چگونه دیگران را دلداری دهیم و با آنها همدردی کنیم؟

زمانی که کسی درگیر مشکل عاطفی عمیقی است، کمی صحبت کردن و دلداری دادن به او سخت است. بسیار مهم است که در چنین مواردی خونسردی و مثبت نگری خود را حفظ کنیم. این شرایط ممکن است متفاوت باشد، مثلاً فرد خبر تصادف کسی را شنیده، دلش شکسته، یا به دلیل فشار زندگی، کنترل احساسات خود را ازدست‌داده که برای هرکدام از این‌ها مراحل قابل‌اعتمادی وجود دارند که به‌وسیله آن می‌توان دیگران را دلداری داد.

روش اول دلداری دادن

وقتی کسی مضطرب است، کلام درست را بکار ببرید.

1. به او بگویید که به فکرش هستید.

زمانی که کسی درد عاطفی دارد، هیچ حرف درستی برای گفتن به او وجود ندارد، مخصوصاً اینکه دلیل غصه خوردن او کاملاً منطقی باشد. کلمات، تن صدا و رفتارتان را طوری تنظیم کنید که او متوجه شود که به او توجه می‌کنید. به ساده‌ترین حالت باید گفت که خیلی طبیعی رفتار کنید. تنها چیزهایی بگویید که حالت همدردی، قضاوت نکردن، صبوری و قابل‌قبول باشد. اغلب می‌توان یک عبارت ساده و شفاف را به کار برد تا طرف مقابل راحت‌تر حرف‌هایش را بزند.

• یکی از چیزهایی که می‌توان گفت، گفتن این جمله است: “من واقعاً متأسفم که … “.
• از بیان مسائل دردناک نترسید.
• اگر این افراد آشفته هست یعنی اینکه هنوز به آن مسئله فکر می‌کنند.
• یا بگویید: ” بهترین کار گریه کردن است. گریه کن”

2. از خوش‌رویی بی‌مورد اجتناب کنید.

حتماً برای جوک گفتن و یا عبارات امیدوارکننده زمان پیدا خواهید کرد. زمانی که کسی به‌شدت مضطرب است یا عمیقاً احساس غم دارد، هر بامزه بازی می‌تواند پوچ و بی‌معنی باشد. هر کاری که دور از صمیمیت باشد نیز باعث می‌شود احساس بد آن‌ها تشدید شود. به احساسی که فرد هم‌اکنون دارد بی‌توجه نباشید و او را نادیده نگیرید.
چنین عبارتی نگویید: “به نیمه‌پر لیوان نگاه کن”.

• تلاش نکنید که از یک فاجعه یا اتفاق غم‌انگیز به‌زور نکته مثبتی استخراج‌کنید.
• تلاش نکنید که با حرف‌هایتان فرد را به خنده وا‌دارید.
• اجازه دهید که آشفتگی‌ها و اضطراب او خودش را خارج کند و مانع ابراز آن‌ها نشدید.
• حتماً آن‌ها را از این موضوع مطمئن کنید که کنارشان هستید.
• این کار را با گفتن این جمله تکمیل کنید: “تو تنها نیستی. من کنارتم”.

3. نسبت به شرایط حساس باشید.

شاید ندانید که چرا فرد ناراحت است اما بهتر است چنین سؤالی را نپرسید چون کمی بی‌احساس به نظر می‌رسد. مثلاً هیچ‌وقت چنین جمله‌ای را در همچنین مواقعی نگویید: ” من آرزوی خدا بودم” با گفتن چنین عبارتی نمی‌توانید به احساس درونی فرد پی ببرید.

• زمانی که نسبت به‌درستی حرف‌هایتان مطمئن نیستید، چیزی نگوید که ارزش ناراحتی فرد را پایین بیاورد.
• گاهی اوقات باید از گفتن هر چیزی ولو درست و منطقی خودداری کرد.
• مثلاً هیچ‌وقت به مادری که بچه‌اش سقط شده نگویید که تو می‌توانی بازهم بچه بیاوری.
• شاید این جمله درست باشد اما مناسب این وضعیت نیست.
• با گفتن آن‌جوری القا می‌کنید که انگار نسبت به رنج الآن او و از دست دادن فرزندش بی‌تفاوت هستید.

4. راه را برای صحبت باز بگذارید.

