در این مطلب به علل، تشخیص و درمان افتادگی پلک خواهیم پرداخت، باما همراه باشید 🙂
هرروز جلوی آینه میایستید و از قیافهتان ایراد میگیرید؟ از اینکه یکی از پلکهایتان دوصدم میلیمتر پایینتر از آنیکی است حرص میخورید؟ خیلیها باوجوداینکه مشکل جدی هم ندارند، بدون معطلی خود را به زیر تیغ جراحی میسپارند اما واقعاً کی و چگونه باید افتادگی پلک را درمان کرد؟ اگر شما هم دچار افتادگی پلک هستید یا تصور میکنید اینطور است و قصد دارید جراحی کنید، دست نگهدارید؛ چراکه متخصصان بر این باورند: «امروزه عمل جراحی افتادگی پلک طرفداران خاص خودش را دارد، اما شاید خیلیها ندانند که اگر مشکلشان چندان جدی نیست، اینگونه جراحیهای غیرضروری تا چه حد ممکن است برایشان مضر باشد و حتی به چشمانشان هم آسیبهای جدی برساند.»
البته متخصصان معتقدند زمانی که این جراحیها ضروری و اجتنابناپذیرند، باید هرچه سریعتر انجام شوند؛ برای مثال زمانی که افتادگی پلک به دلیل افتادگی پلک فوقانی و باریک شدن شکاف پلکی باشد جراحی ضروری است یا زمانی که این مشکل در یک یا هر دو چشم بروز پیدا کند. افتادگی پلک ممکن است از مقدار کم ـ که حتی گاهی بهزحمت قابلتشخیص است ـ تا افتادگی کامل ـ بهطوریکه تمام مردمک را بپوشاند ـ متغیر باشد. افتادگی پلک مخصوص سن خاصی نیست و معمولاً هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ میدهد، اما بیشتر موارد جراحی زیبایی در بزرگسالان صورت میگیرد و کمتر کودکان را درگیر جراحی میکنند.
انواع افتادگی پلک
همه چیز درباره افتادگی پلک
افتادگی پلک دلایل مختلفی دارد که یکی از آنها مادرزادی است؛ یعنی افتادگی پلک در زمان تولد به دلیل تکامل نیافتن ماهیچههای بالابرنده پلک، بعضی از بیماریهای خاص، فلج عصب پلک یا به دلیل سایر بیماریهای مادرزادی بهصورت یک یا دو طرف ظاهر میشود. زمانی که کودک به دنیا میآید به دلیل این ناهنجاری در سروصورت، عصب صورت یا پلک فلج میشود. البته این فلج عصبی پس از مدتی در بعضیها به حالت عادی برمیگردد، ولی در بعضیهای دیگر بهصورت دائم باقی میماند.
افتادگی پلک مادرزادی
مشکلات پلکی مادرزادی چند نوع است، اما بهطورکلی در دو گروه طبقهبندی میشود:
الف) قسمتی از پلک تشکیل نمیشود؛ در این شرایط عمل جراحی راحت و موفقیتآمیزتر است.
ب) پلک بهطور کامل تشکیل نمیشود؛ در این شرایط بهطورمعمول خود چشم نیز دچار ضایعهای است ولی باوجوداین، خوشبختانه قابل ترمیم است.
اگر کودکی با افتادگی پلک متوسط تا شدید متولد شود، ممکن است برای تکامل بینایی نیاز به درمان فوری داشته باشد؛ البته افتادگی پلک مادرزادی معمولاً باگذشت زمان بهبود نمییابد. اگر والدین با افتادگی چشم مادرزادی در بچهها مواجه شدند، باید حتماً به چشمپزشک مراجعه کنند؛ زیرا این افتادگی میتواند باعث تنبلی چشم شود. اگرچه افتادگی پلک معمولاً یک اختلال مجزاست، ولی در موارد مادرزادی ممکن است با اختلال حرکتهای چشمی، بیماریهای عضلانی، تومورهای پلک یا سایر تومورها، اختلالهای عصبی و عیوب انکساری چشم نیز همراه شود.
