نوعی از افسردگی که گاهی ممکن است بعد از تولد نوزاد در برخی مادرها به وجود بیاید، افسردگی پس از زایمان نامیده می‌شود. احتمال ابتلا به این افسردگی در ایران زیاد نیست و آمار آن در حدود ۱۵ درصد از زایمان‌هاست. این افسردگی معمولاً در طول چند ماه ابتدایی بعد از تولد نوزاد ایجاد می‌شود و درصورتی‌که درمان نشود می‌تواند بیشتر از یک سال ادامه داشته باشد، اما در صورت تشخیص و درمان به‌موقع، بهبود شما سریع‌تر خواهد بود. در این مطلب می‌توانید با دلایل افسردگی پس از زایمان، علائم شایع آن، روش‌های درمان و نکاتی مهم ولی ساده برای مقابله با افسردگی پس از زایمان آشنا شوید.
دلایل افسردگی پس از زایمان
با توجه به تحقیقات انجام‌شده، افسردگی پس از زایمان با تغییرات هورمونی منحصربه‌فردی که پس از زایمان رخ می‌دهد در ارتباط است و محققان بر این باورند که تغییرات ناگهانی در سطح هورمون‌ها پس از زایمان، می‌تواند به افسردگی در زنانی که به تغییرات در سطوح استروژن و پروژسترون حساس‌تر هستند منجر شود.
به‌طورکلی، افسردگی پس از زایمان ناشی از ترکیب عوامل هورمونی، زیست‌محیطی، عاطفی و ژنتیکی است که برخی از آن‌ها خارج از کنترل شما هستند. برخی از زنان ممکن است به‌نوعی احساس کنند که مسئول ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند، اما افسردگی به دلیل انجام دادن یا انجام ندادن کاری رخ نمی‌دهد. همچنین اگر در دوران بارداری افسردگی یا اضطراب داشتید یا اگر دچار گرفتگی خلق پس از زایمان بوده‌اید، ممکن است احتمال بیشتری برای افسردگی پس از زایمان داشته باشید. عوامل دیگری که به زیادشدن احتمال افسردگی پس از زایمان کمک می‌کند شامل خستگی جسمی پس از زایمان، تلاش برای تطبیق عاطفی خودتان با مادر شدن و محرومیت از خواب و بی‌خوابی‌های مداوم است.
علائم افسردگی پس از زایمان
اگر از علائم زیر، پنج مورد یا بیشتر را تقریباً هرروز و در بیشتر طول روز، به مدت حداقل دو هفتۀ متوالی تجربه کردید، ممکن است مبتلابه افسردگی پس از زایمان شده باشید:
نشانه های افسردگی پس از زایمان
- احساس غم و اندوه شدید، پوچی یا ناامیدی
- احساس برانگیختگی و خشم
- گریه کردن مداوم یا بیشتر وقت‌ها قرار داشتن در آستانۀ گریه
- بی‌علاقگی یا لذت نبردن از فعالیت‌ها و سرگرمی‌های معمول خود
- دشواری در به خواب رفتن در آغاز شب یا مشکل در بیدار ماندن طی روز
- از دست دادن اشتها یا خوردن بیش‌ازحد
- احساس گناه شدید
- حس بی‌ارزش بودن زندگی
- احساس ناتوانی در کنار آمدن با مسائل
- داشتن افکار منفی در مورد خودتان
- ترس از تنها ماندن با کودکتان
- حس ترس بی‌دلیل و غیرقابل‌کنترل
- وسواس بیش‌ازحد
- حواس‌پرتی
- داشتن رؤیاهایی در مورد آسیب دیدن کودکتان
- مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری
- کناره‌گیری از دوستان و خانواده
- بی‌علاقگی به کودک
- ناتوانی در مراقبت از کودک
- احساس خستگی شدید و رخوت
اگر هرکدام از موارد بالا را در خودتان مشاهده کرده‌اید، لازم است خیلی زود از همسرتان یا یکی از اطرافیان خود کمک بخواهید یا بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید تا برای درمان افسردگی پس از زایمان موردبررسی قرار بگیرید.