بعضی مواقع واقعاً نیاز است که افراد با شما صحبت کنند. شاید از آن‌ها بخواهید که چنین کاری کنند. جملاتی از این قبیل بگویید: ” متوجهم که صحبت در مورد آن سخت است اما با من راحت باش و الآن یا هر وقت دیگری که مایل بودید در مورد آن با من صحبت کن”. هر زمان که فرد آرام شد درنهایت راحتی این حرف را به او بزنید، حتی بعد از یک تصادف شدید.

• سعی نکنید که تجربیات مشابه خود را در این مورد با او در میان بگذارید.
• حتی اگر تجربه کاملاً مشابهی داشته‌اید، این جمله را نگویید: ” میدانم که الآن چه حسی داری”.
• به‌جای آن بگویید: ” می‌دانم که ….. چقدر برای تو مهم بود”
• زمانی که حرفی برای گفتن ندارید، صادقانه رفتار کنید.
• مثلاً این جمله را بگویید: ” شاید نتوانم احساست را درک کنم، اما مراقبت هستم و مایلم که بهت کمک کنم”.
• همچنین می‌توانید این جمله را بگوید: ” نمی‌دانم چه بگویم اما من همیشه کنارت هستم و آماده‌ام که حرف‌هایت را بشنوم”.

5. به او پیشنهاد دهید که کنارش بمانید.

معمولاً بعد از اتفاقاتی مثل تصادف دوروبر فرد پر می‌شود اما بعد از گذشت زمان این افراد کم می‌شوند. نشان دهید که حمایت شما همیشگی است و آن را با چنین جمله‌ای ابراز کنید: ” میتونم چند روز دیگر به تو تلفن کنم و حالت رو بپرسم؟”.

• نگران نباشید که ممکن است چیزی بگویید که فرد مایل به صحبت راجع به آن نیست.
• اگر نخواهند راجع به آن صحبت کنند، خودشان آن را می‌گویند.
• اما شاید به صحبت در موردش نیاز داشته باشند.
• درهرحال احساس حمایت شدن از طرف شما به بهبود حال آنان کمک می‌کند.

روش دوم دلداری دادن

حمایت از کسانی که دوران سختی را سپری می‌کنند.

1. برای حرکت بعدی عجله نکنید.

کسانی که در حال تحمل رنج عاطفی هستند، شاید دلشان بخواهد که قاطع باشند یا اینکه اصلاً ندانند که چگونه باید رفتار کنند. این اتفاق نشانه‌ای از آسیب‌پذیر بودن فرد است و کاملاً یک واکنش طبیعی نسبت به اندوه است. شاید آن‌ها نخواهند که راجع به این موضوع با شما صحبت کنند و شما هم نباید آن‌ها را وادار به این کارکنید، مگر اینکه خود فرد از بیانان احساس امنیت کند.

• اگر کسی اصرار دارد که نیاز به فضا دارد، به او فضا بدهید.
• به او بگویید که چند روز دیگر به او سر می‌زنید.
• به او بگویید که هر زمان که می‌خواهد می‌تواند با شما تماس بگیرد.
• و اینکه هر زمان که بخواهد خودتان را به او خواهید رساند.

2. ارتباط خود را با او حفظ کنید.

بیش‌ازحد به او نچسبید اما طوری رفتار کنید که او بفهمد که به فکرش هستید و بهبودی او برای شما مهم است. اگر بعد از گذشت یک هفته از او خبری نشد با او تماس بگیرید. از پیام دادن، ایمیل زدن یا ارتباط در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید، زیرا این نوع ارتباط غیررسمی و بی‌فایده است.

• اگر نمی‌دانید که چگونه باید رفتار کنید یا چه حرفی را به او بزنید، باز از آن‌ها فاصله نگیرید.
• اگر در مورد کاری که انجام می‌دهید یا حرفی که می‌گویید مطمئن نیستید، تنها با او همدردی کنید.
• از او بخواهید هر کمکی که از دست شما ساخته است را برایش انجام دهید.

برای دلداری دادن چه بگوییم

3. سکوت او را بپذیرید.

اگر از شما می‌خواهند که کنارشان باشید اما زیاد با شما صحبت نمی‌کنند، اجازه ندهید که سکوتشان شمارا آزار دهد. اجازه ندهید که نگرانی‌تان باعث شود که بی‌وقفه صحبت کنید. به خودتان یادآوری کنید که آن‌ها فقط حضور دلگرم‌کننده شمارا می‌خواهند. از او در مورداحساس و فکرش بپرسید. اگر آن‌ها هنوز هم در مورد آن رویداد تلخ فکر می‌کنند، پس حتماً نیاز دارند که احساسات سرکوب‌شده خود را بیرون بریزند.