مشکلات ناشی از افتادگی پلک در کودکان
افتادگی پلک به دو دلیل میتواند باعث تنبلی چشم شود:
الف) انسداد مسیر بینایی چشم
ب) ایجاد تاری دید
البته افتادگی پلک ممکن است انحراف چشم را مخفی کند و در این مورد نیز میتواند منجر به تنبلی چشم شود. نوع اکتسابی که شایعترین نوع این بیماری است، به دلیل اختلال در ماهیچه بالابرنده پلک فوقانی رخ میدهد که ممکن است اثر افزایش سن، بروز اشکالی در اعصاب مربوط به این ماهیچهها یا آسیب پلک در اثر تومورها، التهابها یا وارد شدن ضربه به پلک ایجاد شود.
افتادگی پلک در بزرگسالی
شایعترین علت افتادگی پلک در بزرگسالان، کشیدگی یا جدا شدن ماهیچه بالابرنده پلک است. این مشکل ممکن است بر اثر افزایش سن، پس از جراحی آبمروارید یا سایر جراحیهای چشمی و ضربه شدید به چشم بروز پیدا کند. افتادگی پلک بر اثر افزایش سن و کهولت بسیار شایع است؛ در این شرایط با افزایش سن، پلک بالا دچار فشردگی پوست و چینوچروک میشود و همین پوست اضافه میتواند اشکالاتی را در دید ایجاد کند.
یکی از دلایل رایج افتادگی پلک، حوادث و تصادفهاست که بر اثر آنها عصبهای پلک ـ که مسئول حرکت پلک هستند ـ فلج و موجب افتادگی پلک میشود.
با توجه به افزایش میزان امید به زندگی و افزایش تعداد جمعیت سالمندان در اثر ارتقای شرایط بهداشت عمومی، بالطبع تعداد افراد مسنی که برای جراحی افتادگی پلک مراجعه میکنند نیز بیشتر شده است.
افتادگی پلک در اشخاص کهنسال بهصورت پف و چربیهای اضافه دور چشم، چینوچروک و پوست چندلایه، بخصوص در پلک بالا بروز پیدا میکند. پس از مدتی حجم این پوست افتاده بیشتر میشود که میتواند باعث سنگینی پلک بالا و خستگی فرد در زندگی روزمره شود؛ برای مثال فرد هنگام رانندگی، مطالعه، خیاطی، تماشای تلویزیون و سایر فعالیتهای روزمره به مشکل برمیخورد.
مشکلات ناشی از افتادگی پلک در بزرگسالان
افتادگی پلک خستگی زودرس پلک و چشم را به دنبال دارد، جلوی دید را میگیرد و مشکلات پوستی ایجاد میکند. زمانی که خستگی دید ایجاد شود، فرد مجبور میشود ابروهایش را بالا دهد تا جلوی دیدش باز شود؛ زمانی که این کار بهطور مداوم در طول چند ماه انجام شود، پیشانی دچار چینوچروک میشود، تناسب چشم و ابرو از بین میرود و ماهیچه پلک شل میشود که همین مسئله بعدها مشکلات زیادی را برای فرد به وجود میآورد.
افتادگی پلک؛ ناشی از تصادفهای شدید
یکی از دلایل رایج افتادگی پلک، حوادث و تصادفهاست که بر اثر آنها عصبهای پلک ـ که مسئول حرکت پلک هستند ـ فلج و موجب افتادگی پلک میشود. مشکل بزرگی که ممکن است افراد گاهی پس از تصادف و سوانح با آن مواجه شوند این است که به دلیل شرایط اورژانسی ایجادشده، ممکن است ترمیم پارگی پلک و عضلات صورت بهدرستی انجام نشود که همین مسئله نیز باعث افتادگی پلک میشود.
