سندروم آشیانه خالی؛ علل، علائم، راه های مقابله و درمان آن
تا همین اواخر خانه‌تان پر از سروصدای بچه‌ها بود. آشپزی و نظافت می‌کردید، به آن‌ها کمک می‌کردید تا حرفه خود را بسازند و به آن‌ها نشان دهید که چگونه مستقل زندگی کنند. اما اکنون‌که فرزندانتان زندگی مستقل خود را شروع کرده‌اند، احساس تنهایی می‌کنید. ممکن است شما از انجام رسالت زندگی خود راضی باشید، اما نگاه کردن به خانه‌ی خالی خود باعث می‌شود احساس بدبختی کنید و این بر سلامت روان شما تأثیر بگذارد. در این پست احساسات پشت سندرم آشیانه خالی و نحوه مقابله با آن را توضیح داده‌ایم.
سندرم آشیانه خالی چیست؟
سندرم آشیانه خالی احساس غم، تنهایی و از دست رفتن هدف والدین در هنگام رفتن فرزندانشان از خانه است. این بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که بچه‌ها برای تحصیلات عالی، کار یا ازدواج می‌روند.
با این حال، این یک تشخیص بالینی نیست بلکه یک دوره گذرا است که برخی والدین احساس اضطراب می‌کنند و احساس از دست دادن را تجربه می‌کنند. فردی که این احساسات را پشت سر می‌گذارد، آشیانه خالی خوانده می‌شود.
والدین مبتلابه سندرم آشیانه خالی یک خلأ عمیق در زندگی خود تجربه می‌کنند و اغلب احساس می‌کنند کمی گم‌شده‌اند. آن‌ها همچنین ممکن است تلاش کنند که اجازه از استقلال فرزندشان جلوگیری کنند، زیرا این کار برای آن‌ها سخت است.
علل بروز سندروم آشیانه خالی
دلایل سندروم آشیانه خالی چیست؟
چگونگی رابطه والدین با فرزند پیامدهایی برای هر دو دارد که در زمان ترک خانه توسط فرزندان نیز بروز پیدا می‌کند. ایجاد یک رابطه خوب با فرزندان به والدین در مواجهه با آشیانه خالی کمک می‌کند. دعواهای شدید، تعارض و جدا شدن از والدین باعث کاهش ارتباط و حمایت بین والدین و فرزندان می‌شود.
درنتیجه این اتفاقات فرزندان در شروع جوانی و والدین در زمان مواجهه با آشیانه خالی با مشکلاتی مواجه می‌شوند. والدین به علت عادت به برنامه‌ریزی برای زندگی فرزند خود و تصمیم‌گیری برای او با هر قدم کم شدن کنترل بر زندگی فرزندشان احساس ناخوشایندی دارند. این کنترل به‌مرور با رشد فرزند کاهش پیدا می‌کند اما با ترک خانه توسط فرزندان، ناگهان کل کنترل باقی‌مانده نیز سلب می‌شود.
نگرانی و اضطراب درباره فرزند والدین را به سمت نشان دادن علائم سندروم آشیانه خالی سوق می‌دهد. معمولاً نگرانی‌هایی به‌صورت طبیعی وجود دارد اما اگر به فرزند درزمینهٔ توانایی زندگی مستقل و آموخته‌هایش اعتماد نشود این نگرانی‌ها می‌تواند به اختلال اضطرابی تبدیل شود.
نشانه‌های سندروم آشیانه خالی
سندروم آشیانه خالی به عنوان یک اختلال شناخته نمی‌شود بلکه به دلیل شرایط و اثرات آزاردهنده آن ممکن است نیاز به اقداماتی برای مقابله و کاهش اثرات آزاردهنده آن انجام شود. احساس ناراحتی و از دست دادن در والدینی که فرزندانشان از آن‌ها دور می‌شوند طبیعی است.
ارتباط و صمیمیت هرروزه‌ای که وجود داشته کمتر می‌شود و احساس تنهایی در فرد ایجاد می‌کند. افراد ممکن است احساسی از پریشانی را تجربه کنند به‌این‌علت که فکر می‌کنند زندگی معنای خود را ازدست‌داده است.
