با شنیدن عبارت عفونت مجاری ادرار، ممکن است به عفونت مثانه و علائم همراه آن مانند نیاز مکرر و ضروری برای ادرار کردن و احساس سوزش هنگام ادرار فکر کنید، ولی این تمام ماجرا نیست. در این مطلب با نشانه‌ها، راه‌های پیشگیری و درمان عفونت‌های مجاری ادرار آشنا خواهید شد.
انواع عفونت ادراری
عفونت مجاری ادرار ممکن است در هر یک از بخش‌های مجاری ادرار ایجاد شود. مجاری ادرار شامل کلیه‌هاست که ادرار در آن‌ها ساخته می‌شود و مسیرهایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند و ازآنجا به مجاری دفع ادرار که ادرار را از مثانه به محل دفع آن هدایت می‌کند. به‌طورکلی عفونت‌های مجاری ادرار توسط باکتری‌هایی به وجود می‌آید که از طریق پوست، واژن یا مقعد شما وارد مجاری ادرار می‌شود. چند نوع شایع عفونت ادراری وجود دارد:
عفونت مثانه:
بیشتر مواقع، باکتری‌ها در مثانه متوقف و در همان محل تکثیر می‌شوند که باعث التهاب و ایجاد علائم عفونت مثانه خواهد شد. التهاب مثانه یا سیستیت در خانم‌های ۲۰ تا ۵۰ سال که رابطۀ جنسی دارند نسبتاً شایع است.
عفونت کلیه:
باکتری‌ها ممکن است از مثانه به سمت یک یا هر دو کلیه حرکت کنند. عفونت کلیه یا پیلونفریت؛ Pyelonephritis، شایع‌ترین عارضۀ جدی پزشکی در دوران بارداری است. این عفونت می‌تواند به جریان خون گسترش یابد و زندگی شخص را تهدید کند. همچنین عفونت کلیه ممکن است عواقب جدی برای کودک داشته باشد. این عارضه خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد کم‌وزن را افزایش می‌دهد و همچنین ممکن است باعث مرگ جنین یا تولد نوزاد مرده شود.
عفونت بدون علامت:
این امکان وجود دارد که باکتری‌ها در مجاری ادرار وجود داشته باشند، اما هیچ نشانه‌ای از وجود آن‌ها بروز نکند. این وضعیت به نام باکتریوری بدون علامت شناخته می‌شود. تا زمانی که فرد باردار نباشد، این شرایط مشکلی را ایجاد نمی‌کند و معمولاً خودبه‌خود از بین می‌رود. با این حال باکتریوری بدون علامتی که معالجه نشود، در دوران بارداری خطر ابتلا به عفونت کلیه را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد و با زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد همراه است. این امر یکی از دلایلی است که به علت آن در دوران بارداری باید به شکل منظم آزمایش ادرار انجام شود.
علائم عفونت مثانه
علائم عفونت ادراری در بارداری چیست؟
علائم عفونت مثانه یا سیستیت در زنان متفاوت است، اما علائم شایع و رایج آن عبارت است از:
- درد، ناراحتی یا سوزش هنگام دفع ادرار و احتمالاً هنگام نزدیکی جنسی
- ناراحتی لگن یا درد پایین شکم و اغلب در بالای استخوان اندام تناسلی
- نیاز شدید به ادرار و همچنین ناتوانی در کنترل ادرار، حتی با وجود ادرار بسیار کمی در مثانه
همچنین ممکن است که ادرار بدبو یا کدر به نظر برسد یا در آن خون مشاهده شود. ممکن است تب با درجۀ پایین ایجاد شود، اما بیشتر وقت‌ها دمای بدن طبیعی باقی خواهد ماند. ازآنجاکه نیاز مکرر به دفع ادرار در دوران بارداری مشکل شایعی است، تشخیص عفونت مثانه ممکن است کمی سخت باشد، به‌خصوص اگر سایر علائم خفیف باشد. اگر فکر می‌کنید ممکن است دچار عفونت شده باشید با پزشک خود تماس بگیرید تا نسبت به درخواست آزمایش ادرار اقدام کند.