افتادگی پلک؛ ناشی از سوختگیها
افتادگی پلک؛ ناشی از سوختگیها نیز برای سلامت چشم مشکلاتی ایجاد میکند؛ در بعضی انواع سوختگیها خود چشم و قرنیه آسیب میبیند و در موارد دیگر چشمها سالم بوده ولی به پلکها آسیب میرسد. در مواردی که پلکها آسیب میبینند، اگر فرد بهموقع برای ترمیم پلک اقدام نکند، مشکلاتی جدیتر برای چشمها ایجاد میشود؛ برای مثال ممکن است پلک آسیبدیده بسته نشود؛ بنابراین سوختگی یا هر بیماری دیگری مانند بعضی از فلجهای صورت ـ که بر اثر آنها پلک بسته نمیشود ـ نیاز به پیگیری جدی دارند.
راههای پیشگیری و کاهش افتادگی پلک
پیشگیری از افتادگی پلک
برای پیشگیری از افتادگی پلک باید از بیستوششسالگی اقدام کنید، ولی اگر از این سن گذشتهاید هم خیلی نگران نباشید و از همینالان شروع کنید و نکتههای زیر را به خاطر بسپارید:
بیشازحد در معرض پرتوی مستقیم آفتاب قرار نگیرید، ولی اگر مجبور شدید حتماً از کرمهای ضد آفتاب استفاده کنید.
از ساعت 9 صبح تا 4 بعدازظهر از چشمهایتان محافظت کنید؛ برای مثال از عینک آفتابی و کلاه لبهدار استفاده کنید.
برای کاهش استفاده از نورهای مصنوعی، بخصوص در شب بهتر است به مدت زیاد بیدار نمانید تا دیروقت مطالعه نکنید، تلویزیون را برای مدت طولانی در نیمهشب نگاه نکنید یا حداقل از نورانی کردن اتاق بپرهیزید. مطالعه با
نور زیاد باعث خستگی و آسیب دیدن چشم و درنهایت به پلک میشود و پیری زودرس چشم را به همراه دارد. هرچه شخص بعد از غروب زودتر بخوابد، دیرتر به افتادگی پلک دچار میشود.
تغذیه نامناسب نیز در افتادگی پلک تأثیر دارد؛ خوردن غذاهای سنگین در آخر شب، غذاهای پرچرب، پرنمک و ترش از مواردی است که باعث التهاب دور چشم میشود. صبحها بعد از بیدار شدن، این پف دور چشم بهطور کامل قابلمشاهده است و اگر این بیاحتیاطیها بیشتر شود بعد از مدتی افتادگی پلک نیز ایجاد میشود.
راههای درمان افتادگی پلک
در بیشتر موارد افتادگی پلک در کودکان با جراحی درمان میشود و اگر با تنبلی چشم نیز همراه باشد، ممکن است درمان با قرار دادن پوشش روی چشم سالم، استفاده از عینک یا قطره چشمی نیز صورت گیرد. در اوایل دوران زندگی معمولاً ضرورتی برای انجام جراحی برای موارد خفیف تا متوسط افتادگی وجود ندارد.
ورزشهایی برای رفع افتادگی پلک
ورزشهای مخصوص چشم میتواند کمک زیادی به چشمهای پفآلود کند. افتادگی پلکها نیز با تمرینهای مؤثر و ورزشهای ضد پیری چشم تا حد زیادی برطرف میشود.
تمرین شماره ۱
دو طرف سرخود را در قسمت گیجگاه بهآرامی با دو انگشت فشار دهید تا عضلات آن کشیده شوند و در همین حال، مرتباً چشمها را باز و بسته کنید. این کار را ۵ بار تکرار کنید.
تمرین شماره ۲
درحالیکه چشمهایتان بسته و آرام است، بهصورت قائم بنشینید. همانطور که پلک چشمها در تمام طول مدت ورزش بسته است، اول به پایین نگاه کرده و بعد تا جایی که ممکن است به بالا نگاه کنید. این حرکت را ۱۰ بار انجام دهید.
تمرین شماره ۳
با چشمهای بسته و آرام، راست بنشینید. همانطور که چشمها را در تمام طول تمرین بسته نگهداشتهاید، ابروها را تا جایی که میتوانید، بالا ببرید و پلک چشمها را تا حد ممکن به سمت پایین بکشید. در همین حالت بمانید و تا ۵ بشمارید. استراحت کنید و این ورزش را ۵ بار تکرار کنید.
