تله رهاشدگی؛ علل و راههای درمان تله رهاشدگی
تله‌های زندگی که متخصصان از آن به طرحواره ها تعبیر می‌کنند، باورهای عمیقی هستند که معمولاً در دوران کودکی و بعضاً در نوجوانی درباره خود، دیگران و جهان در ذهن فرد شکل می‌گیرد. این تله‌ها به‌گونه‌ای افکار، احساس و چگونگی رفتار فرد را شکل می‌دهند. اولین بار کلمه طرحواره و طرحواره درمانی توسط جفری یانگ، روان‌شناس انگلیسی وارد پیشینه روانشناسی شد؛ و به‌طورکلی 18 تله تابه‌حال شناخته‌شده است که یکی از آن‌ها تله رهاشدگی است.
تله رهاشدگی چیست؟
افرادی که در تله رهاشدگی گرفتارشده‌اند دائماً نگران از دست دادن افراد مهم زندگی‌شان هستند، آن‌ها اعتقاددارند که عزیزانشان به‌زودی خواهند مرد یا به خاطر یک نفر دیگر طرد می‌شوند و درنهایت تنها می‌شوند.
برای مثال پدرش که از خانه خارج می‌شود فکر می‌کند که آخرین باری است که او را می‌بیند.
همسرش که به مسافرت می‌رود دائماً در این فکر است یا خواهد مرد و یا به او خیانت خواهد کرد. اگر دوستی پاسخگوی تماسش نباشد فکر می‌کند تاریخ انقضای رابطه دوستیشان فرارسیده است.
این افراد از مقاصد دیگران برداشت‌های اشتباه می‌کنند و بر اساس آن واکنش‌های افراطی از خود نشان می‌دهند.
نشانه‌های طرحواره رهاشدگی:
علائم و نشانه های تله رهاشدگی
- وابستگی بیش‌ازحد به افراد مهم زندگی
- کنترل‌کنندگی
- حسادت
- رقابت با رقیب‌های عشقی
- ناتوانی در جدایی‌های کوتاه‌مدت
- اجتناب از روابط به دلیل ترس از تنها شدن و فقدان
این افراد به دلیل نداشتن یک پایگاه امن از جدایی‌های موقت، سخت اذیت می‌شوند، زمانی که این افراد رهاشدگی را تجربه می‌کنند ابتدا دچار احساس وحشت می‌شوند و به دلیل اضطراب زیاد لحظه‌به‌لحظه بر وحشتشان افزوده می‌شود، سرانجام پس از چند روز از این احساسات کاسته می‌شود و فرد شکست را می‌پذیرد و دچار سوگ خواهد شد و این سوگ می‌تواند منجر به افسردگی شود.
روابط عشقی در افراد مبتلابه تله رهاشدگی چگونه است؟
جالب است که افراد با تله رهاشدگی در زندگی عاطفی خود به افرادی جذب می‌شوند که از روز اول احساس رهاشدگی را در آن‌ها به وجود می‌آورند.
این افراد به انسان‌های متعهد، با ثبات و مسئولیت‌پذیر جذب نمی‌شوند چراکه با پیش‌فرض‌های آن‌ها همسو نیست. این فرایند جذب شدن به افراد بی تعهد کاملاً ناخودآگاه است.
افراد گرفتار در تله رهاشدگی در نبود طرف مقابل احساس نگرانی می‌کنند ولی در هنگام نزدیکی طرف مقابل نیز احساس امنیت و آرامش نمی‌کنند چراکه در همان لحظه هم ترس از دست دادن طرف مقابل را دارند.
علل ریشه‌ای تله رهاشدگی چیست؟
دلایل تله رهاشدگی چیست؟
تمرکز اصلی برای به وجود آمدن تله رهاشدگی بر روی محیط دوران کودکی است.
هرچند پژوهش‌های بر روی نوزادان حاکی از آن است که برخی نوزادان واکنش بیشتری به محرک‌های محیطی نشان می‌دهند، اما به‌طورکلی نقش بیولوژیکی و به‌اصطلاح خلق‌وخو در گیر افتادن در تله رهاشدگی کمتر از نقش محیط است.
