قبل از اینکه بخواهیم راه برقراری ارتباط مؤثر را بدانیم باید ارتباط مؤثر را تعریف کنیم. اینکه اصلاً منظور از ارتباط مؤثر چیست؟ بعد برای داشتنش تلاش کنیم.
ارتباط مؤثر چیست؟
همانطور که همه ما می‌دانیم، ما انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و همواره به ارتباط نیاز داریم. از سالهای پیشین و از زمان اباء و اجدادمان علاقمند و نیازمند به برقراری ارتباط بوده‌ایم. برای انتقال و دریافت پیام ارتباط برقرار می‌کنیم. چه‌بهتر که ارتباط مؤثر باشد و پیام موردنظر درست منتقل شود.
حال‌آنکه این پیام ممکن است کلامی یا غیرکلامی باشد. برقراری ارتباط مؤثر خود یک مهارت است که باید فراگرفته شود. اگر فردی توانایی برقراری ارتباط مؤثر را نداشته باشد در انتقال پیام دچار اختلال خواهد شد و گاه باعث سوءتفاهم خواهد شد.
ارتباط موثر با دیگران
به این نکته توجه داشته باشید که در یک ارتباط مؤثر تنها یک‌طرف به خواسته‌اش نمی‌رسد بلکه هردو طرف از این ارتباط رضایت دارند و به آنچه می‌خواهند می‌رسند.
برای داشتن یک ارتباط مؤثر باید چه کنیم؟
در درجه اول باید خودمان را به‌خوبی بشناسیم، با خودمان رابطه خوبی داشته باشیم. خود را آنچنان که هستیم بپذیریم و باید توج داشته باشیم که اگر در رابطه با برقراری ارتباط مؤثر ضعفی داریم یا نیاز به پیشرفت داریم باید برای ارتقاء این مهارت بکوشیم و سعی کنیم یاد بگیریم. همچنین باید دیگران را همان‌گونه که هستند بپذیریم تا بتوانیم ارتباط خوبی با آن‌ها برقرار کنیم.
برای داشتن ارتباط مؤثر باید یک سری اقدامات را انجام داد و دارای مهارت‌هایی بود که برخی را ما بر خواهیم شمرد:
ارتباط مؤثر با داشتن اعتمادبه‌نفس و خودباوری
ابتدای امر ما باید به خودمان ایمان داشته باشیم و باور کنیم که در برقراری ارتباط مؤثر موفق خواهیم بود. باید از عزت‌نفس بالایی برخوردار باشیم و قبول کنیم که ما می‌توانیم از پس یک ارتباط مؤثر و قوی برآییم.
اگر اعتمادبه‌نفس نداشته باشیم همان اول کار ارتباط را مختل خواهیم کرد و به نتیجه‌ای که باید نخواهیم رسید.
کسی که اعتمادبه‌نفس و خودباوری ندارد مدام از برقراری ارتباط با دیگران فرار می‌کند و موقعیت‌های عالی زیادی را از دست خواهد داد. به‌هیچ‌وجه خودتان را دست‌کم نگیرید.
خودمان را برتر از دیگران ندانیم تا ارتباطی مؤثر برقرار کنیم
در مورد قبلی گفتیم که باید به خودمان ایمان داشته باشیم اما باید حواسمان باشد که منظور از این حرف خودبرتربینی نیست. قرار نیست به خودمان مغرور شویم و به دیگران از بالا نگاه کنیم.
زمانی که با فردی ارتباط برقرار می‌کنیم باید سعی کنیم تا حد امکان، هم‌سطح آن‌ها صحبت کنیم تا برای او قابل‌لمس و قابل‌فهم باشد و علاوه بر آن احساس نزدیکی و صمیمیت بیشتر کند. و ارتباط ما ارتباطی مؤثر باشد. حتماً شما هم این بیت از مولانا را شنیده‌اید که:
چون‌که با کودک سروکارم فتاد
هم‌زبان کودکان باید گشاد
این موضوع در رابطه با دیگران هم صدق می‌کند البته منظور سطح فهم کلام است. باید سعی کنیم که روی شباهت‌هایمان با طرف مقابل تأکید و تمرکز کنیم. توجه داشته باشید که هرکدام از ما با همدیگر نقاط مشترک فراوانی داریم البته اگر دقت کنیم؛ و برای داشتن ارتباط مؤثر توجه به نقاط اشتراک بسیار مفید خواهد بود. مقاومت طرفین و از طرفی برتری‌جویی را کم خواهد کرد. حواسمان باشد که اگر تفاوتی هم هست به دلیل داشتن نگرش متفاوت به مسئله است و می‌توان موضع دیدگاه خود را تغییر داد و با نگرشی جدید به موضوع نگاه کرد.