تمرین شماره ۴
با چشمهای باز و آرام، بهصورت راست بنشینید. پلک بالای چشمها را تا نیمه ببندید و در همین حال، ابروهایتان را به سمت بالا ببرید. بعد چشمها را کاملاً بازکنید تا سفیدی چشمها در قسمت بالایی عنبیه دیده شود.
تمرین شماره ۵
مثل سه حرکت قبلی، راست بنشینید و درحالیکه چشمهایتان باز است، سرتان را صاف نگهدارید. همانطور که سرتان را مستقیم نگهداشتهاید، اول به بالا و بعد به پایین نگاه کنید. این حرکت را ۱۰ بار تکرار کنید. حالا بدن و سرتان را در حالت قبلی حفظ کنید و این بار، به چپ و راست نگاه کنید. این حرکت را نیز ۱۰ بار انجام دهید.
درمان افتادگی پلک در طب سنتی
خیلی خوب است که همیشه راهحلهایی با مواد طبیعی را به بدن خود ارائه دهید که باعث ایجاد اثرات و عوارض جانبی منفی نمیشوند.
درمان افتادگی پلک با سیب و عسل:
با توجه به اینکه اینها حاوی مقدار قابلتوجهی آنتیاکسیدان، آب و فیبر طبیعی هستند، این ماسک سیب و عسل یک درمان مؤثر برای شل شدگی و افتادگی پلکها میباشد. استفاده مرتب از آن باعث کاهش افتادگی پوست میشود و مانع چروک شدن زودرس میشود.
مواد لازم:
1 عدد سیب
2 قاشق غذاخوری عسل (50 g)
آمادهسازی:
سیب را به قطعات کوچک تقسیم کنید و آن را مخلوطکنید تا یک پوره سفت به دست آید.
پس از به دست آمدن بافت موردنظر، آن را با قاشق عسل مخلوطکنید.
ماسک را بر روی پلک خود بمالید و بگذارید به مدت 20 تا 30 دقیقه بماند.
سپس با آب سرد آبکشی کنید. این ماسک را حداقل 3 بار در هفته استفاده کنید.
درمان افتادگی پلک با چایهای کیسهای:
استفاده از چای کیسهای بابونه بهشدت توصیه میشود، به دلیل اینکه حاوی مواد ضدالتهابی برای درمان این مشکل است.
مواد لازم:
2 عدد چای کیسهای بابونه
آمادهسازی:
چای های کیسهای بابونه را در فریزر قرار دهید و بگذارید یکشب بماند تا خنک شوند.
صبح روز بعد، آنها را بیرون بیاورید و به مدت 20 دقیقه بر روی پلک خود قرار دهید.
درمان افتادگی پلک با جو، عسل و تخممرغ:
مواد تشکیلدهندهای که در این درمان ترکیبی وجود دارند، حاوی ویتامینها، مواد معدنی و اسیدآمینههای ضروری هستند که به بهبود افتادگی پوست کمک میکنند. جذب آنها از کاهش الاستین (خاصیت کشسانی) پلکها جلوگیری میکند و همچنین تقویتکننده و جوان کننده پوست نیز میباشد.
مواد لازم:
1 قاشق غذاخوری بلغور جو دوسر (15 گرم)
2 قاشق غذاخوری عسل (50 گرم)
1 زرده تخممرغ
آمادهسازی:
در یک کاسه، بلغور جو دوسر را با عسل و زرده تخممرغ هم بزنید.
ترکیب را بر روی پلکهای خود بگذارید و اگر میخواهید، بقیهاش را روی کل صورت خود بمالید.
اجازه دهید 30 دقیقه بماند و سپس با آب سرد شستشو دهید.
این کار را 2 یا 3 بار در هفته تکرار کنید.
درمان خانگی افتادگی پلک
درمان افتادگی پلک با بابونه و خیار:
خواص ضدالتهابی و تقویتکننده و سفت کننده بابونه و خیار در این تونیک طبیعی باهم ترکیب میشوند تا افتادگی پلکها را از بین ببرند و با پف و تیرگی زیر چشم نیز مبارزه میکنند.
