چطور حد و مرزهای خود را در رابطه به دیگری بفهمانیم؟ تعیین مرزهای سالم می‌تواند دشوار باشد، به خصوص اگر جزء افرادی هستید که در تعیین حد و مرز برای خود مشکل دارید. در این مسیر ممکن است با چالش‌های زیادی مانند احساس گناه، ترس از درگیری و فشار برای تغییر مرزها مواجه شوید. برای کشیدن خطوط نامرئی حد و مرز، داشتن روابط سالم‌تر با احساس امنیت و استقلال، دریافت آموزش‌های تخصصی برای افزایش عزت نفس لازم و ضروری است. دکتر فرناز قورچیان در این زمینه دوره‌های آموزشی حرفه‌ای برگزار می‌کند.
انواع حد و مرز سالم در رابطه
برای داشتن روابط سالم، ایجاد تعادل بین صمیمیت و استقلال از اهمیت بالایی برخوردار است. مرزهای سالم نقش اساسی در این راستا ایفا می‌کنند و به هر فرد کمک می‌کنند تا ضمن حفظ نزدیکی و صمیمیت با دیگران، هویت و استقلال خود را نیز حفظ کنند. چطور حد و مرزهای خود را در رابطه به دیگری بفهمانیم؟ قبل از یافتن پاسخ این سوال، بهتر است بدانید مرزها خطوطی نامرئی هستند که نشان می‌دهد چه چیزی در یک رابطه قابل قبول بوده و چه چیزی از نظر شما قابل قبول نیست. در صورتی که عزت نفس زنانه در وجود بانوان نهادینه شده باشد، قطعاً تعیین حد و مرزها برای آنها آسان‌تر خواهد بود.
برای داشتن زندگی بهتر، در این بخش به معرفی انواع حد و مرز سالم در رابطه می‌پردازیم:
1. مرزهای فیزیکی
این مرزها به فضای شخصی در تعاملات فیزیکی با دیگران ارتباط دارند. به عنوان مثال، ممکن است شما ترجیح بدهید در هنگام احوالپرسی به جای در آغوش گرفتن با طرف مقابل دست بدهید و در حین صحبت با یک فرد، فاصله مشخصی را حفظ کنید. البته مرزهای فیزیکی می‌تواند شامل نوع غذا خوردن، پوشش و موارد دیگر نیز شود.
2. مرزهای عاطفی
این مرزها به نحوه مدیریت احساسات و افکار شما در روابطتان ارتباط دارد. به عنوان مثال، ممکن است تمایل به صحبت در مورد مسائل شخصی خود با افراد خاصی نداشته باشید یا گاهی اوقات نیاز باشد تا از غرق شدن در احساسات منفی اطرافیان خودداری کنید.
3. مرزهای ذهنی
این مرزها به ارزش‌ها، باورها و عقاید شما در روابطتان ارتباط دارد. به عنوان مثال، شما تمایل ندارید در مورد مسائل سیاسی و مذهبی با برخی از افراد خاص صحبت کنید.
4. مرزهای مالی
این مرزها به نحوه مدیریت دارایی‌ها و منابع مالی شما در روابطتان مربوط است. به عنوان مثال، ممکن است تمایل به اشتراک‌گذاری کامل درآمد و مخارج خود با شریک زندگیتان نداشته باشید یا در مورد نحوه قرض دادن پول به دوستان و آشنایانتان، قوانین مشخصی را تعیین کنید.
5. مرزهای جنسی
این مرزها ارتباط مستقیم به تمایلات و انتظارات جنسی شما در روابط صمیمی مربوط می‌شود. با تعیین این مرزها می‌توانید حد و حدود نیازهای جنسی خود را در رابطه مشخص کرده و تعیین کنید کجا و چه وقت احساس راحتی بیشتری در رابطه دارید.
چگونه مرزها را تعیین و حفظ کنیم؟
قطعاً تعیین مرزها از همان مراحل اولیه آغاز یک رابطه بهترین راهکار است. چرا که برقراری قوانین و محدودیت‌های سالم می‌تواند در هر مرحله از رابطه آن را تقویت کند. این موضوع به خصوص برای خانم‌ها که لازم است باید و نبایدهای رفتاری با مردان را از همان ابتدا مدنظر قرار بدهند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
اما در بسیاری از روابط تا زمانی که همدیگر را بهتر نشناسید، متوجه نمی‌شوید که به یک محدودیت خاص نیاز دارید. برای مثال، ممکن است مدتی طول بکشد تا متوجه شوید که یک همکار به طور منظم حواس شما را در حین کار پرت می‌کند، یا یک فرد مورد علاقه‌تان بیش از حد کنترلگر به نظر می‌رسد. دریافت کمک از افراد متخصص این حوزه مانند فرناز قورچیان می‌تواند در برقراری مرزهای سالم به شما کمک کند.