افسردگی از نشانه‌های دوری از فرزندان
در بعضی موارد گریه‌های شدید و طولانی و کاهش انگیزه در سایر زمینه‌های زندگی نیز مشاهده می‌شود. این افراد درزمینهٔ شغلی و ارتباطات اجتماعی با مشکلاتی روبرو می‌شوند. افسردگی اساسی و ابتلا به سایر اختلالات خلقی می‌تواند برای والدین ایجاد شود.
اثرات سندروم آشیانه خالی بر والدین
طبیعی است که والدین وقتی همه فرزندانشان آن‌ها را ترک کنند، احساس غم و تنهایی کنند. اما درنهایت، تنهایی می‌تواند تأثیر منفی و هم مثبت بر والدین داشته باشد.
اثرات منفی:
- احساس قابل‌توجه از دست دادن ممکن است منجر به افسردگی شود. همچنین ممکن است منجر به بروز بحران هویت، مشکلات رفتاری یا درگیری در رابطه با دیگران و الکلیسم شود.
- مطالعات نشان داده است که تنهایی و افسردگی در سالمندان می‌تواند منجر به ناتوانی‌های شناختی شود.
- والدین، به‌ویژه مادران، ممکن است احساس هدف خود را از دست دهند زیرا در حال حاضر کسی برای مراقبت از آن‌ها وجود ندارد.
- همچنین مشاهده‌شده است که احساسات آشیانه خالی در زنان خانه‌دار نسبت به زنان شاغل زیادتر است.
اثرات مثبت:
- روانشناسان معتقدند دوری از فرزندان لزوماً برای والدین بد نیست زیرا آن‌ها وقت پیدا می‌کنند تا روابط خود را با دیگران بیشتر کنند.
- زوجین همچنین می‌توانند وقت خود را در کنار هم گذرانده و رابطه خود را دوباره زنده کنند.
- این فرصت را به آن‌ها می‌دهد تا دوباره سرگرمی‌ها و علاقه‌های خود را دوباره کشف کنند، کیفیت زندگی را بهبود بخشند و دوباره با خانواده ارتباط برقرار کنند.
این تأثیرات ممکن است متناقض به نظر برسد، اما می‌توان گفت تأثیرات منفی بر پدر و مادر سالخورده (معمولاً بالای 65 سال) نسبت به افراد میان‌سال بیشتر است.
چرا برخی والدین سندروم آشیانه‌ی خالی را تجربه می‌کنند؟
از دست دادن فرزندانتان امری طبیعی است. اما از نظر برخی تأثیر زیادی دارد. در اینجا عواملی وجود دارد که شانس ابتلا به والدین را به این سندرم افزایش می‌دهد:
سن والدین:
والدین سالخورده، که از نظر جسمی و مالی به حمایت فرزندانشان احتیاج دارند، مستعد ابتلا به این سندرم هستند زیرا احساس می‌کنند، حمایتگر خود را ازدست‌داده‌اند.
یک ازدواج ناپایدار:
یک ازدواج ناپایدار باعث می‌شود زندگی والدین فقط در اطراف فرزندانشان بچرخد. عدم‌حمایت از شریک زندگی آن‌ها باعث می‌شود فرد بسیار تنها شود. این والدین، بیش‌ازحد به فرزندان خود وابسته هستند، زیرا تنها حضور فرزندان در زندگیشان ثابت بوده است.
همه چیز درباره سندروم آشیانه خالی
حس هویت:
بعضی از والدینی که خود را سرپرست فرزندان می‌دانند، احساس خود را از دست می‌دهند. والدینی که فقط توسط فرزندان خود احساس تأیید می‌کنند، وقتی بچه‌ها ناگهان در اطراف نباشند، احساس افسردگی می‌کنند.
مشکل در پذیرش تغییر:
بعضی از افراد در برخورد با تغییر دشوار عمل می‌کنند. اگرچه والدین می‌دانند که روزی فرزندان بزرگ می‌شوند و زندگی مستقلی را پشت سر می‌گذارند، اما وقتی زمان آن فرامی‌رسد، از پذیرش واقعیت خودداری می‌کنند. و اگر کودک زودتر از حد انتظار مستقل شود، ممکن است احساساتشان بدتر شود.
