قرص ونلافاکسین؛ موارد مصرف، نحوه مصرف و عوارض آن
داروی ونلافاکسین ازجمله داروهای ضدافسردگی است که برای درمان افسردگی، اضطراب، اختلالات دوقطبی و برخی دیگر از ناراحتی‌های روانی تجویز می‌شود. این دارو به‌راحتی از طریق روده جذب‌شده و به دلیل تأثیر بسیار زیاد بر افراد مبتلابه افسردگی شدید موردتوجه قرارگرفته است. مصرف خودسرانه و یا قطع ناگهانی دارو خطر بروز عوارض جانبی را بالا میبرد. شاید قبلاً به تجویز متخصص از این دارو استفاده کرده باشید، اما بازهم نباید با دیدن اولین نشانه‌های ناراحتی و غم به سراغ این دارو بروید. علائم افسردگی تنها توسط متخصصان روانشناسی و روانپزشکی صورت می‌گیرد و دارو تنها راه درمان نیست.
قرص ونلافاکسین و موارد مصرف آن
قرص ونلافاکسین (افکسور) عمدتاً برای درمان اضطراب فراگیر، افسردگی‌های شدید، ترس‌ها و اضطراب‌های اجتماعی به کار می‌رود. این دارو با تأثیر بر برخی مواد شیمیایی مغز، باعث کاهش علائم افسردگی می‌شود. افکسور اولین بار در سال 1993 ارائه شد و در بیماران افسرده شدید و مالیخولیایی، بهتر از داروی فلوکستین عمل می‌کند. ونلافاکسین به‌جز موارد ذکرشده، به میزان کمتر و غیرعمومی‌تری برای درمان برخی اختلالات دیگر نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ این اختلالات عبارت‌اند از:
_ اختلال وسواسی جبری
_ اختلال پانیک (وحشت زدگی)
_ اختلال بیش فعالی
_ افسردگی همراه با ترک کوکائین
_ اختلال گذر هراسی (ترس از مکان‌های باز)
_ گاهی برای درمان گرگرفتگی در زنان یائسه یا مردان مبتلابه سرطان پروستات که با هورمون‌ها تحت درمان هستند.
_ گاهی در درمان ضعف عضلانی در بیماران مبتلابه حمله خواب (نارکولپسی)
_ اختلال دوقطبی
مکانیسم عمل ونلافاکسین:
ونلافاکسین (Venlafaxine) یک فتیل اتیل آمین است و ازنظر ساختاری با ضدافسردگی‌های موجـود متفـاوت است.
این دارو یک مهارکننده قـوی باز جذب سـروتونین اسـت و در دوزهـای بـالا مهارکننده باز جذب نورواپی نفرین نیز به شمار می‌رود.
همچنین تا حدودی باز جذب دوپامین را مهار می‌کند.
در تأثیر بر سیستمهای انتقال‌دهنده عصـبی شباهت‌هایی بـه TCA دارد.
امـا در مقایسـه بـا TCA، تعاملی با گیرنده‌های هیسـتامینی، موسـکارینی و آدرنرژیـک نـدارد و درنتیجه عـوارض جـانبی خوش‌خیم‌تری دارد.
ونلافاکسین و متابولیت فعـالش، O-desmethylvenlafaxine) ODV)، مهارکننده‌های قوی باز جذب نوراپی نفرین و سروتونین نورونی و مهارکننده‌های ضـعیف بـاز جـذب دوپـامین هستند.
ونلافاکسین در کبد متابولیسم می‌شود و یک متابولیت فعال را ایجاد می‌کند.
نیمه‌عمر دارو بــه همــراه متابولیــت فعــال ۱۱ ســاعت اســت و نیازمنــد دوز دو بار در روز اســت.
یــک مــدل Venlafaxine وجود دارد که به‌تدریج آزاد می‌شود و برای یک دوز روزانـه مورداستفاده قـرار می‌گیرد.
ونلافاکسین بیشتر به‌وسیله کلیه دفع می‌شود و غـذا در جـذب آن تـأثیری نـدارد.
در مقایسه با دیگر ضدافسردگی‌ها، زیاد با پروتئین‌ها بایند نمی‌شود.
ونلافاکسین یـک مهارکننده ضعیف CYP2D6 است، اما با داروهایی که هم‌زمان مصـرف می‌شود تـداخل بـارز بـالینی ایجـاد نمی‌کند (به‌استثنای MAOI).
