پنیر نخل خرما چیست و چه خواصی دارد؟

پنیر نخل به ماده ترد، سفیدرنگ، خوردنی و شیرین بخش میانی سر یا تاج درخت خرما گفته می‌شود. پنیر نخل در جهرم کچ و در قیروکارزین بوکوم و در بلوچستان کوش یا کیش و در استان هرمزگان کور، در بوشهر غاپ، در لارستان نیز «خَپ» و در شهر گراش پیزگ نامیده می‌شود. برای دستیابی به آن معمولاً سر درخت را می‌اندازند و برگ‌ها و لیف‌های دور برگ‌ها را تا رسیدن به میانه و پنیر نخل، جدا می‌کنند.

پنیر نخل در واقع ماده اولیه تشکیل تنه و برگ‌های نخل پیش از مرحله چوبی شدن است. اگر چه بعضی از عشایر عادت دارند برای مهمان مهمی که سر می‌رسد گوسفندی قربانی کنند، حال اینکه مردم مناطق کویر به جای گوسفند یکی از درختان نخلشان را سر می‌زنند.

در این میان در شهرهایی که درخت خرما وجود دارد رسم بر این است تا هرگاه اهالی مهمان ویژه‌ای دارند، یکی از درختان خرما – درخت پیر – را سر بریده و پنیر خرمای آن را پیشکش او می‌کنند. پنیر نخل که در اصطلاح محلی به آن غاپ می گویند با رنگ سفید، در همه فصل‌های سال به دست می‌آید و در فصل‌های پر بارش از طعم شیرین تری برخوردار است.

درخت خرما با نام لاتین (phoenix dactlyliferal) یکی از سه نوع درخت میوه ای مهم از خانواده نخیلات می باشد. درخت خرمای کبکاب از عمده‌ترین نوع نخیلات کشت شده در جنوب غربی ایران، استان بوشهر می‌باشد. قلب خرما که قسمت انتهایی بالای درخت و در حقیقت سلول‌های بنیادی درخت خرما را تشکیل می‌دهد از ارزش‌های غذایی بالایی برخوردار می‌باشد.

پنیر نخل خرما

به عنوان یک داروی محلی مورد استفاده متعددی از جمله تقویت بنیه و در درمان ضعف جنسی به کار برده می‌شود.

به منظور بررسی ارزش‌های غذایی این محصول درخت خرما میزان کربوهیدرات‌ها، پروتئین-ها، چربی‌ها و مواد معدنی موجود در آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پنیر خرما از چند درخت مختلف خرمای کبکاب از منطقه تهیه و توسط مخلوط کن خرد و در دمای ۷۰ درجه سانتی‌گراد به‌صورت پودر خشک در آمد.

چربی‌های نمونه‌ها استخراج و توسط روش Bligh & Dyer و کروماتوگرافی GC مورد آنالیز قرار گرفت.

میزان پروتئین تام و کربوهیدرات‌ها به ترتیب با روش کجل- دال و لین – آینون (Eynon Lane –and Kjldahl) اندازه گیری شد. مواد معدنی موجود در نمونه‌ها توسط روش اتمیک آبزوربشن تعیین مقدار گردید. همچنین مقدار فیبر موجود در نمونه‌ها اندازه‌گیری شد.

میانگین مقدار چربی تام نمونه‌ها ۵/۰±۲۷/۰ گرم در ۲۸ گرم تعیین گردید. میزان اسیدهای چرب غیراشباع موجود در نمونه‌های مورد آزمایش عمدتاً اسیدهای چرب لینولئیک، لینولنیک و اولئیک جمعاً ۲/۲۷ درصد کل چربی‌ها را تشکیل می‌دهند. عمده‌ترین چربی اشباع موجود در نمونه‌ها اسید پالمتیک می‌باشد.

میزان پروتئین تام نمونه‌ها ۳/۰ گرم در هر اونس (۲۸ گرم) تخمین زده شد. مقدار کربوهیدرات نمونه‌ها ۲۹/۲ گرم در هر اونس تعیین مقدار گردید. مواد معدنی موجود در نمونه‌ها عمدتاً روی، آهن، منیزیم، فسفر، منگنز، کلسیم، پتاسیم و سلنیوم می‌باشد.

از نتایج این مطالعه این طور به عمل می‌آید که پنیر خرما حاوی اسیدهای چرب ضروری و مواد معدنی مفید به ویژه روی که اثرات ضد التهابی دارد می‌باشد. میزان فیبر خام موجود در نمونه‌ها ارزش غذایی آن‌ها را بیشتر نشان می‌دهد و پیشنهاد می‌شود که این محصول به‌عنوان یک مواد مغذی بدون کلسترول مورد استفاده در رژیم‌های غذایی مختلف قرار گیرد.

پنیر نخل از جمله محصولات درخت خرماست که با طعم شیرین خود بسیار دلپذیر است. پنیر نخل که در اصطلاح محلی به آن غاپ می گویند با رنگ سفید، برای دستیابی به آن معمولاً سر درخت را می‌اندازند و برگ‌ها و لیف‌های دور برگ‌ها را تا رسیدن به میانه و پنیر نخل، جدا می‌کنند و در همه فصل‌های سال به دست می‌آید و در فصل‌های پر بارش از طعم شیرین تری برخوردار است.

