انحراف و دوبینی چشم در کودکان؛ علت، علائم، تشخیص و درمان آن
دوبینی چشم که با عنوان استرابیسم نیز شناخته می‌شود، یک وضعیت چشمی است که در آن، چشم‌ها نمی‌توانند به یک‌جهت نگاه کنند. دوبینی به این معنی است که درحالی‌که یک چشم به جلو نگاه می‌کند تا بر روی یک جسم تمرکز کند، چشم دیگر به سمت داخل، به سمت خارج، به سمت بالا و یا به سمت پایین می‌چرخد و چشم‌ها همیشه و در یک زمان، باهم به چیزی نگاه نمی‌کنند. بیشترین دوبینی چشم در کودکان خردسال اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات که یک کودک دچار دوبینی چشم می‌شود، بینایی در چشمی که می‌چرخد، ممکن است ضعیف‌تر باشد که به این حالت تنبلی چشم نیز گفته می‌شود. دوبینی چشم در افراد بزرگ‌سال نیز ممکن است رخ دهد اما دلایل آن با دلایل بروز این حالت در کودکان، متفاوت است. در ادامه این مقاله به توضیح کامل درباره دوبینی چشم در کودکان پرداخته و با آن آشنا می‌شویم.
دوبینی چشم در کودکان چیست؟
دوبینی یک بیماری رایج است که در حدود ۲ تا ۳ درصد از کودکان در انگلستان، تحت تأثیر این بیماری قرار دارند. زمانی که یک کودک بر روی یک جسم کوچک تمرکز می‌کند و یا خسته است، ممکن است دوبینی چشم بیشتر قابل‌توجه باشد، اگرچه که برخی از کودکانی که دارای دوبینی چشم هستند، حتی زمانی که مستقیماً بر روی چیزی تمرکز نمی‌کنند، این حالت برجسته و قابل‌توجه است.
اطلاعاتی در رابطه با عضلات چشم
حرکت هر یک از چشم‌ها، توسط شش عضله کنترل می‌شود که هر یک از این عضله‌ها، چشم را به یک‌جهت خاص می‌چرخاند. دوبینی چشم زمانی بروز می‌کند که عضله‌های چشم به‌طور متعادل باهم کار نمی‌کنند، به‌طوری‌که چشم‌ها به‌درستی نمی‌توانند حرکت می‌کنند. چشم شبیه یک توپ در داخل یک حدقه است و هر عضله، چشم را در داخل حدقه می‌چرخاند و به ما این اجازه را می‌دهد که به چند جهت مختلف نگاه کنیم.
عضله رکتوس جانبی که چشم و نگاه را به سمت بیرون می‌چرخاند.
عضله رکتوس میانی که چشم را به سمت داخل و نگاه را به سمت بینی می‌چرخاند.
عضله رکتوس بالایی که چشم را به سمت بالا و کمی به سمت داخل می‌کشد.
عضله رکتوس پائینی که چشم را به سمت پایین و کمی به سمت داخل می‌کشد.
عضله مورب پائینی که چشم را به سمت خارج و به سمت بالا می‌چرخاند.
عضله مورب بالایی که چشم را به سمت پایین و به سمت دهان می‌چرخاند.
همراه با عضله مورب پائینی، چرخش چشم در اطراف مردمک چشم را همانند دیگر عضلات چشم که کار می‌کنند، متوقف می‌کند.
به‌منظور اینکه هر دو چشم بتوانند به یک جسم نگاه کنند، ما به عضلات چشم در یک‌طرف نیاز داریم تا به‌طور کامل با عضلات چشم در طرف دیگر هماهنگ شوند. برای مثال، برای نگاه کردن به سمت چپ، عضله رکتوس جانبی در چشم‌چپ، چشم‌چپ را به سمت بیرون می‌کشد و عضله رکتوس میانی در چشم راست، چشم راست را به سمت بینی می‌کشد.
اگر این حالت اتفاق نیفتد و یا به این دلیل که عضلات چشم در یک‌طرف دقیقاً سیگنال‌های منطبق را از مغز دریافت نمی‌کنند و یا به این دلیل که عضلات چشم به‌طور نابرابر به این سیگنال‌ها واکنش نشان می‌دهند، بنابراین چشم‌ها در یک‌جهت به‌طور کامل، با یکدیگر منطبق نمی‌شوند.