در یک ارتباط مؤثر احترام را فراموش نکنید
در ارتباط بین دو نفر یا دو طرف بسیار مهم است که طرفین احساس اهمیت و احترام کنند. کرامت انسانی از هر چیزی مهم‌تر است. پس همیشه سعی کنید که کمال احترام را در رابطه با طرف مقابل به‌جا به یارید.
قطعاً بهتر و راحت‌تر با شما کنار خواهند آمد. خودتان را به‌جای طرف مقابل قرار دهید آیا حاضرید باکسی که به شما توهین کرده یا بی‌احترامی کرده است احساس راحتی کنید یا ارزشی برایش قائل شوید و امتیازی به او بدهید؟
مسلماً نتیجه احترام، احترام متقابل خواهد بود.
دید برنده-برنده داشته باشید تا ارتباطی مؤثر داشته باشید
همیشه به مسائل از دید طرف مقابل هم نگاه کنید، چرا او باید با شما ارتباط برقرار کند؟ چه نفعی برایش دارد؟ و این یعنی منفعت طرف مقابل را هم مدنظر داشته باشید، مطمئن باشید متضرر نخواهید شد.
اکثر کسانی که نمی‌توانند ارتباط مؤثر برقرار کنند به این دلیل است که فقط و فقط به سود و منافع خودش فکر می‌کند و منافع طرف مقابل را نادیده می‌گیرد. قطعاً هیچ‌کسی نمی‌خواهد بازنده میدان باشد؛ و نسبت به کسی منافعش را نادیده گرفته حس خوبی نخواهد داشت. با در نظر گرفتن منافع و اهداف دیگران رابطه‌ای پایدار و مؤثر برقرار کنید.
مهارت های برقراری ارتباط موثر
اسامی افراد را به یاد داشته باشید
هنگامی‌که با شخصی قرار است ارتباط داشته باشید حتماً اسم او را مخصوصاً اسم کوچکش را به یاد داشته باشید. برای همه مردم دنیا اسمشان از اهمیت زادی برخوردار است. وقتی اسم کسی را فراموش کنید از دید طرف مقابل به این معنی است که برای او ارزش و اهمیتی قائل نبودید. پس حتماً اسامی را به یاد داشته باشید، اگر فراموش می‌کنید جایی یادداشت کنید و قبل از زمان ملاقات به آن نگاهی بیندازید یا حتی می‌توانید با توجه به ظاهرش یا موضوعی دیگر اسم را کد گزاری کنید تا بهتر در حافظه‌تان باقی بماند.
مسائل مهم و موردعلاقه طرف ارتباط را بدانید
یکی دیگر از مهم‌ترین موارد برای برقراری یک ارتباط مؤثر این است که بدانید مسائل موردتوجه و موردعلاقه طرف مقابل چیست و راجع به آن اطلاعات کافی کسب نمایید تا حرفی برای گفتن داشته باشید و علاوه بر آن بتوانید توجه او را به خود جلب کنید. باعلاقه در رابطه با آن صحبت کنید و سؤال بپرسید و خوب گوش کنید.
شنونده خوبی باشید
تابه‌حال هرچه گفتیم در مورد صحبت کردنتان بود اما باید توجه داشته باشید که مهم‌تر از حرف زدن، گوش دادن است. باید شنونده خوبی باشید و خوب گوش کنید و شنونده فعالی باشید. تا حس ارزشمندی به گوینده بدهید. چیزی که کمتر یافت می‌شود شنونده خوب و فعال است.