والدین مجرد:
یک مادر یا پدر مجرد از زن و شوهر مستعدتر به سندروم آشیانه خالی هستند زیرا آن‌ها کسی را ندارند که وقت خود را با او گذرانده یا تجربیات خود را با او به اشتراک بگذارند.
سایر وقایع استرس‌زا:
اگر والدین با برخی از مسائل استرس‌زا مانند از دست دادن همسر یا تغییرات بیولوژیکی قابل‌توجهی مانند یائسگی دست‌وپنجه نرم کنند، به‌احتمال‌زیاد احساس ناراحتی و تنهایی بیشتری خواهند کرد. اگرچه اعتقاد عمومی بر این است که زنان بیشتر از مردان رنج می‌برند، اما مطالعات نشان می‌دهد که شدت احساس در هر دو می‌تواند یکسان باشد.
کیفیت روابط والدین و فرزند:
معمولاً والدین با داشتن رابطه خوب با فرزندانشان، به‌راحتی به سندروم آشیانه خالی را دچار می‌شوند، زیرا سال‌ها وظیفه بزرگ کردن فرزندان خود را انجام داده‌اند.
واقعیت این است که کودکان ممکن است برای همیشه در کنار والدین خود نباشند. هرچه والدین زودتر این حقیقت را بپذیرند، برای آن‌ها آسان‌تر می‌شود.
آیا درمان سندروم آشیانه خالی امکان‌پذیر است؟
بله، تو می‌توانی. هنگامی‌که فرزندانتان آماده مستقل شدن هستند، ممکن است می‌توانید از سندرم آشیانه خالی جلوگیری کنید. ازاین‌رو، برنامه‌ریزی کنید. با پیدا کردن فرصت‌های جدید برای زندگی حرفه‌ای و شخصی، خود را دوباره پیدا کنید. خود را درگیر کار و چالش‌های جدید کنید تا وقتی پرندگان بالغ از لانه شما دور می‌شوند، بی‌هدف نباشید.
راههای مقابله با سندرم آشیانه خالی
بعضی از زوجین وقتی هر دو شریک مبتلابه سندرم آشیانه خالی هستند، درگیری بیشتری را تجربه می‌کنند. این می‌تواند احساس تنهایی و پریشانی را به وجود آورد. در ادامه راههای مقابله با این سندروم ذکرشده است.
1- نقش‌های خود را مشخص کنید
شما در طول زندگی خود نقش‌های زیادی داشته‌اید. دختر یا پسر، دوست، کارمند، شاید عمه یا دایی، پسرعمو، اما برای بسیاری، هیچ‌کدام به‌اندازه نقش مادر یا پدر مهم نیست. مطمئن باشید، هنوز می‌توانید آن نقش‌ها را با افتخار داشته باشید. فقط ممکن است دیگر در خط مقدم نباشید.
در ضمن، نقش‌های جدیدی را که می‌خواهید در طول این مرحله از زندگی خود پرکنید، را شناسایی کنید. آیا می‌خواهید داوطلب شوید؟ یک همسایه سخاوتمند؟ عضو درگیر جامعه؟
اکنون‌که وقت بیشتری دارید، فرصت دارید که فعالیت‌های دیگری را کشف کنید که می‌تواند به زندگی شما معنا و هدف دهد. با روشن کردن نقش‌هایی که می‌خواهید داشته باشید، می‌توانید احساس ارزشمند بودن را تجربه کنید.
2- دوباره با شریک زندگی خود ارتباط برقرار کنید
ارتباط بیشتر با شریک زندگی برای درمان سندروم آشیانه خالی
ممکن است زندگی‌تان پس از ترک فرزندتان تغییر کند، و در ذهنتان این امر بهتر نباشد. به یاد داشته باشید آن سال‌های قبل از بچه‌دار شدن، هنگامی‌که فقط آن دو نفر بودید. وقت آن است که خاطرات بیشتری را به عنوان یک زوج ایجاد کنیم.