درمان افسردگی پس از زایمان
افسردگی درمان‌نشده می‌تواند گیج‌کننده و حتی ترسناک باشد و وضعیت شما را بدتر کند. لازم است بدانید که این عارضه تا حد بسیار زیادی قابل‌درمان است، بنابراین لازم نیست که بترسید یا دلهرۀ بدی داشته باشید. درمان، برای شما حمایتی را فراهم می‌کند که از فرو رفتنتان آ به افسردگی عمیق که سخت‌تر قابل‌درمان است جلوگیری شود. همچنین داشتن مشاور یا پزشکی که شرایط شما برایش قابل‌درک باشد، می‌تواند کمک کند کمتر احساس تنهایی کنید. با درمان افسردگی راحت‌تر می‌توانید با کودک خود پیوند برقرار کنید و قادر به مراقبت بهتری از او هستید. بنابراین در صورت داشتن علائم افسردگی، پزشکتان را ملاقات کنید، تا بتوانید رفتن به مشاوره برای درمان یا مصرف دارو را آغاز کنید.
اگر شما علائم خفیفی از افسردگی را دارید، پزشک ممکن است توصیه کند به‌طور منظم با او ملاقات کنید. اگر علائم شما شدیدتر باشد، پزشک ممکن است برای شما مشاوره و داروهای ضدافسردگی یا هر دو را توصیه کند. مشاوره، گفت‌وگوی فرد مراجع به یک درمانگر در یک مرکز مشاوره است. در خانواده‌درمانی یا زوج‌درمانی نیز، درمانگر برای درمانتان در صورت لزوم با شما، همسرتان یا یکی از اطرافیانتان صحبت می‌کند.
داروهای ضدافسردگی، مواد شیمیایی مغز را متعادل می‌کند که تنظیم‌کنندۀ خلق‌وخوی شماست. اگر پزشک شما لازم بداند، در مورد انواع مختلف داروهای ضدافسردگی صحبت خواهد کرد. پس از مصرف دارو به مدت سه یا چهار هفته، به‌احتمال‌زیاد شروع به بهبود می‌کنید. داروهای ضدافسردگی می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند، اما بیشتر آن‌ها پس از مدت کوتاهی برطرف خواهد شد. اگر دچار عوارض جانبی شوید که با زندگی روزمرۀ شما تداخل دارد یا اگر افسردگی شما بدتر شد، فوراً پزشک خود را در جریان قرار دهید.
مصرف داروهای ضدافسردگی هنگام شیردهی
مصرف داروهای ضدافسردگی در حین شیردهی بی‌خطر است. هرچند داروها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود، اما سطح آن‌ها بسیار پایین است. مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین، ایمن‌ترین گزینه تلقی می‌شود و اغلب برای زنان شیرده مبتلابه افسردگی تجویز می‌شود. دیگر داروهای ضدافسردگی نیز به نظر می‌رسد بی‌خطر باشد شامل مهارکننده‌های بازجذب نوراپی‌نفرین و بیشتر داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است.
بر اساس برخی پژوهش‌ها، نوزادان مادرانی که داروهای ضدافسردگی مصرف کرده‌اند و با شیر مادر تغذیه‌شده‌اند، ممکن است کمی بیشتر تحریک‌پذیر باشند یا در تغذیه یا خواب دچار مشکلاتی باشند. بااین‌حال، نوزادان مادرانی با افسردگی درمان‌نشده نیز می‌توانند همین مشکلات را داشته باشند. اگر می‌خواهید بدانید که تغییر در غذا خوردن، خواب یا رفتار کودک شما ناشی از داروهایی است که مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید و به خاطر داشته باشید که مصرف داروی خود را ادامه دهید، مگر این‌که پزشک دستور قطع آن‌ها را بدهد.