قرص ونلافاکسین
موارد منع مصرف ونلافاکسین
برخی افراد ممکن است به بعضی داروها حساسیت داشته باشند. ونلافاکسین هم از آن دسته داروهایی است که شاید برخی افراد به آن آلرژی داشته باشند؛ بنابراین باید بااحتیاط مصرف شود. درصورتی‌که هر یک از مشکلات پزشکی ذکرشده در ادامهٔ این مطلب رادارید، قبل از مصرف آن با متخصص مشورت کنید. این موارد عبارت‌اند از:
1- اختلال دوقطبی
2- مشکلات کبدی و بیماری‌های ریوی
3- مشکلات قلبی، فشارخون بالا، کلسترول بالا
4- مشکلات تیروئیدی
5- دیابت
6- کوری تدریجی
7- سابقه تشنج
8- مشکلات خونریزی و لخته شدن خون
9- پایین بودن سدیم خون
10- اگر در حال تغییر داروی ضدافسردگی از یک نوع دیگر به ونلافاکسین هستید.
11- بارداری و شیردهی
توجه: ونلافاکسین می‌تواند به مثبت شدن کاذب تست اعتیاد منجر شود، بنابراین در صورت انجام تست اعتیاد، به کارشناس آزمایشگاه مربوطه اطلاع دهید که این دارو را مصرف می‌کنید.
نحوه مصرف ونلافاکسین
این دارو باید مانند هر داروی دیگری دقیقاً طبق دستور پزشک متخصص مصرف شود. قبل از شروع مصرف آن باید برگه مخصوص توضیحات دارو به‌دقت خوانده شود. ونلافاکسین را می‌توان همراه با غذا مصرف کرد. دوز و مقدار مصرف آن باید در یک ساعت مقرر و منظم استفاده گردد و در صورت فراموش کردن مصرف آن در یک نوبت، از دو برابر کردن دوز آن در نوبت بعدی، خودداری کنید. در طول مصرف این دارو، فشارخون باید به‌طور منظم اندازه‌گیری شود. همچنین باید توجه داشته باشید که توقف داروهای روانپزشکی ازجمله ونلافاکسین نباید ناگهانی صورت بگیرد و در صورت توقف ناگهانی عوارض جانبی به همراه خواهد داشت. توجه داشته باشید که برای درمان افسردگی روش‌های دیگری هم وجود دارد که می‌توانید با استفاده از مشاوره افسردگی از این روش‌ها نیز بهره‌مند شوید.
دوز بندی در بزرگ‌سالان:
— برای افسردگی: بزرگ‌سالان: مقدار اولیه:
37.5 mg خوراکی، دو بار در روز یا 25 mg خوراکی،3 بار در روز
مقدارنگهدارنده: افزایش مقدار روزانه بیشتر از 75 mg در فواصل زمانی حداقل 4 روز برحسب نیاز
حداکثر مقدار مجاز:
-بیمار سرپایی با افسردگی متوسط:225 mg/day
-بیمار بستری با افسردگی شدید:375 mg/day.
مقدار مصرف روزانه در 2 یا 3 دوز منقسم استفاده شود.
–فرم آهسته رهش: مقدار اولیه:75 mg خوراکی، یک‌بار در روز
مقدار نگه‌دارنده: افزایش مقدار روزانه بیشتر از 75 mg در فواصل زمانی حداقل 4 روز برحسب نیاز
حداکثر مقدار مجاز:
– بیمار سرپایی با افسردگی متوسط:225 mg/day
– بیمار بستری با افسردگی شدید:375 mg/day.
– برای اختلالات اضطرابی ژنرالیزه یا اجتماعی: بزرگ‌سالان:
فرم آهسته رهش: مقدار اولیه:75 mg خوراکی، یک‌بار در روز
مقدار نگه‌دارنده: افزایش مقدار روزانه بیشتر از 75 mg در فواصل زمانی حداقل 4 روز برحسب نیاز، حداکثر مقدار مجاز:225 mg/day.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی اعصاب مرکزی: رویاهای غیرعادی، اضطراب، بی‌قراری، ضعف، سرگیجه، سردرد، بی‌خوابی، عصبانیت، پارستزی، خواب‌آلودگی، لرزش.
قلبی – عروقی: افزایش فشارخون، گشادی عروق. چشم: تاری دید. دستگاه گوارش: بی‌اشتهایی، یبوست، اسهال، خشکی دهان، سوءهاضمه، نفخ، تهوع، استفراغ.