علائم عفونت کلیه
اگر هرگونه علائم مربوط به عفونت کلیه مشاهده شود، بلافاصله نیاز به دریافت مراقبت‌های پزشکی وجود دارد. این علائم اغلب به‌صورت ناگهانی ظاهر می‌شود که عبارت‌اند از:
- تهوع و استفراغ
- تب بالا و اغلب همراه با لرز یا عرق
- درد در قسمت پایین و پشت یا پهلوها، زیر دنده‌ها در یک سمت یا هر دو سمت بدن و احتمالاً در ناحیۀ شکم
همچنین ممکن است در ادرار، خون یا چرک مشاهده شود و برخی علائم عفونت مثانه نیز وجود داشته باشد.
عفونت ادراری بدون وجود علامت
عفونت بدون علامت، احتمال تولد کودک نارس و کم‌وزن را افزایش می‌دهد. اگر این عفونت درمان نشود، احتمال ابتلا به عفونت کلیه در بارداری تا میزان قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. با این حال پس از درمان مناسب، این خطر به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. پزشک در اولین معاینۀ بارداری برای بررسی هر نوع عفونت و باکتری در مجاری ادرار، صرف‌نظر از این‌که آیا نشانۀ عفونت وجود دارد یا خیر، آزمایش ادرار کامل شامل کشت ادرار تجویز خواهد کرد. اگر نتیجۀ کشت ادرار منفی باشد، احتمال این‌که فرد در دورۀ بارداری دچار عفونت ادراری شود نیز کم خواهد بود. اگر نتیجۀ کشت ادرار مثبت باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی بی‌خطر برای دورۀ بارداری انجام خواهد شد.
انتظار می‌رود مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها طی یک دورۀ کامل و معمولاً بعد از یک هفته عفونت را برطرف کند. پس از دورۀ درمان برای اطمینان از برطرف شدن عفونت، آزمایش دوباره انجام می‌شود. اگر عفونت برطرف نشده باشد، درمان با استفاده از یک آنتی‌بیوتیک دیگر تکرار خواهد شد. تکرار آزمایش کشت ادرار باید در فواصل منظم در طول دوران بارداری انجام شود تا این اطمینان حاصل شود که فرد دچار عفونت دیگری نشده باشد. اگر عفونت تکرار شود، فرد مجدداً تحت درمان قرار می‌گیرد و به‌احتمال‌زیاد در تمام دورۀ بارداری یک دُز کم از آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از بروز مجدد عفونت دریافت خواهد کرد.
درمان عفونت کلیه
عفونت کلیه در بارداری
اگر مادر باردار در دوران بارداری دچار عفونت کلیه شود، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شود و آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت کند. در این مدت مادر و جنین به‌دقت تحت مراقبت پزشکی قرار می‌گیرند. دمای بدن، فشارخون، نبض، تنفس، توانایی تولید ادرار، ضربان قلب کودک و هر نشانه‌ای از زایمان زودرس برخی از مواردی است که در این مدت تحت نظارت قرار می‌گیرد. طول زمان بستری برای عفونت کلیه، با توجه به وضعیت فرد متفاوت است. اگر پس از یک ارزیابی اولیه بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت مشخص شود که عفونت خفیف وجود دارد و پاسخ بدن فرد به درمان خوب بوده است و نگرانی بابت زایمان زودرس نیز وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک اجازه دهد فرد از بیمارستان مرخص و ادامۀ درمان توسط آنتی‌بیوتیک خوراکی انجام شود. از سوی دیگر اگر بیمار دچار عفونت شدید باشد، نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای درمان و نظارت بیشتر وجود خواهد داشت و تنها بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس‌ازاین که درجۀ حرارت بدن به حالت طبیعی برسد و هیچ علائمی از عفونت مشاهده نشود، امکان ترخیص از بیمارستان وجود خواهد داشت. پس از تکمیل درمان ممکن است پزشک برای پیشگیری از عفونت دیگر، یک دورۀ آنتی‌بیوتیک با دز کم تجویز کند.
