تاریخچه هفت سین | فلسفه هفت سین

در این مطلب تاریخچه هفت سین را بیان خواهیم نمود و خواهیم گفت که چرا آن را “هفت سین” نام گذاری کرده اند؟، باما همراه باشید… 

همه چیز درباره هفت سین

هفت‌سین سفره‌ای است که ایرانیان، هنگام نوروز می‌آرایند. این سفره روی زمین یا روی خوان پایه گذاشته می‌شود. هموندان (اعضای) خانواده در زمان گردش سال در کنار سفره هفت‌سین می‌نشینند. دسته‌ای نیز سفره را تا سیزده روز پس از نوروز نگه می‌دارند و در پایان این چرخه، در روز سیزده نوروز، سبزه را به آب می‌سپارند.

سفره هفت‌سین ویژه نوروز نیست و گروهی این سفره یا مانندش را برای جشن زناشویی یا شب چله آماده می‌کنند.

مردمان دیگری که با ایرانیان فرهنگ و آیین‌های میان‌وند دارند (مانند تاجیک‌ها و ارمنی‌ها) این سفره را نمی‌چینند و این سفره حتی میان کردها (که هر دو از نگاهبانان آیین‌های باستانی ایرانی بوده‌اند) نیز نبوده است، هرچند به‌تازگی سفره هفت‌سین در میان زرتشتیان شهرنشین فراگیر شده است.

هفت‌سین از مشهورترین مراسم نوروز است و آن گردآوردن هفت چیز است که نام آن‌ها با حرف «س» آغاز گردد. معمولاً بین اشیاء ذیل: سیب، سنجد، سماق، سیر، سرکه، سبزه (دانه‌های گندم و امثال آن‌که قبلاً در بشقابی کاشته و سبز کرده‌اند)، سبزی، سمنو، هفت چیز برای هفت‌سین انتخاب می‌شود.

فلسفه هفت سین چیست؟

آیین‌ها و برگزاری‌ آن‌ها برخاسته از باورها، فرهنگ، تاریخ، مکتب، شیوه‌ زندگی، شرایط جغرافیایی، اسطوره‌ها و نیز نشان از خواست و آرزوهای خفته مردم هر سرزمین‌ است
فلسفه زیبای آیین‌های خود را بدانیم چراکه همین آیین‌ها به جامعه سربلندی و به مردم سرزندگی می‌دهند.

هفت‌سین نوروز یک سنت کهن پارسی است. این سنت از زمان باستان تا امروز همچنان جایگاه ویژه خود را نزد پارسیان حفظ کرده است. این سنت کهن دارای معانی ویژه و نیز نشانی از رمز و رازهای هوشمندانه زندگی نیاکان ماست.

هفت سین چه فلسفه ای دارد؟

متأسفانه، سال‌هاست که تماشاگر دخل و تصرف‌های نادرست و بی‌معنا یا به‌نوعی تحریف این سنت باستانی بوده و هستیم. در همین اندیشه، کوشیدم با رازگشایی کوتاه از معانی هفت‌سین نوروزی، حقیقت  هفت‌سین نوروزی را یادآور شوم.
هفت‌سین از هفت محصول زمینی گزینه می‌شود تا از نعمت‌های که خداوند به انسان بخشیده است، سپاسگزاری شود. هفت‌سین نوروزی آئین پارسی است. (نه چینی، هندی، عربی، روسی و…)

گزینه‌های هفت‌سین باید دارای پنج ویژگی باشد:
1. نام آن‌ها پارسی باشد.
2. با واژه ” سین ” آغاز شوند.
3. دارای ریشه گیاهی باشند.
4. خوردنی باشند
5. نام آن‌ها از واژه‌های ترکیبی (مانند سبزی‌پلو، سیرترشی و …) ساخته نشده باشند.

