اگر بدون در نظر گرفتن فصل و اینکه چه میزان مایعات مصرف میکنید همواره بااحساس دهان مواجه هستید، این میتواند نشانهای از شرایطی جدیتر مانند بیماری کرون یا دیگر بیماریهای خود ایمنی باشد.
در ادامه با علت خشک شدن دهان بیشتر آشنا میشویم.
علائم خشکی دهان:
اگر بهاندازه کافی بزاق تولید نمیکنید، ممکن است در اکثر اوقات متوجه این علائم و نشانهها شوید:
- خشکی یا احساس چسبندگی در دهان
- بزاق که غلیظ و تند به نظر میرسد.
- بوی بد دهان
- مشکل در جویدن، صحبت کردن و بلعیدن
- گلودرد
- زبان خشک یا شیاردار
- تغییر حس ذائقه
- مشکل در استفاده از دندان مصنوعی
- علاوه بر این، خشکی دهان ممکن است باعث چسبیدن رژ لب به دندانها شود.
علل خشکی دهان
داروها
داروهای بسیار زیادی وجود دارند که میتوانند موجب خشکی دهان شوند و نمونههایی مانند داروهای شیمیدرمانی برای درمان سرطان با خشکی دهان پیوند خوردهاند. افرادی که درمان فشار خون بالا و اضطراب را دنبال میکنند و همچنین داروهای رفع احتقان، آرامبخشی عضلانی و ضد درد مصرف میکنند نیز ممکن است با خشکی دهان مواجه شوند. بااینوجود، مقصر اصلی در این زمینه داروهای ضد حساسیت و ضدافسردگی هستند.
اگر داروی تجویزی برای شما موجب خشکی دهان میشود با پزشک خود درباره تغییر آن صحبت کنید. متأسفانه، در برخی موارد، بهویژه زمانی که داروی مصرفی ضروری است، نمیتوان گزینه دیگری را مدنظر قرارداد. برای مقابله با این عارضه جانبی میتوانید از آدامس بدون قند یا نعناع استفاده کنید. این مواد به تحریک جریان بزاق کمک میکنند.
علت خشکی دهان چیست؟
کمآبی بدن
افراد بسیاری به میزان کافی در طول روز آب نمینوشند. نوشیدن آب فراوان فواید سلامت شگفتانگیز بسیاری دارد و میتواند از مشکلات دیگر مانند کمآبی بدن پیشگیری کند. کمآبی بدن میتواند بهتنهایی برای خشکی غشاهای مخاطی در دهان و کاهش بزاق کافی باشد.
کمآبی بدن یکی از نشانههای هشداردهنده است که باید جدی گرفته شود. این شرایط میتواند موجب تب، تعریق بیشازحد و حتی استفراغ شود. کمآبی بدن بهطور مداوم یا برای مدتزمانی طولانی میتواند مشکلاتی جدیتر از خشکی دهان را رقم بزند و به زخمهای دهان یا یک عفونت منجر شود. اگر فعالیت جسمانی موجب خشکی دهان شما میشود، یک بطری آب برای مقابله با این شرایط به همراه داشته باشید.
آبوهوا
خشکی دهان میتواند بهواسطه سطوح رطوبت شکل بگیرد. زمانی که سطوح رطوبت هوا کم است، هوای خشک میتواند موجب خشک شدن غشاهای مخاطی شده و خشکی دهان را در پی داشته باشد. مرطوب نگهداشتن دهان و بینی ضروری است تا از این طریق احتمال سرماخوردگی، آنفلوانزا و آلرژیها کاهش یابد. ازاینرو، خرید یک دستگاه مرطوبکننده هوا میتواند سرمایهگذاری خوبی باشد.
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان از علل خشکی دهان
یک رژیم غذایی سرشار از قند در ترکیب با بهداشت نامناسب دهان و دندان به پوسیدگی دندان و فساد در خط لثه منجر میشود. این پوسیدگی تدریجی کاهش ترشح بزاق را به همراه دارد و درنهایت با خشکی دهان ناراحتکننده و مزمن مواجه میشوید که هرچه بیشتر فساد دندان و لثه را تشدید میکند.
آسیب عصبی
علائم آسیب عصبی که بهواسطه آسیبدیدگی شدید در ناحیه گردن یا سر شکل میگیرد میتواند به اعصاب غدد بزاقی صدمه بزند. درنتیجه، اعصاب برای تولید بزاق پیامهای درستی به غدد ارسال نمیکنند و خشکی دهان رخ میدهد.