به‌طورکلی دو نوع تله رهاشدگی وجود دارد:
اگر محیط دوران کودکی و خانواده کودک شدیداً حمایتگر باشند و به کودک اجازه کسب تجربه‌های جدید ندهند رهاشدگی مبتنی بر وابستگی در ذهن کودک شکل خواهد گرفت.
و اگر محیط دوران کودکی بی‌ثبات باشد و کودک ازلحاظ هیجانی دچار حس ناامنی شود، رهاشدگی مبتنی بر فقدان و ناامنی در ذهن کودک نقش خواهد بست.
و اما ممکن است رخ دادن اتفاقاتی در زمان کودکی فرد باعث گیر افتادن فرد در تله رهاشدگی شود، مانند از دست دادن یکی از والدین، بستری بودن مادر در بیمارستان و یا جدایی طولانی‌مدت از کودک، مادر افسرده، انتقال نوزاد به مراکز نگه‌داری اطفال، جدایی والدین از یکدیگر، والد همیشه مست و از این قبیل.
روش‌های مقابله افراد مبتلا با این طرحواره
چگونه با تله رهاشدگی مقابله کنیم؟
سبک مقابله‌ای تسلیم: در این نوع سبک افراد گرفتار در این تله، کسانی را انتخاب می‌کنند که دائماً در دسترس نیستند و حس رهاشدگی را در او تحریک می‌کنند.
سبک مقابله‌ای اجتناب: افرادی که این سبک را انتخاب می‌کنند از ترس تنها شدن و برای اجتناب از رنج و اضطراب وارد هیچ رابطه صمیمی نمی‌شوند و به‌اصطلاح صمیمیت گریز هستند.
سبک مقابله‌ای جبران افراطی: این افراد در کوچک‌ترین زمانی که رها شوند به پرخاشگری‌های افراطی می‌پردازند یا شریک عشقی خود را بیش‌ازحد کنترل می‌کنند.
درمان تله رهاشدگی:
از بین درمان‌های مختلف در اینجا به درمان‌های شناختی اشاره می‌کنیم.
از آنجائی که افراد گرفتار در این تله این باور غیرمنطقی اصرار دارند که افراد مهم زندگی باید همیشه در دسترس باشند، هدف اصلی درمان شناختی بر این است که باورهای غیرمنطقی و دیدگاه‌های افراطی افراد گرفتار در این تله را تغییر دهد.
درمان به بیمار کمک می‌کند که به هنگام جدایی‌های کوتاه‌مدت از افراد مهم زندگی‌شان فاجعه سازی نکنند.
به افراد آموزش داده می‌شود که هر کس برای خود مرزی دارد و نیاز دارد زمانی تنها باشد. برای مثال شریک عشقی تو به عنوان یک انسان حق دارد گاهی تنها باشد، تنهایی به مسافرت برود و با افراد دیگر تعامل کند و همه این‌ها به این معنا نیست که قصد دارد به تو خیانت کند و تو را برای همیشه تنها بگذارد.
روش های درمان تله رهاشدگی
در درمان تله رهاشدگی، رفتارهایی مانند کنترل بیش‌ازحد، حسادت و وابستگی کنار گذاشته می‌شود.
در سایر روش‌های درمانی، فرد از طریق تصویرسازی‌های ذهنی خاطرات رها شدنش در دوران کودکی را دوباره تجربه کرده و خشم خود را ابراز می‌کند و به یک تصویر ذهنی سالم دست پیدا می‌کند.
طی درمان، زمانی که درمانگر فرد را طی برهه‌ای تنها می‌گذارد، فرد دوباره همان حالت‌های وحشت و اضطراب را تجربه می‌کند که فرصت خوبی است که قدمی برای درمان خود بردارد و درمانگر هم به فرد در طی این مسیر کمک می‌کند.
راهکارهای رهایی از طرحواره رهاشدگی:
- در ابتدا فرد باید بپذیرد که گرفتار تله رهاشدگی شده است.
- سپس باورهای غیرمنطقی خود ر آ شناسایی کند.
- سعی در شناختن حساسیت‌ها و احساسات ناشی از آن‌ها کند.
- به افراد متعهد و امن اعتماد کند.
- از رابطه با افراد بی تعهد و بی‌ثبات اجتناب کند.