مواد لازم:
2 قاشق غذاخوری گل بابونه (30 گرم)
1 فنجان آب (250 میلیلیتر)
½ یک خیار
آمادهسازی:
گلهای بابونه را در یک فنجان آب جوش بریزید و بگذارید تا خنک شود.
سپس این محلول را فشار دهید تا صاف شود و بعد با نصف خیار ترکیب کنید.
3 ساعت در یخچال قرار دهید.
این تونیک را بر روی پلکها و اطراف چشمها بزنید.
اجازه دهید 30 دقیقه بماند و سپس با آب سرد شستشو دهید.
این کار را دو بار در روز تکرار کنید، صبح قبل از خواب.
درمان افتادگی پلک با کرم خانگی آلوئه ورا:
آلوئه ورا درمان کننده افتادگی پلک
آلوئه ورا، دارای خواص شگفتانگیزی برای مرطوبسازی پوست است هنگامیکه با سایر مواد طبیعی ترکیب شود، این کرم یکی از مواد عالی برای بازگرداندن استحکام پلکها میشود.
مواد لازم:
2 قاشق غذاخوری جو (30 گرم)
4 قاشق غذاخوری ساده ماست (80 گرم)
4 قاشق غذاخوری از ژل آلوئه ورا (60 گرم)
5 حلقه خیار
آمادهسازی:
تمام این مواد را در یک مخلوط بریزید و مخلوطکنید.
این خمیر خامهای مانند را روی پلک خود بمالید و اجازه دهید 20 دقیقه بماند.
پس از گذشت زمان، با آب سرد شستشو دهید.
به خاطر داشته باشید که اگر میخواهید نتایج خوبی بگیرید، این کار را بهطور منظم انجام دهید.
فراموش نکنید که بهتر است، صبور باشید و منتظر بمانید تا نتیجه را ببینید، قبل از اینکه سعی کنید جایگزینهای دیگری را امتحان کنید که باعث آسیبهای بیشتر شوند.
رفع افتادگی پلک بالای چشم با سفیده تخممرغ
آنچه احتیاج دارید یک سفیده تخممرغ و یک گوش پاککن است.
اولازهمه پلک خود را کاملاً تمیز کنید و بشویید. سفیده تخممرغ را از زردهاش جدا کنید و گوش پاککن را به سفیده آغشته کنید و بهآرامی روی پلک بزنید چشمها را ببندید تا سفیده تخممرغ روی پلک خشک شود.
این کار را یک روز در میان انجام دهید تا پلکها جمع شوند و دیگر افتادگی پلک نداشته باشید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
زمانی که فرد هنگام مطالعه و رانندگی دچار خستگی میشود باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کند؛ زیرا اگر در مراحل اولیه و ابتدایی این کار را انجام دهد، عمل جراحی افتادگی پلک بهتر انجام میشود.
نیمهخالی لیوان
جراحی افتادگی پلک بیشتر برای مقاصد زیبایی انجام میشود و بسیاری از افراد از آن راضی هستند ولی هنوز یک جنبه منفی وجود دارد؛ ممکن است پس از گذشت پنجتا هفت سال پلک دوباره به حالت اول برگردد. البته اگر نکتههایی را که در بالا اشاره کردیم رعایت کنید، این احتمال تا حد زیادی کاهش پیدا میکند، بخصوص درباره افرادی که در استانهای گرمسیر کشور زندگی میکنند.
درمان افتادگی پلک با جراحی
بهترین سن برای انجام عمل جراحی
عمل جراحی افتادگی پلک سن خاصی ندارد و در هر زمان که افتادگی پلک مشخص شد، فرد باید عمل جراحی انجام دهد. بیشتر مراجعان برای جراحی پلک بین 40 تا 70 سال دارند ولی این عمل تابع سن نیست، بلکه ممکن است این بیماری در بعضی خانوادهها زمینه ارثی داشته و امکان بروز آن بیشتر باشد یا به دلایل دیگری ایجاد شود.