وقت خود را برای سفر بگذارید بدون هیچ‌گونه نگرانی درباره اینکه چه کسی می‌تواند در کنار بچه‌ها بماند. هر نوع وعده غذایی را که می‌خواهید، بدون توجه به اینکه کسی از آن شکایت کند، طبخ کنید. برای پیدا کردن فعالیت‌هایی که می‌توانید در کنار هم از آن‌ها لذت ببرید، برنامه‌ریزی بیشتری انجام دهید.
3- دوباره با خودتان ارتباط برقرار کنید.
یک لانه خالی به معنای این است که شما فرصت و زمان را برای برقراری ارتباط با خودتان دارید، خواه نقاشی، موسیقی یا آشپزی. با تمام شدن کارهای بچه‌هایتان، اکنون فضای کافی برای غوطه‌ور شدن در فعالیت‌های دوست‌داشتنی‌تان وجود دارد. به این فکر کنید که چگونه می‌خواهید وقت خود را بگذرانید.
شاید دوست دارید سرگرمی را انتخاب کنید که همیشه می‌خواستید آن را امتحان کنید اما هرگز وقت نداشته‌اید. اگر مطمئن نیستید که دوست دارید چه‌کاری انجام دهید، یک سرگرمی را انتخاب کنید و آن را امتحان کنید. اگر به آن علاقه نداشتید، چیز دیگری را امتحان کنید. زمان بسیار خوبی برای کشف علایق شماست.
4- چالش‌های جدید را پیدا کنید
برای درمان سندروم آشیانه خالی سفر و تفریح را در برنامه خود قرار دهید
با پیدا کردن یک چالش شخصی یا حرفه‌ای جدید برای مقابله، احساس گم‌شدن را آسان کنید. اینکه همیشه می‌خواستید یک اتاق را در خانه خود طراحی کنید، اکنون ممکن است بهترین زمان برای این کار باشد. حتی ممکن است کارهای بزرگ‌تری را انجام دهید، مانند داوطلب شدن در امور خیریه کودکان.
بعد از رفتن فرزندتان تصمیماتی در مورد تغییر زندگی ندهید. خانه خود را به فروش نرسانید و یا شغل خود را ترک نکنید مگر اینکه قبلاً آن را برنامه‌ریزی کرده باشید. ایجاد یک تغییر بزرگ درحالی‌که احساس دیگری دارید ممکن است مانع از تصمیم‌گیری بهتر شما شود.
5- در برابر اصرار به check-in مقاومت کنید
شاید وسواس دارید که در شبکه‌های اجتماعی فرزند خود را رصد می‌کنید، هر روز صبح تماس بگیرید و وقت خود را صرف نگرانی در مورد اینکه فرزندتان در کالج یا در محل جدیدش چه می‌کند.
مقابله با سندرم آشیانه خالی به معنای شروع روند ترک و رها کردن فرزندتان در بزرگ‌سالی مستقل است. البته، مطمئناً باید گاهی اوقات حال آن‌ها را جویا شوید. اما، به فرزندتان حریم خصوصی بدهید.
حرف آخر
مطمئناً باید برای آنچه که ازدست‌داده‌اید غمگین باشید. یک مرحله از زندگی شما به پایان رسیده است. فرزندان شما دیگر در خانه زندگی نمی‌کنند و احتمالاً زمان سریع‌تر ازآنچه تصور می‌کردید می‌گذرد.
با این حال، شما نمی‌خواهید که در غم و اندوه گرفتار شوید. کنار آمدن با این مرحله جدید در زندگی می‌تواند دشوار باشد. اما بیشتر والدین می‌توانند با نقش‌های جدید خود سازگار شوند و احساس جدیدی را ایجاد کنند. شما باید واقعیت را بپذیرید و یاد بگیرید که بدون آن‌ها زندگی کنید. پس چرا آشیانه‌ی خالی خود را مجدداً تغییر نمی‌دهید تا آن را به مکانی زیبا برای زندگی تبدیل کنید؟
اگر متوجه شدید که به‌جای بهتر شدن، سندرم آشیانه خالی بدتر می‌شود، یا ظرف دو ماه برطرف نشد، با یک مشاوره سلامت روان صحبت کنید. علائم شما ممکن است وخیم‌تر شود و احساس تنهایی یا پوچی شما ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.