هفت سین چه چیزهایی است؟

با توجه به نکات بالا: خوان هفت‌سین پارسی با سیب، سیر، سماک (سماق به عبارتی سماق)، سرکه، سمنو، سبزی یا سبزه (“سبزی خوردنی “، چراکه سبز کردن میلیون‌ها تن گندم یا دیگر حبوبات و بیرون ریختن آن کمی دور از اندیشه مردمان ایران‌زمین است) چیده می‌شود.

پس می‌توان گفت:
گذاشتن سنبل، سکه و سماور که نه خوراکی هستند و نه پارسی، هیچ حقیقت هفت‌سینی ندارند؛ و نیز گزینه‌هایی چون؛ سوزن، سنجاق، ساعت و غیره.

ماهی قرمز نیز که سمبل عید کشور چین و چینی‌هاست که به خوان هفت‌سین نوروزی ایرانی‌ها واردشده است. غافل از اینکه در عید چینی‌ها ماهی قرمز را رها می‌کنند تا زندگی جریان یابد ولی ما ماهی قرمز را اسیر تنگ بلورین کرده و تا رسیدن مرگ آن‌ها نگهداری می‌کنیم.

درصورتی‌که، در هفت‌سین پارسی انار به نشانه باروری و عشق و یا سیب سرخ درون ظرف آب پاک و زلال رها می‌شود تا عشق و باروری همچنان پاینده بماند. باکمی اندیشه پیرامون آنچه گفته شد، خواهید دید که در بیست میلیون واژه‌های پارسی شما نمی‌توانید انتخاب هشتمی برای خوان هفت “سین “‌ نوروزی پیدا کنید که دارای این پنج ویژگی باشد.

چه چیزهایی در سفره هفت سین هست و چرا

چرا “هفت”؟

عدد هفت‌در زبان باستانی به نام ” امرداد ” است. امرداد معنای جاودانگی و بی‌مرگی نام داشت و از آنجائی که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌داد هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و برخوان نوروزی می‌چینند.
به روایتِی هفت “سین “، نشانه هفت دانه گیاهی است که می‌توان با آن سبزه نوروز را تهیه کرد: جو، ماش، عدس، ارزن، لوبیا، نخود و گندم.

زمان پارسیانِ کهن، مردم از هر هفت دانه، سبزه می‌پروراندند (10 روز قبل از نوروز) و ظروفِ آن را بر سر درِ خانه‌های خود می‌گذاشتند و هرکدام بیشتر و بهتر سبز می‌شد، نشانه پرثمری آن محصول برای کاشت در آن سال بود.

هفت‌در میان اعداد از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است. هفت برای ایران و ایرانیان باستان مقدس بود و از آن برای مفاهیم مثبت، خوش‌یمنی و فال نیک استفاده می‌شد.

مانند: هفت‌رنگ رنگین‌کمان، دوران کودکی 7 سال است، هفت‌خان رستم در شاهنامه، هفت‌آسمان، هفت‌اقلیم، هفت روز هفته، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت‌پیکر و غیره.

چرا “سین”؟

بنا به روایتی هفت “سین ” نخستین بار هفت “شین ” بود. گزینه‌های هفت‌”شین “، از شهد (شیره درختان)، شیر، شراب، شکر، شمع، شمشاد و شابه (میوه خصوصاً سیب) بود؛ اما بعد از حضور اسلام به علت ممنوعیت مصرف شراب این هفت “شین ” تبدیل به هفت “سین ” شد.
به روایتی ” سین “، واژه اول نام هفت فرشته باستانی پارسی است. همه آن‌ها دارای ویژگی‌های خاص و نیکو بودند.

نمادهای هفت‌سین

سیر: نماد اهورامزدا است

سبزی یا سبزه: فرشته اردیبهشت و نماد آب‌های پاک و بیکران است

سیب: فرشته زن، نماد باروری و پرستاری است

سنجد: فرشته خورداد نماد دل‌بستگی است

سرکه: فرشته امرداد نماد جاودانگی است

سمنو: فرشته شهریور نماد خواربار است

سماک یا سماق: فرشته بهمن نماد باران است