همه چیز درباره دوبینی چشم در کودکان
چشم‌ها چگونه با یکدیگر کار می‌کنند؟
چشم‌های اکثر افراد، به صورت جفت و با یکدیگر کار می‌کنند. زمانی که به یک شیء نگاه می‌کنید، چشم‌های شما در همان جهت قرار می‌گیرد و در همان نقطه متمرکز خواهد شد. مغز شما تصاویر مشابه اما کمی متفاوت را از هر چشم دریافت خواهد کرد تا بتواند آن‌ها را به یکدیگر ربط دهد تا بتوانید یک دید دوچشمی و یک تصویر سه‌بعدی از شیء را داشته باشید.
و به شما این امکان را می‌دهد که درک عمقی که با عنوان استریوپسیس نیز شناخته می‌شود را از شیء داشته باشید و تشخیص دهید که اشیاء چقدر دور هستند. حرکت هر چشم توسط شش عضله کنترل می‌شود که می‌توانند چشم‌ها را در جهات مختلف حرکت دهند. عضلات یک چشم نیز با عضلات چشم دیگر هماهنگی دارند تا بتوانند با یکدیگر کار کنند.
بینایی چگونه توسعه پیدا می‌کند؟
زمانی که متولد می‌شوید، چشم‌ها و مغز شما باید یاد بگیرند که با یکدیگر کار کنند. همان‌طور که بزرگ‌تر می‌شوید، از چشم‌های خود برای جمع‌آوری اطلاعاتی استفاده می‌کنید که به مغز ارسال می‌شود و باعث ایجاد ارتباط بین چشم‌ها می‌شود. این ارتباط بین چشم‌ها و مغز به‌عنوان مسیر بینایی شناخته می‌شود.
مسیر بینایی در تمام دوران کودکی و تا سن حدود ۷ یا ۸ سالگی رشد می‌کند. در این مدت مهم است که چشم‌های شما، تصاویر واضح و مشابهی را به مغز ارسال کند. چشم‌ها و مغز از تجربیات دیداری شما برای بهبود هماهنگی استفاده می‌کنند و اجازه می‌دهند مسیر بینایی شما تا حد امکان رشد پیدا کند.
این کار سطح خوبی از بینایی را در هر یک از چشم‌ها به‌طور جداگانه ایجاد می‌کند و به هر دو چشم این امکان را می‌دهد که با یکدیگر کار کنند تا بتوانید تصاویر سه‌بعدی را ببینید. بعد از سن حدود هشت‌سالگی، مسیرهای بینایی مغز به‌طور کامل شکل‌گرفته‌اند و تغییر یافتن آن‌ها سخت و دشوار است. به همین دلیل درمان مشکلات بینایی کودکان، قبل از رسیدن به این سن، مهم است.
چه عواملی باعث ایجاد دوبینی چشم در کودکان می‌شود؟
دوبینی چشم، انواع مختلفی دارد. در برخی از کودکان، دلیل خاصی برای دوبینی چشم وجود ندارد که با عنوان ایدیوپاتیک نیز شناخته می‌شود، به این معنی که دلیل مشخصی وجود ندارد.
برخی از علل رایج دوبینی می‌تواند شامل موارد زیر باشند:
عیوب انکساری (مشکلات کانونی چشم)
در شرایطی که مشکلی در قدرت تمرکز چشم وجود داشته باشد، بروز عیوب انکساری یک شرایط بسیار رایج است که معمولاً توسط عینک اصلاح می‌شود.
رایج‌ترین انواع عیوب انکساری عبارت‌اند از:
هیپرمتروپی (دوربینی)
در دوربینی، چشم‌ها می‌توانند بر روی اشیایی که در فاصله دور قرار دارند، بهتر از اشیایی که در فواصل نزدیک قرار دارند، تمرکز کنند و همین باعث می‌شود که چشم بیشتر کار کند تا بتواند واضح‌تر ببیند.
میوپی (نزدیک بینی)
در نزدیک بینی، اشیایی که در فاصله دوری قرار دارند، تار دیده می‌شوند و اشیایی که در فاصله نزدیک قرار دارد، واضح و شفاف دیده می‌شوند.
آستیگماتیسم
در آستیگماتیسم، دیدن اجسام در فاصله دور و یا نزدیک، با تاری دید همراه است که به دلیل قسمت جلویی چشم که کاملاً کروی نیست، اتفاق می‌افتد. آستیگماتیسم بسیار رایج است و اکثر افراد درجه‌ای از آستیگماتیسم را دارند. دوربینی در کودکان ممکن است باعث دوبینی چشم در آن‌ها شود، جایی که چشم می‌چرخد (اسوتروپی). دوربینی در کودکان از شایع‌ترین علل بروز اسوتروپی می‌باشد.