احتمال افزایش ابتلا به عفونت مجاری ادرار
بارداری ریسک ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهد. دلیل این امر مقدار زیاد هورمون پروژسترون است که باعث کاهش قدرت ماهیچه‌های میزنای می‌شود که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند و این منجر به گشادشدن آن‌ها و درنتیجه کاهش جریان ادرار خواهد شد. به‌علاوه با بزرگ شدن رحم به میزنای‌ها فشار وارد می‌شود و عبور ادرار از آن‌ها با سرعت و راحتی همیشگی صورت نمی‌گیرد. ماهیچه‌های مثانه نیز در دوران بارداری قدرت خود را از دست می‌دهند. در این حالت، تخلیۀ کامل مثانه مشکل‌تر و مثانه مستعد ابتلا به ریفلاکس می‌شود که در این شرایط مقداری ادرار به میزنای‌ها برمی‌گردد و به سمت کلیه‌ها می‌رود. نتیجۀ چنین تغییراتی این است که زمان بیشتری طول می‌کشد تا ادرار در طول مجاری ادرار حرکت کند، بنابراین باکتری‌ها دیرتر از بدن خارج می‌شوند و زمان بیشتری برای تکثیر در مجاری ادرار پیدا می‌کنند و همچنین در اثر این تغییرات راحت‌تر به سمت کلیه حرکت خواهند کرد. علاوه بر این، ادرار در دوران بارداری خاصیت اسیدی کمتری دارد و از طرفی احتمال بیشتری وجود دارد که حاوی گلوکز باشد که هر دو مورد، فضا را برای رشد باکتری‌ها مساعدتر می‌کند.
درمان‌های طبیعی برای درمان UTI در دوران بارداری:
عفونت دستگاه ادراری اغلب به‌تنهایی خوب می‌شود. علی‌رغم دفاع‌های طبیعی بدن، قارچ‌ها، باکتری‌ها، و ویروس‌ها خود را به دستگاه ادراری می‌رسانند و در مثانه، مجرای پیشاب و مجرای ادرار ثبت می‌شوند.
آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان اولین خط درمانی تجویز می‌شوند، اما باید به شدت در طول دوران بارداری از آن‌ها اجتناب شود. بهترین گزینه برای نحوه درمان در دوران بارداری درمان بدون آنتی‌بیوتیک‌هاست، و باید تا جای ممکن از درمان‌های خانگی طبیعی و بی‌خطر استفاده کرد.
درمان خانگی عفونت ادراری در بارداری:
1. مصرف مایعات را افزایش دهید:
برای درمان عفونت ادراری در بارداری، آب بنوشید
نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات در تمام روز بهترین راه برای بیرون راندن باکتری‌ها از سیستم بدن است. برای هیدراته نگه‌داشتن بدن، شما باید بعد از هر وعده غذایی یک لیوان آب بنوشید تا باکتری‌ها از سیستم بدنتان خارج شود و درنتیجه احتمال عفونت را کاهش می‌دهد.
2. ادرار کردن مکرر:
در دوران بارداری، شما باید ادرار کنید تا باکتری‌ها در مثانه‌تان رشد نکند. اگر کسی ادرار نکند، باکتری‌ها می‌توانند در مجاری ادراری تکثیر شوند و منجر به عفونت شوند.
3. بدنتان را تمیز و خشک نگه‌دارید:
شما باید سعی کنید لباس‌های گشاد و شل بپوشید تا به هوا اجازه عبور دهد و به خشک نگه‌داشتن مجرای پیشاب کمک کند. شما باید بعد از هر بار دستشویی خود را خشک‌کنید تا مطمئن شوید که باکتری‌ها وارد مجرای پیشاب نمی‌شوند.