دیابت
خشکی دهان اغلب یکی از نشانههای آشکار دیابت است که در زمان بالا بودن قند خون و دیابت کنترل نشده رخ میدهد. در این شرایط، کتون ها مایع از دست میدهند یا بزاق به میزان کافی تولید نمیشود و نمیتواند دهان را مرطوب نگه دارد. کمآبی شدید و خشکی دهان و همچنین دشواری در جویدن و قورت دادن غذا نتیجه نهایی است.
بیماریهای خود ایمنی
خشکی دهان و بینی ممکن است از نشانههای هشداردهنده اولیه یک بیماری خود ایمنی مانند بیماری کرون یا سندرم شوگرن، بیماری که به غدد تولیدکننده مخاط حمله میکند، باشد. خشکی دهان و خشکی چشم در میان علائم شایع سندرم شوگرن قرار دارند. افراد مبتلابه ویروس اچآیوی نیز مستعد خشکی دهان هستند. بهترین روش برای تشخیص این شرایط نوشیدن مقداری آب است و اگر این کار کمکی به برطرف شدن مشکل نکرد، میتوان به یک بیماری خود ایمنی مشکوک شد.
سندرم شوگرن و بیماری کرون تنها بیماریهای خود ایمنی نیستند که بر غدد بزاقی تأثیر میگذارند. از موارد دیگر میتوان به اچآیوی/ایدز، لوپوس و آرتریت روماتوئید اشاره کرد. در حقیقت، سندرم شوگرن اغلب در افرادی که از لوپوس یا آرتریت روماتوئید رنج میبرند، رخ میدهد، درنتیجه هر فرد مبتلابه این بیماریها باید نسبت به خشکی دهان توجه ویژهای داشته باشد. بهترین روش برای مقابله با علائم شکلگرفته جویدن آدامس، مکیدن یک قرص لوزی شکل (Lozenge)، یا خرید اسپری بزاق است.
پیری
پیری از علل خشکی دهان
با افزایش سن، تغییرات بسیاری در بدن ما رخ میدهند و خشکی دهان نیز یکی از این موارد است. به گفته کلینیک مایو، افراد پیر احتمال بیشتری دارد خشکی دهان را تجربه کنند. دلایل بسیاری برای این شرایط وجود دارد که از آن جمله میتوان به نوع داروهای مصرفی، چگونگی پردازش داروها توسط بدن، میزان دریافت مواد مغذی از رژیم غذایی و مشکلات سلامت احتمالی اشاره کرد.
درمان سرطان
افرادی که روند درمان بیماری سرطان را دنبال میکنند بهاحتمالزیاد خشکی دهان را تجربه خواهند کرد. داروهای شیمیدرمانی ماهیت بزاق و مقدار تولید آن را تغییر میدهند.
احتمال بروز این شرایط در صورت بروز سرطان سر و گردن بیشتر است زیرا پرتودرمانی میتواند به غدد بزاق آسیب وارد کند. اگر غدد بزاق عملکرد درستی نداشته باشند، به میزان کافی بزاق تولید نمیکنند. در برخی موارد این شرایط موقتی است و پس از اتمام درمان برطرف میشود، اما مواردی نیز وجود دارند که موجب آسیب دائمی میشوند. به گفته کلینیک مایو، همهچیز به محل تحت تأثیر قرارگرفته توسط سرطان و میزان پرتودرمانی یک بیمار بستگی دارد.
سبک زندگی
نوشیدن الکل، سیگار کشیدن، جویدن تنباکو، یا استفاده از مواد مخدر ازجمله مواردی هستند که میتوانند به خشکی دهان منجر شوند. سیگار کشیدن و جویدن تنباکو میتواند تأثیر چشمگیری بر میزان بزاق تولیدی در دهان داشته باشند. سیگار کشیدن تولید بزاق را کند میکند و مصرف الکل میتواند به کمآبی بدن منجر شود که هر دو مورد شرایط را برای خشکی دهان فراهم میکنند.
اگر در حال حاضر از میزان کم تولید بزاق رنج میبرید باید نوشیدن الکل و سیگار کشیدن را ترک کنید زیرا تنها شرایط را وخیمتر میسازند. توجه داشته باشید که سیگار کشیدن میتواند به بیماری قلبی، پوسیدگی دندان، بیماری ریه و بسیاری موارد دیگر نیز منجر شود.
خروپف
خروپف اغلب موجب میشود تا افراد از طریق دهان تنفس کنند که میتواند به خشکی دهان منجر شود. اگر خشکی دهان شما بیشتر هنگام صبح و پس از بیدار شدن از خواب احساس میشود، خروپف میتواند مقصر اصلی باشد. اگر همواره با خشکی دهان از خواب بیدار میشوید، این میتواند نشانهای از ابتلا به آپنه خواب باشد.