ادراری ـ تناسلی: انزال غیرطبیعی، اختلال در ادرار، ناتوانی جنسی، تکرر ادرار.
متابولیک: از دست دادن وزن.
سایر عوارض: کاهش میل جنسی (با داروی با رهش کنترل‌شده)، عفونت.
مسمومیت و درمان علائم و نشانه‌های مسمومیت می‌تواند بسیار متنوع باشد.
بیمار می‌تواند بدون علامت باشد یا علامتی همچون خواب‌آلودگی، تشنج جنرالیزه و افزایش فاصله QT را نشان دهد.
درمان می‌بایست شامل اقدامات اولیه در درمان مسمومیت با داروهای ضدافسردگی باشد (مانند برقراری راه هوایی و تنفس، برقراری اکسیژناسیون و ونتیلاسیون، مانیتورینگ ریتم قلبی و نشانه‌های حمایتی) معاینه‌های عمومی و ارزیابی علامت‌های بیمار به صورت مستمر توصیه می‌شود.
می‌توان در ابتدای مسمومیت القای استفراغ، شستشوی معده و تجویز زغال فعال را مدنظر قرارداد.
هیچ آنتی‌دوت اختصاص وجود ندارد.
عوارض جانبی شایع در اثر استفاده از داروی ونلافاکسین به صورت زیر گزارش‌شده است:
- تغییرات در دید
- حالت تهوع، استفراغ، اسهال
- تغییرات در اشتها یا وزن فرد
- دهان خشک، خمیازه کشیدن
- گیجی، سردرد، اضطراب، احساس نگرانی
- ضربان تند قلب، لرزش
- مشکلات خواب (بی‌خوابی)، خواب‌های پریشان، احساس خستگی
- افزایش تعریق
- کاهش میل جنسی، ضعف جنسی یا به‌سختی به ارگاسم رسیدن
عوارض قرص ونلافاکسین
تداخل دارویی ونلافاکسین با سایر داروها
مصرف برخی داروها هم‌زمان با ونلافاکسین، ممکن است موجب کاهش اثرات درمانی این دارو شده و یا عوارض جانبی خطرناکی را ایجاد بکند. پس در صورت مصرف داروهای ذکرشده، قبل از مصرف ونلافاکسین با پزشک خود مشورت کنید. این داروها عبارت‌اند از:
_داروهای خواب‌آور
_داروهای مسکن
_سایر داروهای ضد اضطراب و ضد تشنج
_دیگر داروهای ضدافسردگی
_سایمتیدین
_هوفاریقون
_تریپتوفان
_رقیق کننده‌های خون مثل وارفارین، کومادین، جانتوون
_داروهای درمان اختلالات خلقی، اختلالات فکری یا بیماری‌های روحی مثل بوسپیرون، لیتیوم و بسیاری موارد دیگر
_داروهای سردرد میگرنی مثل سوماتریپتان، زولمیتریپتان و…
_ترامادول
اوردوز با ونلافاکسین
در صورت مصرف بیش‌ازحد ممکن است دچار مسمومیت و اوردوز شوید. با مشاهده علائمی همچون مشکلات تنفسی، خواب‌آلودگی بسیار شدید، تپش قلب نامنظم، تشنج و بیهوشی هرچه سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید. برای درمان افسردگی روش‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید با کمک متخصص از آن‌ها استفاده کنید
نکات مهم و موارد احتیاط
- در طول دوره درمان و مصرف دارو باید طبق برنامه، به پزشک معالج مراجعه کرده و موردبررسی قرار گیرید.
- در صورت نیاز به مصرف هرگونه داروی جدید حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
- از مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل در حین مصرف دارو خودداری کنید.
- این داور موجب خواب‌آلودگی می‌شود پس تا حد امکان از انجام کارهایی همچون رانندگی بپرهیزید.
- در صورت بارداری یا شیردهی حتماً با پزشک مشورت کنید و با صلاح‌دید او به ادامه یا قطع مصرف دارو بپردازید.
- برای اثربخشی دارو به مدت‌زمان مشخصی نیاز است پس مصرف آن را به‌طور مرتب ادامه دهید.
- در صورت فراموشی یک نوبت دارو، میزان دوز را در مصرف‌های بعدی افزایش ندهید.
- دارو را ترجیحاً بعد از غذا بخورید و از خرد کردن آن خودداری کنید. قرص باید به‌طور کامل بلعیده شود.
- دارو را در دمای محیط و دور از گرما و رطوبت نگه‌داری کنید.