• فکر نکنید که وظیفه شماست که از او بپرسید که چه احساسی دارد.
• باید طوری رفتار کنید که او در بیان احساساتش احساس امنیت کند.
• اما درعین‌حال بداند که حریم شخصی او محترم است و می‌تواند توجه کامل شمارا داشته باشد.

4. در مورد نیازهای اولیه به او کمک کنید.

گاهی اوقات با یک واقعه ناگوار افراد ازلحاظ جسمی و روحی خسته و افسرده می‌شوند. ممکن است بیشتر از حد معمول بخوابند و یا انجام کارهای روزانه برایشان سخت باشد. بهتر است در شستشوی لباس‌ها و ظرف و ظروف به آن‌ها کمک کنید. مراقب باشید که نباید تمام کارهای او را انجام دهید، زیرا در ابن صورت برای بهبودی و سر پا شدن تلاشی نخواهند کرد. افراد باید توانایی مراقبت از خودشان را داشته باشند، مگر اینکه کسی کمی به آن‌ها کمک کند.

5. به آن‌ها در برنامه‌ریزی برای حرکت روبه‌جلو کمک کنید.

زمانی که فرد ازنظر روحی آمادگی دارد، از او بپرسید که برنامه‌اش برای آینده چیست. اگر مایل به صحبت نبودند یا برنامه‌ای نداشتند، تعجب نکنید. می‌توانید در این مورد با آن‌ها همفکری کنید. حتی هنگام پیشنهاد دادن نیز بیشتر سعی کنید که شنونده باشید تا گوینده و تنها پیشنهادات قابل‌اجرا را به او بدهید.

• پیشنهادات شما باید در حوزه علاقه این افراد باشد.
• از آن‌ها بپرسید که چه چیزی یا چه کسی در این شروع دوباره به آن‌ها کمک خواهد کرد.
• اگر فکر می‌کنید که این فرد نیاز به کمک یک متخصص دارد، آن‌ها را به انجامش تشویق کنید.
• در کارهایی مثل تعیین کردن وقت ملاقات و پیدا کردن فردی مناسب به آن‌ها کمک کنید.

روش سوم دلداری دادن

 به غریبه‌ای که ازلحاظ عاطفی آسیب‌دیده کمک کنید.

1. زمانی که به کسی نزدیک می‌شوید شرایط را ارزیابی کنید.

زمانی که از علت ناراحتی کسی مطلع نیستید، اول مطمئن شوید که هیچ خطری کسی را تهدید نمی‌کند، سپس تلاش کنید که این افراد را آرام کنید. بهترین راه این است که در وهله اول اطلاعات لازم را از او بگیرید و از او بپرسید که چه اتفاقی افتاده. قبل از پرسیدن این سؤال، شرایط را بررسی کنید و مطمئن شوید که می‌توانید به فرد نزدیک شوید.

• اول اطرافتان را نگاه کنید.
• آیا اطرافیان می‌دانند که چه اتفاقی افتاده یا می‌توانند کمک کنند؟
• آیا تهدیدی در این مکان شمارا تهدید می‌کند؟

2. پیشنهاد کمک دهید.

به او نزدیک شوید و نشان دهید که برای کمک به او آمده‌اید. اگر او را نمی‌شناسید، خودتان را با این جمله معرفی کنید: ” سلام من …. هستم و آماده کمک کردنم”. اگر سکوت کردند، از آن‌ها بخواهید که کمکشان کنید. در حین نشستن این جمله را بگویید، ” اگر ازنظر تو اشکالی نداره، مایلم چنددقیقه‌ای کنارت بنشینم”.

• شاید شغل شما بتواند به این فرد کمک کند.
• مثلاً اگر معلم، دکتر یا آتش‌نشان هستید. حتی می‌توانید به آن اشاره هم بکنید.
• بیش‌ازحد به او اطمینان ندهید.
• شاید دلتان بخواهد که این جمله بگویید: ” همه‌چیز درست خواهد شد”
• اما این جمله نشان‌دهنده نادیده گرفتن احساسات کنونی فرد است.
• عبارات این‌چنینی ممکن است تمایل فرد را به درد دل با شما کاهش دهد.