برای آشنایی بیشتر با نحوه تعیین مرزها و حفظ آن در ادامه به ذکر چند نکته مهم می‌پردازیم:
1. تعیین خواسته خود از یک رابطه
اولین قدم برای تعیین مرزها، مشخص کردن خواسته خود از یک رابطه است. ارزش‌ها و باورهای خود را شناسایی کنید، چرا که پایه و اساس مرزهای شما را تشکیل می‌دهند. زمانی که بدانید چه چیزی برایتان مهم است، می‌توانید شروع به تعیین مرز کنید. برای تعیین مرز، سوالات قرار گرفته در ادامه را از خود بپرسید:
- چه چیزی در زندگی برای من مهم‌تر است؟
- در یک رابطه به دنبال چه چیزی هستم؟
- چه چیزی مرا خوشحال و راضی می‌کند؟
- چه چیزی برای من غیرقابل قبول است؟
پس از اینکه درک عمیق‌تری از خود به دست آوردید، می‌توانید شروع به تصور نوع مرزهایی کنید که نیاز دارید. برای شناخت دقیق‌تر می‌توانید در آزمون شخصیت شناسی DISC شرکت نمایید.
2. بررسی احساس خود نسبت به فرد مقابل
فکر کردن به اینکه دیگران چه احساسی در شما ایجاد می‌کنند می‌تواند در شناسایی مرزهای ضروری کمک کند. پس از تعامل با افراد دیگر، با پرسیدن سوالاتی از خودتان در مورد احساساتتان تأمل کنید، مانند:
- آیا تحت فشار کاری را خلاف ارزش‌های خود انجام دادید؟
- آیا فرد مقابل باعث ناراحتی فیزیکی یا ناامنی شما شده است؟
تحمل کردن به شما برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا در آینده نیاز به تعیین محدودیت‌هایی با آن فرد دارید یا خیر، کمک بهتری می‌کند.
3. صحبت کردن در مورد نیازهای خود با فرد مورد نظر
برقراری ارتباط موثر با دیگران در مورد نیازهایتان مهارتی بسیار مهم است. عجله در صحبت، انتخاب کلمات نامناسب و درخواست‌های مبهم می‌تواند درک و احترام به قوانین اساسی شما را برای عزیزانتان سخت‌تر کند. توجه به برخی از نکات در هنگام صحبت کردن با طرف مقابل، تاثیر بهتری در نتیجه نهایی دارد، مانند:
- انتخاب زمان مناسب بهتر روی مکالمه تمرکز کنید.
- قبل از صحبت، افکارتان را جمع‌بندی کنید و کاملاً آماده وارد بحث شوید.
- لحن مناسبی را برای صحبت انتخاب کنید و به هیچ عنوان طرف مقابل را با جملات توهین‌آمیز خطاب نکنید.
- واضح باشید، زیرا درخواست‌های مبهم پیام را به درستی انتقال نمی‌دهند و باعث سوء تفاهم می‌شوند.
- به طرف مقابلتان گوش دهید و در صورت نیاز سوالاتی را برای درک بهتر صحبت‌های او مطرح کنید.
4. یادگیری نه گفتن
نه گفتن برای بسیاری از افراد کاری سخت و دشوار است، به خصوص در روابط عاطفی. این کار سخت‌تر می‌شود. پس حتماً به دنبال یادگیری این مهارت باشید و در صورت نیاز از آموزش‌های فرناز قورچیان استفاده کنید.
5. اجرای مرزها
برای اجرای مرزها به یاد داشته باشید که همیشه همه افراد به مرزهای شما احترام نمی‌گذارند و حتی گاهی اوقات شریف‌ترین افراد که عاطفی هستند، به طور تصادفی از خط قرمزهای شما عبور می‌کنند. در چنین شرایطی نیاز است که خواسته خود را به شکل واضح و با خونسردی و قاطعیت بیان کنید و تعیین کنید عبور مجدد از این خطوط چه عواقبی را به وجود می‌آورد. البته فقط عواقبی را تعیین کنید که توانایی و تمایل اجرای آن را دارید.
چطور حد و مرزهای خود را در رابطه به دیگری بفهمانیم؟
تا اینجا متوجه شدیم که تعیین حد و مرزها اهمیت بسیار زیادی دارد. اما مسئله مهم‌تر این است که چطور حد و مرزهای خود را در رابطه به دیگری بفهمسانیم، چرا که درک این خطوط قرمز برای بسیاری از افراد سخت است. در اولین مرحله لازم است کمالگرایی را کنار گذاشته و به یادگیری پذیرش و احترام به مرزهای دیگران بپردازید تا گامی مهم در جهت بهبود روابط با آنها بردارید. این کار حس اعتماد و درک متقابل در رابطه را به وجود آورده و در نهایت منجر به یک رابطه سالم‌تر می‌شود.
در این بخش به نحوه بیان و تفهیم حد و مرزها در روابط به شکل صحیح می‌پردازیم:
1. تحمل نکنید.
حد و مرزها قوانین اجباری نیستند که دیگران بدون چون و چرا آن را رعایت کنند. اما این قوانین متعلق به شما هستند و شما باید شریکی را انتخاب کنید که به شکل طبیعی آنها را بپذیرد.