مقابله با افسردگی
چگونه با افسردگی بعد از زایمان مقابله کنیم؟
بااین‌وجود که بهترین راه برای درمان افسردگی، کمک گرفتن از یک پزشک متخصص است، اما بعد از مراجعه به پزشک و مشاوران مربوطه، راهکارهایی برای مراقبت از خودتان در طول روزهای بهبود از افسردگی نیز وجود دارد که بهتر است با آن‌ها آشنا باشید تا شروع به انجام دادن آن‌ها کنید. برخی از این نکات شامل موارد زیر است:
- با خودتان مهربان باشید.
- از خودتان انتظارات بیش‌ازحد نداشته باشید.
- از دیگران کمک بگیرید.
- احساسات خود را بیان کنید.
- به خودتان برسید.
- کمی استراحت کنید.
- از خانه خارج شوید.
- خودتان را کمی آسوده و رها کنید.
درمان افسردگی بعد از زایمان با ویتامین B:
در بدن ما بسیاری از فرآیندهای شیمیایی مختلف وجود دارد که می‌تواند سلامت ما را بهبود بخشد یا منفی کند. به‌عنوان‌مثال تولید هموسیستئین اضافی می‌تواند منجر به التهاب و بی‌ثباتی خلق شود. بازیافت هموسیستئین از طریق چرخه یک کربن می‌تواند زمان و انرژی بدن را ذخیره کند و این بازیافت با سطوح مناسب ویتامین B، به‌ویژه ویتامین B6، ویتامین B9 و ویتامین B12، تسهیل می‌شود. این ویتامین همچنین می‌تواند به شما در استفاده از مواد مغذی موجود در غذا کمک کند، بنابراین سلامتی بدن را افزایش می‌دهد.
درمان افسردگی پس از زایمان با روغن ماهی:
مطالعات متعدد میزان اسیدهای چرب امگا 3 در بدن را به ثبات حالت و فعالیت شناختی مرتبط کرده است. روغن ماهی غنی از در اسیدهای چرب امگا 3 است و قادر به کنترل فعالیت عصبی و کاهش استرس اکسیداتیو است که می‌تواند به ناپایداری و اضطراب خلق‌وخوی کمک کند.
مدیتیشن:
درمان افسردگی با مدیتیشن
ذهن است که با استرس مزمن و افسردگی مواجه می‌شود، می‌تواند بسیار دشوار باشد، اما راه‌هایی برای پاک کردن ذهن و تنظیم هورمون‌های شما بدون استفاده از دارو وجود دارد. برای هزاران سال، مدیتیشن برای کاهش هورمون استرس و بهبود ارتباط ذهن و بدن مورداستفاده قرار می‌گرفته است. افسردگی پس از زایمان یکی از نمونه‌های نهایی این است که مغز و بدن را واقعاً درگیر می‌کند، بنابراین اگر بعد از یک یا دو ماه از زایمان احساس افسردگی می‌کنید، مدیتیشن را امتحان کنید!
درمان افسردگی پس از زایمان با زردچوبه:
محتوای آنتی‌اکسیدانی غنی است، این ادویه محبوب باعث کاهش افسردگی پس از زایمان می‌شود. عنصر فعال این ادویه، کورکومین، به خاطر خواص ضدالتهابی آن شناخته‌شده است، به همین دلیل بسیار مهم است. سطح بالایی از التهاب باعث ایجاد بی‌ثباتی خفیف و نشانه های افسردگی می‌شود، بنابراین پاک‌سازی سیستم شما و کاهش استرس اکسیداتیو با زردچوبه بسیار توصیه می‌شود
ماست، درمان کننده افسردگی:
اگرچه ما همیشه در مورد این فکر نمی‌کنیم، بیش از 50٪ از عملکرد سیستم ایمنی در روده اتفاق می‌افتد. این می‌تواند در سراسر بدن، ازجمله میزان خلق‌وخوی و هورمون‌ها تأثیر بگذارد. اگر چیزی در معده شما اشتباه باشد، قطعاً می‌تواند به علائم افسردگی پس از زایمان تبدیل شود. ماست باید به رژیم غذایی شما اضافه شود برای بهینه‌سازی هضم و تعادل میزان باکتری در روده.