مشکلات سینوس
مشکلات سینوس میتوانند علائمی ناخوشایند را شکل دهند و خشکی دهان یکی از آنها محسوب میشود. هر فرد مبتلابه انحراف تیغه بینی یا پولیپ های بینی ممکن است با دشواری در تنفس از طریق بینی مواجه شود و این کار را با کمک دهان انجام دهد. اگر با این شرایط و دیگر مشکلات سینوس مواجه هستید، برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
درمان های خانگی خشکی دهان:
1. رفع خشکی دهان با مصرف آب:
درمان خشکی دهان با مصرف آب
حداقل هشت لیوان آب (حدود 2.5 لیتر) در روز بنوشید. حتی اگر احساس تشنگی نمیکنید، هم آب بنوشید.
صبر نکنید تا احساس تشنگی کنید. علاوه بر آب، شما باید نیمی از آبمیوه تازه را در روز اضافه کنید، ترجیحاً میوههای غنی از ویتامین c مانند مرکبات، ژله, آناناس, انبه و هویج.
آب داغ یا بیشازحد سرد ننوشید.
2. لیموترش برای درمان خشکی دهان در صبح:
روش 1: لیمو، شکر و آب
مواد لازم:
120 گرم شکر، 60 میلیلیتر آبلیمو و 360 میلیلیتر آب.
- شکر و آب را به نسبتهای مساوی در یک قابلمه کوچک بریزید، بجوشانید تا زمانی که شکر حل شود.
- بعد اجاق را خاموشکنید و آب را خنککنید. یک لیمو با پوسته نازک انتخاب کنید، چون آب بیشتری دارد.
- قبل از اینکه لیموترش را فشار دهید، میتوانید کمی لیمو بنوشید تاکمی راحتتر شود.
- همه مواد را باهم مخلوطکنید و سپس بنوشید.
روش 2: لیمو، سنبل هندی، برگهای لیمو، آب یخ
مواد لازم:
30 میل آب ، 80 گرم شکر، 2 عدد لیمو ، 2 عدو سنبل هندی ، 4-5 عدد برگ لیمو، آب یخ
سنبل هندی را ریز کنید. آب، شکر و سنبل هندی را به مدت 10 دقیقه بجوشانید. اجاق را خاموشکنید و برگها را بردارید و خنککنید. آب را صاف کنید و لیموترش را فشار دهید. از این عصاره استفاده کنید تا بهترین نتیجه را کسب کنید.
روش 3: درمان خشکی دهان با لیمو, عسل و آب
مواد لازم:
30 میلیلیتر آب، دو قاشق چایخوری عسل و نصف لیموترش.
- عسل را به آب اضافه کنید و آن را خوب تکان دهید.
- آب و عسل را به مدت 10 دقیقه بجوشانید و اجازه دهید خنک شود.
- اجاق را خاموشکنید. پوست لیمو و لیمو را به آن اضافه کنید.
- از این روش برای رسیدن به نتایج مورد انتظار 1-2 بار در روز استفاده کنید.
3. نمک برای درمان خشکی دهان:
درمان خشکی دهان با نمک
200 میلیلیتر آب و 1 قاشق سوپ خوری نمک را آماده کنید. نمک را به آب اضافه کنید و سپس خوب هم بزنید. آبشور را حرارت دهید و بنوشید. هنگام بیدار شدن، از آبشور استفاده کنید.
4. درمان خشکی دهان با جوششیرین:
مواد لازم:
1/2 قاشق چایخوری جوششیرین، 1 قاشق چایخوری نمک، شکر و چند قطره عصاره لیمو با یک فنجان آب.
- جوششیرین، نمک، شکر، آبلیمو را به آب اضافه کنید و خوب هم بزنید و بنوشید.
- این مخلوط به جلوگیری از کمبود آب بدن کمک میکند. اگر شما بهطور منظم آن را 1-2 بار در روز مصرف کنید، این یک درمان مؤثر در خشکی دهان است.
5. زنجبیل برای درمان گیاهی خشکی دهان:
روش 1: چای زنجبیل:
چندتکه زنجبیل را به یک فنجان چای گرم اضافه کنید و سپس از آن لذت ببرید. نوشیدن این نوع چای بعد از شام بهترین گزینه است.
چای زنجبیل به تصفیه سموم بدن کمک میکند و دهان خشک را درمان میکند و ریهها را گرم نگه میدارد و از آنفولانزا، سرفه و دیگر بیماریهای شایع جلوگیری میکند.
روش 2: زنجبیل، نمک، آب و سرکه:
زنجبیل را به تکههای نازک ببرید و سپس در سرکه خیس کنید، کمی نمک اضافه کنید و سپس آنها را بهخوبی مخلوطکنید. مخلوط را با آب ترکیب کنید و بنوشید و لذت ببرید.
این روش را 1-2 بار در روز برای رسیدن به نتایج مورد انتظار خود بنوشید.