3. از او بپرسید که چگونه می‌تواند کمکش کنید.

بسیار مهم است که بدانید چه اتفاقی افتاده است. ساده اما مستقیم سؤال بپرسید و سعی کنید که بفهمید چه ماجرایی روی‌داده است. جزئیاتی که باید دنبالش باشید، شامل نشانه‌هایی که نشان دهد فرد از یک اضطراب عاطفی رنج می‌برد و اینکه اکنون به چه چیزی نیاز دارد. با خودتان بسنجید که آیا می‌توانید به او کمک کنید یا نه. تمرکز خود را بر آرام کردن و کمک کردن به او بگذارید.

• با آرامش، شمرده و نرم صحبت کنید. بیش‌ازحد نجوا نکنید یا داد نزنید.
• منتظر واکنش‌های بد و پرخاشگرانه طرف مقابل باشید.
• اگر چنین اتفاقی افتاد، از کسی کمک بخواهید و فاصله خود را با او حفظ کنید.

4. گوش کنید، گوش کنید، گوش کنید.

گوش دادن به دیگران مخصوصاً افرادی که درگیر مشکلات هستند به صبر و حوصله نیاز دارد. شاید ارتباط چشمی برقرار کردن باکسی که مضطرب است کار مناسبی نباشد، زیرا باعث می‌شود که فرد احساس آسیب‌پذیری یا خجالت بکند. بهتر است که بدون هیچ حرفی کنارش بنشینید. مطمئن شوید که زبان بدن شما آرامش را انتقال می‌دهد و حرکات اضافی ندارید.

• حین اینکه فرد مقابل صحبت می‌کند، وسط حرف او نپرید.
• نشان دهید که سراپا در حال گوش دادن هستید.
• باکسی که نگران است بحث نکنید.
• شاید این افراد چیزهای بی‌معنی در این مواقع بگویند اما بهتر است سکوت کنید.
• به یاد داشته باشید که هدف شما همدردی است، نه گفتگو کردن.
• مغز این افراد پر از فکر و احساسات مختلف است.

5. آرامش خود را حفظ کنید.

کسی در حال تجربه ناراحتی شدید عاطفی است، ممکن است تغییرات شیمیایی را در بدن خود نیز احساس کند که او را به جنگ یا فرار سوق دهد. این افراد علاوه بر ناراحتی شدید همزمان احساس خستگی، سردرگمی و بی‌قراری نیز دارند. این افراد در شنیدن و تمرکز کردن مشکل‌دارند و نمی‌توانند حرفشان را کامل کنند. پس بهتر است احساس امنیت و آرامش را به آن‌ها انتقال دهید.

• اگر فرد روی رفتار نامناسب و غیرمنطقی خود پافشاری می‌کند، با او وارد بحث‌وجدل نشوید.
• سعی کنید این کار او را با چیز دیگری جایگزین کنید یا اینکه کلاً حواس او را پرت کنید.

6. هوشیارانه شوخی کنید.

درعین‌حال که شوخی و خنده باعث آرام شدن افراد می‌شود اما بیان کردن آن درحالی‌که فرد ناراحت شدیدی را تحمل می‌کند، کار درستی نیست. اگر خود فر این کار را انجام داد و در مورد موضوع چیز بامزه‌ای تعریف کرد در خندیدن همراهی کنید.

• شاید شوخ‌طبعی در مواقع جدی کمک‌کننده باشد و باعث شود که فرد کمی آرام شود.
• اما قبل از شوخی کردن مطمئن شوید که فرد از شوخی شما استقبال می‌کند و می‌تواند از درد شما بکاهد.

7. تا زمانی که فرد آرام بشود در کنارش بمانید.

فرد آسیب‌دیده نیاز به آرامش دارد. مثلاً اگر فرد خبر غم‌انگیزی می‌شنود یا در حادثه دل‌خراشی حضور پیدا می‌کند، ممکن است شدیداً دچار اضطراب و ناراحتی شود اما نه آن‌قدر که به دارو و پزشک نیاز داشته باشد. در این موارد لازم نیست که آمبولانس بگیرید، زیرا ممکن است ناراحتی او تشدید شود. بهتر است حمایت عاطفی خود را ادامه دهید و صبر کنید تا شخص بتواند با شما یا هرکس دیگری صحبت کند.