تاثیر آلودگی هوا بر سیستم مغز و اعصاب
در این مطلب از مجله اینترنتی مثبت 1، به بیان تاثیر آلودگی هوا بر سیستم مغز و اعصاب میپردازیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
آلودگی هوا نقش مهمی در بیماری‌های تنفسی و قلبی عروقی دارد. در چند دهه گذشته دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که آلودگی هوا بر سیستم عصبی تأثیر منفی می‌گذارد و سن نقش مهمی در مسمومیت عصبی ناشی از آلودگی هوا دارد. آلودگی هوا با افزایش استرس اکسیداتیو و التهاب در سیستم عصبی همراه است و به طور مستقیم به سیستم عصبی مرکزی مغز دسترسی پیدا می‌کند. در حال حاضر ۹۰٪ از جمعیت جهان با هوای آلوده روبه رو هستند و میزان بیماری‌های عصبی در افرادی که در معرض هوای آلوده قرار قرار دارند افزایش یافته است. ذرات ریز آلودگی هوا با آسیب مولکولی مغز منجر به بیماری آلزایمر و پارکینسون می‌شود.
تاثیر آلودگی هوا بر مغز انسان
محققان مغز افرادی که در شهر‌های آلوده زندکی می‌کردند را مورد بررسی قراردادند و به این نتیجه رسیدند که این افراد به طور ناگهانی در سن ۱۱ ماهگی تا ۲۷ سالگی فوت کرده اند. در حقیقت، نانوذرات آلودگی هوا با علائم بیماری آلزایمر و پارکینسون ارتباط دارند و اثرات مضری بر رشد عصبی و عملکرد شناختی مغز می‌گذارند.
در چند سال گذشته هوای آلوده و سمی باعث تعطیلی دوره‌‌ای مدارس و ادارات در ایران شده است. آلاینده‌های موجود در هوا از طریق گازهای مضر مانند اکسیدهای نیتروژن و ازن تا ذرات ریز مانند گرد و غبار، دوده و نانو فلزات با مرگ و بیماری‌های قلبی و عروقی همراه است.
آلودگی هوا ممکن است به طور مستقیم و غیرمستقیم بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارد. آلاینده‌ها می‌توانند از طریق اعصاب بویایی یا خون وارد مغز شوند و زوال عقل ایجاد کنند. اما آلاینده‌ها چگونه به مغز آسیب می‌رسانند؟ محققان دریافتند ذرات معلق هوا از طریق اعصاب بویایی یا از طریق سد خونی مغزی وارد سیستم عصبی مرکزی می‌شوند و به طور مستقیم به سلول‌های عصبی آسیب می‌رسانند. ذرات آلودگی هوا در پیازهای بویایی مغز رشد می‌کنند و تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بر مغز می‌گذارند. آلودگی هوا می‌تواند به طور مستقیم از طریق اعصاب بویایی، یا به طور غیر مستقیم با تحت تاثیر قرار دادن سیستم گردش خون بر مغز تأثیر بگذارد.
نکته قابل توجه، تاثیر آلودگی هوا بر زوال عقل و به طور خاص بیماری آلزایمر است. در کنفرانس آلودگی هوا در سال گذشته که برای مقابله با آلودگی هوا تشکیل شد، اولویت‌هایی که بر کیفیت بهتر هوا و کاهش آلودگی شهری نقش دارند مورد بررسی قرار گرفتند.
راه‌های ورود آلودگی هوا به بدن انسان
آلودگی هوا به طیف گسترده‌‌ای از گازها، مایعات و جامدات معلق در جو اطلاق می‌شود. این آلاینده‌ها به عنوان اثرات مضر بر سیستم تنفسی و قلب و عروق شناخته می‌شوند، مغز اندامی است که از طریق مسیرهای مختلف در معرض هوای آلوده قرار می‌گیرد.
1. از طریق بینی
آلودگی‌هایی که از طریق بینی تنفس می‌شوند می‌توانند مستقیماً با پیاز بویایی، (ساختار عصبی در مغز قدامی انسان) ارتباط پیدا کنند. برخی تحقیقات در مورد انسان و سایر حیوانات نشان می‌دهد که ذرات ریز آلودگی هوا در کمتر از ۲.۵ میکرومتر از طریق این مسیر به قشر بویایی و سایر مناطق مغز می‌رسند.
2. استنشاق در ریه‌ها
اکثر گازها به راحتی از ریه‌ها عبور کرده و به جریان خون می‌رسند، برخی مطالعات بر روی انسان و موش صحرایی نشان می‌دهد ریزگردهای آلودگی هوا نیز همین کار را انجام می‌دهند. آلودگی‌ها سد خونی مغزی را از بین می‌برند و یا از آن عبور می‌کنند تا مستقیماً با بافت عصبی ارتباط برقرار کنند.
3. از طریق روده
آلاینده‌هایی که در هوای آلوده بلعیده می‌شوند توسط دیواره روده جذب شده و در جریان خون قرار می‌گیرند و از این طریق به مغز می‌رسند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا با تغییر در میکروبیوم‌های روده در انسان ارتباط دارد و ظرف چند هفته ترکیب میکروبیوم آن را تغییر می‌دهد و از این طریق به طور غیرمستقیم بر روی مغز تأثیر می‌گذارند.
خلاصه، در تنظیم استانداردها برای محافظت از سلامت عمومی در برابر اثرات آلاینده‌های هوا، ممکن است گروه‌های خاصی از جمعیت بسیار حساس باشند. آلاینده‌های هوا مانند مونوکسیدکربن (CO)، دی اکسید گوگرد (SO ۲)، آلاینده‌های آلی پایدار (POP)، فلزات خاص، برخی ترکیبات آلی فرار و‌تری کلرید نیتروژن هستند که قرار گرفتن در معرض آنها آسیب بسیاری بر انسان وارد می‌کند.