روش 3: فقط زنجبیل:
زنجبیل، یکی از بهترین روشهای طبیعی برای تحریک بزاق و جلوگیری از دهان خشک است. فقط نیاز دارید که تکه کوچکی از زنجبیل را بردارید و زمانی که نیاز است گاز بزنید و بجوید. اگرچه این بیماری نمیتواند بهطور کامل درمان شود، اما میتواند در موارد اضطراری به شما کمک کند.
6. درمان خشکی دهان با آلوئه ورا:
آلوئه ورا رفع کننده خشکی دهان
- یک مشت برگ آلوئه ورا و کمی عسل خالص را آماده کنید.
- آلوئه ورا را بهدقت تمیز کنید و سپس پوسته سبز آنها را با دقت جدا کنید. آلوئه ورا را به مدت 1 ساعت در آب بیندازید تا به حذف صمغ آلوئه ورا بهطور کامل کمک کنید.
- آلوئه ورا و عسل را به مخلوطکن اضافه کنید و سپس کمی آب بریزید.
- 1-3 بار در روز (15 دقیقه قبل از غذا) در بخورید، هر دفعه 20 میلیلیتر (1 قاشق سوپخوری).
نکته:
برخی گزارشها حاکی از آن هستند که آلوئه ورا ممکن است با سقط جنین و ناهنجاریهای مادرزادی در ارتباط باشد. زنان باردار و مادران شیرده نباید هرگز بدون مشورت با پزشک از محصولات آلوئه ورا استفاده کنند.
ژل آلوئه ورا برای کاهش سطح قند خون مفید است و اگر شما مبتلابه دیابت و دارو هستید و میخواهید از آلوئه ورا استفاده کنید، میزان گلوکز خون خود را با دقت بیشتری چک کنید تا از تپش بیشازحد، ضربان قلب سریع، تعریق بیشازحد، سینه خالی و لرزش جلوگیری کنید.
7. دانههای گلپر مناسب برای درمان خشکی دهان:
روش 1: فقط دانههای گلپر:
این روش بسیار ساده است. برای اجرای این روش فقط یکدانه گلپر کوچک را بردارید و آنها را بجوید. این کار میتواند به شما کمک کند دهان خشکتان را درمان کنید.
روش 2: گلپر و لیمو:
2 قاشق سوپخوری گلپر را در طول شب خیس کنید و آنها را در صبح بجوشانید. آب را صافکرده و عصاره لیمو را به آن اضافه کنید. هرروز صبح به مدت 2 هفته آن را با معده خالی بنوشید.
نکته:
از استفاده از گلپر در دوزهای بالا اجتناب کنید. ترکیبات در این دانه میتواند برای سیستم عصبی مضر باشد و درصورتیکه بهطور گسترده مورداستفاده قرار گیرد، دچار توهم و تشنج میشود. میتواند سرطانها را تشدید کند – سرطانهای متصل به گیرنده استروژن سرطان پستان، تخمدانها و غیره را تشدید میکند، چون حاوی استروژن بالایی است.
ممکن است به زنان باردار توصیه شود که مقدار زیادی از گیاهان را مصرف کنند.
8. درمان و از بین بردن خشکی دهان با مصرف کرفس:
200 گرم کرفس و 100 میلیلیتر آب تصفیهشده را آماده کنید. کرفس را خردکنید و آن را به تکههای کوچک برش دهید و در مخلوطکن بریزید تا آبش را بگیرید. 100 میلیلیتر آب تصفیهشده را بریزید و مخلوط را بنوشید.
زنان باردار باید قبل از استفاده از کرفس به درمان دهانی خشک توجه کنند.
اگر شما باردار هستید و هنوز هم میخواهید از این روش درمانی استفاده کنید، باید از مقدار کمی استفاده کنید چون کرفس میتواند اثرات جانبی هم داشته باشد.
9. آدامس مؤثر در درمان خشکی دهان:
آدامس، رفع کننده خشکی دهان
این روش برای از بین رفتن خشکی دهان بسیار تأثیرگذار میباشد. هنگامیکه در مورد دهان خشک و درمانش تحقیق میشود، متخصصان نشان دادهاند که برای بهبود غدد بزاقی (با آب کافی) میتوانید از چند نکته ساده اما مؤثر در زیر استفاده کنید:
- با استفاده از بزاق مصنوعی تهیهشده به شکل دهانشویه، اسپری معدنی به مرطوبکننده کمک کنید.
- خواب و کار در یک اتاق مرطوب، برای جلوگیری از دهان خشک.
- اگر اتاق تهویه مطبوع ندارد، باید حتماً بخور وجود داشته باشد.
- افزایش مصرف روزانه سبزیجات و میوههای تازه.