ورزش:
درمان افسردگی بعد از زایمان با ورزش کردن
هنگامی‌که هورمون‌های شما به‌درستی متوازن نباشند، می‌توان آن را به چرخه بد افسردگی و اضطراب تبدیل کرد. افسردگی پس از زایمان هنوز کاملاً مرموز است، اما یکی از رایج‌ترین درمان‌های آن ورزش است. ورزش متابولیسم را فعال‌تر، انتشار سموم و سروتونین و سایر هورمون‌های مفید بدن را تحریک می‌کند است.
غلات غنی‌شده:
یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز که بر خلق‌وخوی، سطوح اضطراب و افسردگی تأثیر می‌گذارد، سروتونین است اما در مغز بدون کانی‌های مناسب – ازجمله آهن و نیاسین نمی‌توان تولید شود. اگر شما از افسردگی پس از زایمان رنج می‌برید، باید سطح سروتونین خود را افزایش دهید، به این معنی که خوردن غذاهای غنی از این مواد معدنی را افزایش دهید. غلات غنی‌شده، دارای سطح بالایی از هر دو ترکیب هستند، بنابراین باید به رژیم صبحانه روزانه خود اضافه کنید.
خواب و استراحت مناسب برای درمان افسردگی:
خواب، برای مادر جدید بسیار ضروری است. هشت ساعت خواب کامل با یک نوزاد تقریباً غیرممکن است، اما باعث افسردگی بدتر می‌شود کم‌خوابی منجر به تغییرات قابل‌توجهی در عملکرد مغز و اعصاب می‌شود، که یکی از دلایل افسردگی است.
شیر دادن:
شیر دادن به نوزاد افسردگی را درمان می‌کند
مادران جدید که با افسردگی پس از زایمان درگیر هستند، نیاز به پیوند عاطفی با نوزادان خود دارند. این پیوندهای عاطفی، موجب آزادسازی اندورفین‌ها می‌شود و به مادران یک احساس خوب و اعتمادبه‌نفس بیشتری می‌دهد برای ساختن این پیوند عاطفی قوی، تغذیه با شیر مادر بهترین گزینه است بااین‌حال، مادران با افسردگی پس از زایمان ممکن است، کمترین میل و اشتیاق را به شیر دادن داشته باشند. بنابراین، این وظیفه شریک و یا دیگر اعضای خانواده است تا اهمیت شیر دادن به کودک را به او تذکر و یادآوری کنند.
صحبت درمانی:
در این زمینه، یک متخصص بهداشت روان (یک مشاور، درمانگر، روانشناس، روان‌پزشک یا کارمند اجتماعی)، با زن مبتلابه افسردگی پس از زایمان به‌صورت یک‌به‌یک صحبت می‌کند، این، اجازه می‌دهد تا مادر تمام ترس‌ها و احساسات خود را با اعتمادبه‌نفس با کسی که خارج از حلقه خانواده و دوستان او است در میان بگذارد. از طریق درمان، مادر جدید آماده پذیرش مسئولیت جدید خود می‌شود.
برای درمان افسردگی پس از زایمان، رعایت و اجرای این تدابیر بسیار راهگشا است:
- استنشاق عطر گل نسترن
- استفاده از دمنوش بادرنجبویه
- بخور سرکه و آب به‌تناسب آب 4 و سرکه 1 (وقتی آب به جوش آمد از روی حرارت برداشته و سرکه را افزوده و حوله‌ای روی سر انداخته و بخور دهند)
- رفتن به کوه
- پرهیز از حضور در محل‌های عزاداری و غم
- کمک به بیمار جهت کاهش فشارهای روحی
- پرهیز از توجه بیش‌ازحد در زمان افسردگی
همچنین وجود یک پرستار دلسوز و نگهداری نوزاد در این شرایط، بیشترین کمک را به وضعیت روحی مادر می‌کند.