2. قبل از جدی شدن رابطه صحبت کنید.
مهم‌ترین حد و مرزهایتان را قبل از جدی شدن رابطه با شریکتان در میان بگذارید و به او فرصت انتخاب بدهید. چرا که مخفی کردن برخی از این مرزها ممکن است در آینده ایجاد سوء تفاهم کند.
3. از بحث و جدل بپرهیزید.
هدف از بیان حد و مرزها تحمیل یا اثبات آنها نیست، برخورد قاطعانه اما بدون خشونت کلید حل این موضوع است.
4. حد و مرزها ثابت و مطلق نیستند.
به یاد داشته باشید که حد و مرزها ثابت و مطلق نیستند و می‌توانند با تغییرات زندگی و تجربیات شما تغییر کنند.
5. از طرف مقابل هم حد و مرز انتظار داشته باشید.
همانطور که برای خودتان حد و مرز قائلید، انتظار مشابهی از شریکتان داشته باشید و حتماً به ارزش‌ها و نیازهای او احترام بگذارید.
6. برای عواقب احتمالی مرزهای خود آماده باشید.
داشتن حد و مرز برخی از افراد را که به دنبال روابط بدون قید و بند هستند از شما دور می‌کند. پس مسئولیت انتخابتان را بپذیرید و از رشد و هویت تان محافظت کنید.
7. منطقی بودن حد و مرزها
حد و مرزها باید منطقی و قابل قبول باشد. از اعمال قوانین سختگیرانه و غیرقابل انعطاف در روابط و به خصوص زندگی مشترک خودداری کنید.
8. مشورت گرفتن از افراد متخصص
در صورت نیاز برای تعیین یا بیان حد و مرزهایتان از یک متخصص روانشناس مانند فرناز قورچیان کمک بگیرید.
فواید تعیین حد و مرز در روابط
با تعیین حد و مرز در روابط خود، مشخص می‌کنید که چه رفتارهایی قابل قبول و چه رفتارهایی را غیر قابل قبول می‌دانید. این حد و مرز در روابط، فواید زیادی را برای شما به ارمغان می‌آورد که از مهم‌ترین آن عبارتند از:
1. حفظ هویت و شخصیت
در روابط فاقد حد و مرز، افراد برای جلب رضایت طرف مقابل، هویت و شخصیت واقعی خود را پنهان کرده و با معیارها و خواسته‌های او مطابقت می‌یابند. اما تعیین حد و مرز به شما کمک می‌کند تا با حفظ شخصیت منحصر به فرد خود، بدون ترس از قضاوت شدن، خود واقعی‌تان را به نمایش بگذارید.
2. احترام متقابل
زمانی که حد و مرزها به شکل واضح و شفاف مشخص می‌شوند، هر دو طرف موظف به احترام به این قوانین می‌باشند. این امر اعتماد و درک متقابل در رابطه را افزایش داده و از بروز سوء تفاهم و تعارضات جلوگیری می‌کند.
3. تمرکز بر اهداف
داشتن حد و مرز به شما کمک می‌کند تا بر اهداف و خواسته‌های شخصی خود تمرکز کنید و از انحراف مسیر توسط عوامل بیرونی جلوگیری نمایید. عدم تعیین حد و مرز، منجر به اتلاف زمان و انرژی شما می‌شود.
4. ارتباطات سالم
تعیین حد و مرز به شما می‌آموزد که چگونه نیازها و خواسته‌های خود را به طور واضح و قاطعانه بیان کنید که نتیجه آن، ارتباطات سالم و سازنده است.
5. بهبود سلامت روان
تعیین کردن حد و مرز متعادل به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی و بهبود سلامت روان کمک می‌کند. زیرا در چنین شرایطی، شما احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود خواهید داشت و از تحت تاثیر قرار گرفتن توسط عوامل منفی خارجی رها می‌شوید.
نتیجه گیری
چطور حد و مرزهای خود را در رابطه به دیگری بفهمانیم؟ برای دادن پاسخ مناسب به این سوال، بهتر است به یاد داشته باشید که تعیین حد و مرز، نشانه ضعف یا خودخواهی نیست، بلکه نشانه احترام به خود و دیگران است. پس از درک این موضوع، می‌توانید به شکل کاملاً منطقی قوانین و مرزهای خود را برای طرف مقابل بازگو کنید. اگر توانایی کافی برای عبور از این مرحله را ندارید، بهتر است از دوره‌های آموزشی فرناز قورچیان استفاده کنید تا بتوانید با افزایش اعتماد به نفس و سایر مهارت‌های فردی دیگر، در تمام بخش‌های زندگی، نسخه بهتری از خود را ارائه دهید.
سوالات متداول
اگر کسی حد و مرزهای من را نادیده بگیرد چه کار کنم؟
باید به شکل قاطعانه به او گوشزد کنید و در صورت ادامه رفتار خود، از رابطه فاصله بگیرید.
آیا تعیین حد و مرز به معنای خودخواهی است؟
خیر، تعیین حد و مرز فقط نشان دهنده احترام به خود و دیگران است.
