خواص گلوکومانان (فیبر کنجاک) برای لاغری، دیابت و یبوست

خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان میبرد

آنچه در این مقاله میخوانید

افرادی که در شرق آسیا زندگی می‌کنند، هزاران سال است که از فیبر کنجاک در طب سنتی استفاده کرده‌اند. افراد بومی چین از کنجاک برای درمان آسم، درد سینه، سرفه، فتق، سوختگی و اختلالات پوستی استفاده می‌کنند.

مطالعات به روز و علمی نشان داده‌اند که کنجاک یا گلوکومانان می‌تواند به طور قابل توجهی موجب کاهش کلسترول پلاسما، بهبود متابولیسم کربوهیدرات، تحریک روده و ترویج سلامت کولون شود.

گلوکومونان ممکن است در کاهش وزن نیز مؤثر باشد. فیبری که از ریشه کنجاک گرفته می‌شود دارای مزایای شگفت‌آور بسیاری است.

در عوض عوارض جانبی ناشی از مصرف گلوکومنان زیاد نیست، اما خطرناک‌ترین آن‌ها یعنی خفگی ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشد. پودر گلوکومنان بسیار خوش‌طعم و خوشمزه است و می‌تواند آن را به ماکارونی اضافه کرد. اگر قبلاً از این ماده استفاده نکرده‌اید، حتماً آن را تحت نظر پزشک مصرف کنید.

گلوکومانان (فیبر کنجاک) چه خواصی دارد؟

1. خواص گلوکومنان (فیبر کنجاک) در کاهش وزن

فیبر ریشه کنجاک دارای کالری بسیار کمی است اما فیبر بسیار زیادی دارد. همانند بسیاری از سبزیجات، فیبر ترکیبی است که اگر همراه با فعالیت بدنی باشد، به شدت به کاهش وزن کمک می‌کند؛ بنابراین مصرف پودر کنجاک می‌تواند به کاهش وزن منجر شده و احساس سیری به وجود آورد.
در یک مطالعه که سال ۲۰۰۵ انجام شد، ۱۷۶ فرد سالم دارای اضافه وزن به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول مکمل فیبر و گروه دوم پلاسبو (دارونما) را همراه رژیم غذایی دارای محدودیت در کالری مصرف کردند.
همه افراد یک رژیم غذایی ۱۲۰۰ کالری را به اضافه مکمل فیبر یا پلاسبو مصرف کردند. پس از یک دوره پنج هفته ای، محققان دریافتند که تمام مصرف کنندگان از مکمل‌های فیبر و رژیم غذایی کنترل‌شده، نسبت به مصرف کنندگان از دارونما و رژیم غذایی، با کاهش وزن مواجه شدند.
بااین‌حال، آن‌ها نتیجه می‌گیرند که گلوکومنان به طور خاص کاهش وزن بدن را در افراد دارای اضافه وزن و سالم، ایجاد می‌کند، اما اضافه کردن صمغ گوار و آلژینات به نظر نمی‌رسد باعث کاهش وزن اضافی شود.
برعکس، برخی از مطالعات، مانند یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ در مجله American College of Nutrition منتشر شد، نشان داده‌اند که مصرف گلوکومنان باعث کاهش قابل توجه وزن نمی‌شود. بااین‌حال، تصور می‌شود که می‌توان از گلوکومنان در کنار رژیم سالم و ورزش منظم به عنوان یک عامل برای کاهش وزن استفاده کرد.

2. گلوکومنان (فیبر کنجاک) پری بیوتیک طبیعی

غذاهای پری بیوتیک مطمئناً برای سلامت روده و سلامت عمومی بدن ضروری هستند. پری بیوتیک هایی مانند گلوکومنان، سیر، جیکما و کنگر فرنگی دارای انواع فیبر غیر قابل هضم هستند.
گلوکومنان، مانند تمام پری بیوتیک ها، از قسمت فوقانی دستگاه گوارش عبور می‌کند و در آن جا بی حرکت می‌ماند زیرا بدن انسان نمی‌تواند به طور کامل آن را تجزیه کند؛ اما هنگامی که پربیوتیک ها به روده بزرگ می‌رسند، از طریق میکرو فلور روده تخمیر می‌شوند و پروبیوتیک ها را ایجاد می‌کنند.
پودر ریشه کنجاک یک پری بیوتیک است که باکتری‌های مفید در روده را تغذیه می‌کند. مطالعه ای که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد نشان داد که مکمل گلوکومنان باعث افزایش غلظت پروبیوتیک و پروبیوتیک های خاص مانند بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیل در بدن می‌شود.

چرا مصرف این ماده انقدر اهمیت دارد؟ می‌توان گفت که مصرف بری بیوتیک ها با موارد زیر ارتباط دارد:

خطر کمتر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی
کاهش سطح کلسترول
بهبود سلامت روده
بهبود هضم
کاهش پاسخ استرس در بدن
تعادل هورمونی
تقویت عملکرد ایمنی
کاهش چاقی و اضافه وزن
کاهش التهاب و واکنش‌های خود ایمنی

3. خواص گلوکومنان (فیبر کنجاک) در درمان یبوست

یبوست یک مشکل شایع است که به‌طورمعمول ناشی از رژیم کم فیبر، کم‌آبی و کمبود فعالیت بدنی می‌باشد. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که گلوکومنان ممکن است برای درمان یبوست مفید باشد.
هنگامی که این ماده به عنوان یک پروبیوتیک مصرف می‌شود برای ارتقای سلامت حرکات روده مفید است. گلوکومانان به عنوان یک ملین طبیعی در بدن عمل می‌کند.
یک آزمایش اولیه و برخی از آزمایشات دو سو کور اعلام کردند که گلوکومنان یک درمان مؤثر برای درمان یبوست است. برای افراد مبتلا به یبوست، گلوکومنان و سایر مواد معدنی تشکیل دهنده آن حجم مدفوع را زیاد کرده و باعث تحریک روده در طی ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از مصرف می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سه تا چهار گرم گلوکومانان در روز برای درمان یبوست مؤثر است.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۸ انجام شد به طور خاص نشان داد که مصرف یک دوز منسجم از مکمل گلوکومانان موجب تحریک روده در بزرگسالان مبتلا به یبوست به میزان ۳۰ درصد و به طور کلی بهبود اکولوژی کولون می‌شود.