در ابتدای بهار که نخل شکوفه می‌زند، شکوفه‌ها را که تارونه نام دارد، می‌چینند و از آن عرق تارونه می‌گیرند که مانند بقیه عرقیجات مفید و درمان‌گر دردهای معده است. عرق تارونه مقوی، گرم و برای قلب مفید است.

پنیر نخل یا بقولی (غاپ) سوغات لذیذی که از دل نخل بیرون می‌آید و بسیار مقوی است. هر نخل ۳ تا ۱۰ کیلوگرم پنیر دارد و پنیر نخل تمام خواص خرما را دارد یعنی سرشار از قند – مواد معدنی ویتامین کالری و آهن است.

نخل داران آن دسته از نخل‌هایی را که زمان ثمردهی آن‌ها تمام شده است قطع می‌کنند و پنیر آن را که در قسمت انتهایی تنه نخل است بیرون آورده و استفاده می‌کنند. پنیر نخل که در واقع مریستم انتهایی نخل بوده بسیار مقوی و عامل رشد و نمو و تولید برگ و میوه جدید است؛ مریستم که یکی از حساس‌ترین بخش‌های گیاهی بوده در صورت آسیب دیدن باعث مرگ گیاه می‌شود.

از جمله خواص آن درمان نازایی، درمان بیماری‌های عصبی از جمله آلزایمر، پارکینسون و درمان کم‌خونی و ضعف قوای جسمی و جنسی را می‌توان نام برد.

خواص و فواید پنیر نخل برای سلامت بدن

پنیر خرما حاوی بسیاری از ترکیبات و مواد مغذی مفید است:

1. سرشار از آنتی اکسیدان

حاوی ترکیبات فنولی آنتی اکسیدانی است که به نوبه خود با رادیکال های آزاد مبارزه می کند. سطوح بالای رادیکال های آزاد با استرس اکسیداتیو مرتبط است که باعث بسیاری از بیماری ها می شود و بنابراین این آنتی اکسیدان ها می توانند به کاهش خطر عفونت و انواع بیماری ها کمک کنند.

2. منبع خوب پتاسیم

100 گرم پنیر خرما حاوی 38 درصد از مقدار توصیه شده روزانه پتاسیم است. پتاسیم از عناصر الکترولیتی است که در تنظیم فشار خون نقش دارد و مصرف بالای پتاسیم با کاهش سطح فشار خون در افراد سالم همراه است.

3. منبع خوبی از پروتئین

پنیر تازه خرما حاوی 2.27 الی 2.81 درصد پروتئین است و منبع 17 اسید آمینه ضروری نیز می باشد.

خواص و فواید پنیر نخل خرما

4. درمان کم خونی

اگرچه مشخص نیست که پنیر خرما منبع آهن است، یک فنجان از آن حاوی 26 درصد از RDI آهن است. و برای درمان کم خونی بسیار مفید می باشد.

5. درمان حساسیت ها

این میوه حاوی سولفور طبیعی می باشد. سولفور در مواد خوراکی به ندرت یافت می شود، اما اثراتش بر سلامتی بدن انسان بی شمار است ازجمله اینکه از بروز حساسیت های فصلی و واکنش های آلرژیک جلوگیری می کند.

سایر فواید پنیر نخل خرما

• استحکام استخوان ها
• درمان موثر یبوست
• درمان مشکلات و اختلالات روده ای
• کمک به افزایش وزن
• افزایش انرژی بدن
• حفاظت از دستگاه عصبی
• تفاله نخل همچنین منبع عالی فیبر غذایی است و به طور متوسط حاوی برخی از مواد معدنی مانند: کلسیم، سدیم، روی و فسفر می باشد.

عوارض مصرف پنیر خرما

هیچ اطلاعاتی وجود ندارد که عوارض پنیر خرما را تایید کند، اما مطالعه ای که نتایج آن در مجله International Food Research Journal در سال 2010 منتشر شد، نشان می دهد که گاهی اوقات مصرف کنسرو پنیر خرما که pH آن بیش از 4.5 و بین 5.6 و 6.2 می باشد ممکن است موجب آلودگی باکتریایی شود، مانند؛ باکتری کلستریدیوم بوتولینوم که باکتری های بی هوازی گرم مثبت هستند و هاگ هایی را تشکیل می دهند که نوروتوکسین تولید می کنند و بسیاری از علائم زیر را ایجاد می کنند:

علائم رایج با مسمومیت آمبولی: مانند استفراغ، تهوع و اسهال و به دنبال آن یبوست روده.

علائم ایجاد شده توسط نوروتوکسین: مانند خستگی، ضعف عضلانی، خشکی دهان، تاری دید، مشکل در بلع و از دست دادن کنترل زبان که گاهی ممکن است منجر به مرگ شود.