4. نباید اجازه دهید اسپرم به بدنتان وارد شود:
شما باید از کاندوم در رابطه‌تان استفاده کنید. شیوع بیماری عفونت ادراری در میان زنانی که به‌طور جنسی فعال هستند و از کاندوم استفاده نمی‌کنند، بیشتر است.
5. پروبیوتیک:
پروبیوتیک از پوشش بدن انسان که به عنوان یک دفاع برای بدن است، حمایت می‌کند. غذاهایی مخمری مثل کیمچی، ماست پروبیوتیکی و پنیر خام از غذاهای شامل پروبیوتیک است. خوردن غذاهای تخمیر شده، باکتری‌های بدن را بدون ایجاد هرگونه بیماری، ترمیم می‌کند.
6. سیر:
سیر برای درمان عفونت ادراری در بارداری
سیر خام که به تازه خردشده، حاوی انواع زیادی از خواص ضد میکروبی است. خاصیت ضد قارچی سیر می‌تواند باعث عفونت‌های قارچی شود.
7. ویتامین C:
ویتامین C شانس رشد ایکولای را کاهش می‌دهد. سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد و ادرار را اسیدی می‌کند. میزان سلامت زنان را بهبود می‌دهد و اگر درمان ویتامین C به مدت سه ماه صورت گیرد، عفونت‌های ادراری را نیز کاهش می‌یابد.
8. روغن میخک:
درمان عفونت ادراری در بارداری با روغن میخک
روغن میخک برای فعالیت ضد میکروبی، ضدویروسی و ضد قارچی شناخته می‌شود. خاصیت ضدالتهابی روغن میخک یک مزیت دیگرش است. با این حال، ممکن است برخی واکنش‌های معکوس نسبت به بدن وجود داشته باشد، بنابراین لطفاً آن‌ها را تحت نظارت ارائه‌کننده خدمات بهداشتی خود مصرف کنید.
9. روغن پرتقال:
روغن اساسی پرتقال را می‌توان با موفقیت به عنوان درمان برای عفونت باکتریایی مورد استفاده قرار داد. مانع رشد ای کولای می‌شود. این باکتری است که در عفونت ادراری دیده می‌شود. باید بعد از مشورت با ارائه‌کننده خدمات بهداشت به بیمار داده شود.
عفونت ادراری عموماً از باکتری ای ناشی می‌شود که وارد دستگاه ادراری می‌شود و باعث درد و ناراحتی می‌شود. ماهیت مکرر این بیماری به خطر گسترش مقاومت دارویی می‌افزاید. آن‌ها عوارض جانبی نامطلوبی دارند، بنابراین فرد باید درمان‌های خانگی را امتحان کند.
جلوگیری از عفونت ادراری در دوران بارداری و غیر آن:
- روزانه حداقل هشت لیوان آب بنوشید.
- وقتی به دستشویی می‌روید خود را از عقب به جلو خشک نکنید.
- مثانه‌تان را کمی قبل و بعد از رابطه جنسی خالی کنید.
- اگر زمانی که رابطه جنسی دارید به یک روان کننده نیاز دارید، یک روغن را انتخاب کنید.
- از دئودورانت و صابون زنی قوی اجتناب کنید که باعث حساسیت می‌شود.
- ناحیه واژینال را قبل از رابطه با آب گرم بشویید.
- لباس‌های زیر نخی بپوشید.
- به جای بودن در وام، دوش بگیرید.
- شلواری نپوشید که خیلی سفت باشد.
- خطرات ناشی از عفونت ادرار در دوران بارداری:
- ازآنجایی‌که عفونت ادراری در دوران بارداری مشترک است، نیازی به نگرانی وجود ندارد.
- مشکلات در صورتی به وجود می‌آیند که درمان نشود.
- اگر با آنتی‌بیوتیک‌ها آن را متوقف نکنید، به کلیه‌ها نشر پیدا کند. ازآنجا می‌تواند منجر به مشکلاتی برای بارداری شما شود.