4. خواص گلوکومنان (فیبر کنجاک) در کاهش کلسترول

تجزیه‌وتحلیل ۱۴ مطالعه سیستمیک در مورد گلوکومنان که در American Journal of Clinical Nutrition منتشر شد نشان داد که استفاده از گلوکومنان تأثیر کلیدی بر کلسترول، LDL کلسترول، تری گلیسیرید و همچنین وزن بدن و قند خون ناشتا دارد. با این حال، کلسترول HDL یا فشار خون را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.

به طور خاص، گلوکومنان قادر بود در این مطالعات اثرات زیر را داشته باشد:

کاهش کلسترول تام تا ۱۹٫۳ میلی گرم در دسی لیتر
کاهش کلسترول LDL تا میلی گرم در دسی لیتر ۱۶
کاهش تری گلیسیرید تا ۱۱٫۱ میلی گرم در دسی لیتر
کاهش قند خون ناشتا تا ۷٫۴ میلی گرم در دسی لیتر

این تأثیرات چگونه در بدن ایجاد می‌شود؟ گلوکومانان به عنوان ماده فیبر محور، می‌تواند جذب کلسترول را در روده کاهش دهد.

5. خواص گلوکومنان (فیبر کنجاک) در کمک به بیماران دیابتی

بیش از ۲۰ مطالعه علمی در مرود ارتباط گلوکومنان و دیابت وجود دارد. یکی از راه‌هایی که می‌تواند به بیماران دیابتی کمک کند این است که پروسه تخلیه طبیعی معده را به تأخیر انداخت. این کار منجر به جذب تدریجی قند و کاهش سطح قند خون پس از خوردن غذا می‌شود.
مطالعات منتشر شده در این زمینه در Diabetes Care کم بود اما همه آن‌ها اثرات بسیار مثبتی فیبر کنجاک را نشان دادند. در این مطالعات به افراد مورد مطالعه که به‌طورمعمول با رژیم کم چرب و دارو درمان می‌شدند، بیسکویت‌هایی حاوی فیبر کنجاک داده شد.
به طور کلی، محققان نتیجه گرفتند که اضافه کردن فیبر کنجاک به درمان‌های معمول این افراد ممکن است کنترل قند خون، پروفایل چربی خون و همچنین فشار خون سیستولیک را در بیماران دیابتی بهبود بخشد. آن‌ها معتقدند فیبر کنجاک می‌تواند اثربخشی درمان‌های معمولی که برای دیابت نوع ۲ استفاده می‌شوند را بهبود بخشد.
مطالعه دیگری ۷۲ فرد دیابتی مبتلا به دیابت نوع II را به مدت ۶۵ روز با این فیبر درمان کرد. به طور کلی، محققان نتیجه گرفتند که فیبر کنجاک در پیشگیری و درمان هیپرگلیسمی بسیار مفید است. هیپرگلیسمی یا قند خون بالا معمولاً در مبتلایان به دیابت مشاهده می‌شود. این شرایطی است که در آن مقدار قند در خون افزایش پیدا می‌کند.
به طور کلی، مصرف گلوکومنان خوراکی ممکن است به کاهش کلسترول، سطح قند خون و فشار خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند، به همین دلیل است که باید بخشی از رژیم غذایی افراد دیابتی باشد.

اثرات جانبی بالقوه، تداخلات و نکات احتیاطی در مورد مصرف گلوکومنان

پودر گلوکومنان هنگامی که به عنوان غذا مصرف می‌شود، ایمن است. مصرف دارویی آن برای بزرگسالان تا حداکثر ۴ ماه بدون خطر است.
اما هنگامی که به صورت پزشکی استفاده می‌شود، عوارض جانبی جزئی شامل اسهال و نفخ ایجاد می‌کند. عوارض جانبی لیپوزن می‌تواند شامل ناراحتی شکمی، یبوست و اسهال باشد.
با این حال، قرص‌های جامد حاوی گلوکومنان می‌تواند برای بزرگسالان خطرناک باشد. به این دلیل که گاهی اوقات گلو درد یا انسداد روده ایجاد می‌کند. هرگز محصول گلوکومنان را بدون آب مصرف کنید.
یکی از عوارض جانبی گلوکومنان کاهش قند خون است. اگر دچار دیابت هستید و گلوکومنان مصرف می‌کنید، باید میزان قند خون خود را دقیقاً کنترل کنید.
زیرا ممکن است سطح قند خون بدنتان افت کند. مصرف این ماده با یک دارو کاهش دهنده قند خون نیز ممکن است باعث کاهش میزان قند خون شود. همچنین با توجه به اثرات این ماده بر روی قند خون، از مصرف آن حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی اجتناب کنید.
اگر باردار یا شیرده هستید بهتر است از محصولات حاوی گلوکومنان استفاده نکنید؛ زیرا ایمنی مصرف آن‌ها در این شرایط هنوز مشخص نشده است. اگر هرگونه بیماری زمینه ای دارید یا در حال مصرف دارو هستید، قبل از مصرف گلوکومنان، با پزشک مشورت کنید.
همیشه پودر حاوی این ماده را دور از دسترس کودکان قرار دهید.