اعصاب محیطی در سراسر بدن دچار اختلال شوند. پلی نوروپاتی به دلایلی از جمله قرار گرفتن در معرض برخی از سموم، سوء مصرف الکل، تغذیه نامناسب (به ویژه کمبود ویتامین B) و عوارض ناشی از بیماری‌هایی مانند سرطان یا نارسایی کلیه ایجاد میشود.
این بیماری بیشتر در افراد دیابتی رخ می‌دهد و باعث ایجاد یک تورم مغزی میشود. یکی از جدی‌ترین پلی نوروپاتی ها سندرم Guillain -Barre است، این سندرم بیماری نادری است که به طور ناگهانی به سیستم ایمنی و اعصاب بدن حمله می‌کند و علائم آن شامل ضعف و سوزن سوزن شدن، مشکلات فشار خون، مشکلات ریتم قلب و مشکل تنفس می‌باشد. توجه داشته باشید تشخیص و درمان به موقع برای بیماران مبتلا به CIDP بسیار مهم است، زیرا که 30٪ از مبتلایان در صورت عدم تشخیص به موقع باید روی صندلی چرخدار بنشینند.
چگونه نوروپاتی اعصاب محیطی را درمان کنیم؟
روش‌های درمانی پزشکی نوروپاتی محیطی
پزشک برای درمان علاوه بر معاینه بدنی و آزمایش خون موارد زیر را نیز بررسی می‌کند:
- سابقه پزشکی، از جمله سبک زندگی، قرار گرفتن در معرض سموم، عادت‌های نوشیدن و سابقه خانوادگی و بیماری‌های سیستم عصبی.
- معاینه عصبی از جمله رفلکس‌های تاندون، قدرت و تن عضله، توانایی شما برای احساس برخی احساسات و وضعیت و هماهنگی شما.
- تشخیص کمبود ویتامین، دیابت، عملکرد غیر طبیعی سیستم ایمنی و سایر مواردی را که می‌توانند باعث نوروپاتی محیطی می‌شوند.
- اسکن CT یا MRI
- آزمایشات عملکرد عصب یا الکترومیوگرافی (EMG) فعالیت الکتریکی در عضلات برای تشخیص آسیب عصبی.
- بیوپسی عصب یا برداشتن قسمت کوچکی از عصب حسی، برای پیدا کردن ناهنجاری‌ها.
- تبادل پلاسما و گلوبولین ایمنی وریدی که به سرکوب فعالیت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
- فیزیوتراپی
- عمل جراحی
- طب سوزنی علائم نوروپاتی محیطی را کاهش می‌دهد.
درمان‌های خانگی نوروپاتی محیطی
- مراقبت از پاها، به خصوص اگر دیابتی هستید. روزانه تاول، ترک یا پینه پاهای خود را بررسی کنید. جوراب‌های نخی و نرم و کفش‌های راحتی بپوشید.
- ورزش منظم نوروپاتی را کاهش می‌دهد، سه بار پیاده روی در هفته و ورزش‌های یوگا و تای چی درد عضلات را بهبود می‌بخشد.
- سیگار کشیدن با تأثیر بر گردش خون، خطر مشکلات پا و سایر عوارض نوروپاتی را افزایش می‌دهد.
- تغذیه مناسب برای دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری، میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی مهم است.
- از مصرف الکل خودداری کنید. الکل نوروپاتی محیطی را بدتر می‌کند.
- سطح گلوکز خون خود را کنترل کنید. اگر به دیابت مبتلا هستید، این امر باعث میشود نوروپاتی بدتر شود.