آیا پلکها پس از عمل جراحی دوباره مثل اول میشود؟
متأسفانه همه افتادگیهای پلک را نمیتوان طوری عمل کرد که زیبایی آن مانند پلک دیگر شود. درهرصورت پلک جزئی از چشم است؛ بنابراین عمل باید طوری انجام شود که به خود چشم آسیبی نرسد. بعضی از انواع افتادگیهای پلک به دلیل بیماریهای عمومی چشم ایجاد میشود؛ برای مثال در بعضی موارد حرکت چشم در جهتهای مختلف مختل شده و پلک دچار افتادگی میشود. متأسفانه بعضی از افراد نمیتوانند پلک را خوب بالا ببرند، زیرا با این کار پلک بسته نشده و به چشم آسیب میرسد. بنابراین در مواردی ممکن است از نظر زیبایی، پلک قابل ترمیم نباشد اما در بیشتر موارد که افتادگی خفیف یا ثانویه ایجاد میشود، این مسئله کاملاً قابلحل است.
عوارض جراحی افتادگی پلک
عوارض جراحی افتادگی پلک میتواند شامل عفونت، خونریزی و کاهش بینایی باشد ولی وقوع این عوارض بسیار نادر است.
اگرچه ظاهر پلک بهطور قابلتوجهی اصلاح میشود، اما ممکن است پلکها کاملاً قرینه به نظر نرسند.
در بیشتر موارد بعد از جراحی، هنگام نگاه کردن به پایین، پلک عمل شده نسبت بهطرف مقابل، مختصری بالاتر قرار میگیرد و شبها نیز مختصری بازمیماند که این دو عارضه مشکلآفرین نیستند. در بعضی موارد نیز ممکن است بیش از یکبار به عمل جراحی نیاز باشد. برای اصلاح نهایی پلک در 10 تا 20 درصد موارد، بعد از جراحی نیاز به یک عمل روتوش وجود دارد که این کار معمولاً چند هفته تا چند ماه بعد از عمل جراحی اصلی انجام میشود و هدف آن تنظیم نهایی عضله در محل مناسب است. جراحانی که در این عمل مهارت دارند، میتوانند جراحی را با بیحسی موضعی انجام دهند، اما گاهی بیهوشی عمومی نیز صورت میگیرد و با این عمل اتصال عضله بالابرنده پلک با محل اتصالشان روی پلک دوباره برقرار میشود، ولی بهطور شایعتر در نوع مادرزادی عضله را کوتاه میکنند. عمل اصلاح افتادگی پلک، عمل بسیار ظریفی است و مدتزمان آن برای هر چشم ۴۵ دقیقه تا یک ساعت است. در بیشتر موارد در عملهای افتادگی پلک ناشی از افزایش سن، نیاز به برداشتن پوست اضافه پلک نیز وجود دارد.
چشمها بعد از هفتتا ده روز بعد از عمل جراحی نیاز به مراقبت دارند، ولی اگر عمل جراحی به دست فرد متخصص صورت بگیرد هیچ عارضهای به همراه ندارد.
اگر جای فارست ویتاکر بودید چه میکردید؟ شاید او را با اسم نمیشناسید ولی حتماً نقشآفرینیاش را در فیلمهایی مانند گوست داگ (جیم جارموش) و اتاق ترس (دیوید فینچر) ـ که هر دو از تلویزیون خودمان نیز پخششدهاند ـ تماشا کردهاید. حالا چرا به او اشاره کردیم؟ چون پلک راستش به دلیل فلج عصب آن قسمت دچار نوعی افتادگی است اما این موضوع نهتنها باعث انزوا و ناراحتی او نشده، بلکه حتی به ویژگی انحصاری چهرهاش تبدیلشده است که حسابی موقع نقشآفرینی به دردش میخورد. البته در این پرونده پزشکی نمیخواهیم درباره او و سینمایش حرف بزنیم، بلکه منظور، بررسی مشکل او و چگونگی کنار آمدن با آن است.