چشم‌های کودکان قدرت تمرکز زیادی دارند که به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا اجسامی که در فاصله دور و نزدیک قرار دارند را به‌وضوح ببینند. اگر کودک شما دچار دوربینی است، باید برای واضح شدن دید خود، سخت‌تر بر روی اجسام تمرکز کند تا تصویر واضح‌تری را داشته باشد. این تمرکز “تطبیق” نامیده می‌شود. وقتی می‌خواهیم چیزی را تطبیق دهیم، چشم‌ها به صورت طبیعی “همگرا “و یا به سمت داخل و به سمت بینی متمایل می‌شوند. هر چه کودک به تطبیق بیشتری نیاز داشته باشد، چشم‌ها نیز بیشتر همگرا می‌شوند.
این حالت به این معنی است که اگر کودک دچار دوربینی است و برای بهتر دیدن، نیاز به تطبیق دارد، این می‌تواند باعث شود که چشم‌ها بیش‌ازحد به سمت یکدیگر متمایل شوند و یک دوبینی چشم همگرا توسعه دهند (اسوتروپی). استفاده از عینک برای اصلاح بینایی، به آن‌ها اجازه می‌دهد که در داشتن تمرکز، آرامش داشته و دید واضح‌تری داشته باشند. درعین‌حال، عینک نیز ممکن است چشم‌ها را درست کرده و دوبینی چشم را از بین ببرد، زیرا همگرایی زیاد آن‌ها، اضطراب کمتری را ایجاد می‌کند.
شرایط چشم
دیگر شرایط چشم مانند آب‌مروارید مادرزادی یا شرایط عصبی شبکیه یا عصب بینایی، باعث بروز ضعف بینایی می‌شوند و همچنین می‌توانند باعث ایجاد دوبینی در یک چشم شوند.
مشکلات عضلات چشم
بعضی از دوبینی‌ها زمانی رخ می‌دهند که چشم‌ها به جهات خاصی نگاه می‌کنند. این‌ها یک مشکل حرکت چشمی هستند و همانند دیگر دوبینی‌ها، بر روی بینایی تأثیر نمی‌گذارند، زیرا بیشتر اوقات، چشم‌ها معمولاً مستقیم را نگاه می‌کنند. سندرم براون و سندرم انقباض Duane نمونه‌هایی از شرایط چشمی هستند که می‌توانند فقط در صورت نگاه کردن به یک مسیر خاص، باعث دوبینی شوند.
سندرم براون
در قسمتی از چشم است که چشم نمی‌تواند به سمت بالا حرکت کند. این حالت ناشی از یکی از عضلات چشم است که چشم را به سمت بالا می‌کشد و قادر به حرکت آزادانه نیست.
علل بروز دوبینی چشم در کودکان
سندرم انقباض Duane
در قسمتی از چشم است که یکی از چشم‌ها و یا گاهی اوقات هر دو چشم، خیلی خوب به اطراف نمی‌چرخند و هرچقدر که چشم‌ها سعی در چرخیدن دارند، پلک‌ها ممکن است باز و بسته شوند. این حالت ناشی از سیم‌کشی نادرست عصب‌هایی است که عضلات خاص چشم را کنترل می‌کنند. این نوع دوبینی چشم‌ها ممکن است به هیچ‌گونه درمانی نیاز نداشته باشد چون چشم‌ها اغلب راست هستند، اما ممکن است به‌وسیله چشم‌پزشک یا ارتوپتیست تحت معاینه قرار بگیرند.
عوامل خطر دوبینی چه هستند؟
برخی از عوامل خطر وجود دارند که می‌توانند شانس ابتلای کودک به دوبینی را افزایش دهند.
سابقه خانوادگی
برخی از انواع دوبینی‌ها می‌توانند در خانواده‌ها وجود داشته باشند، بنابراین اگر والدین در سنین پائین، دوبینی چشم داشته‌اند و یا از عینک استفاده می‌کردند، احتمال بیشتری وجود دارد که فرزندان آن‌ها نیز به دوبینی چشم مبتلا شوند. طریقه به ارث بردن دوبینی چشم، هنوز به‌طور کامل فهمیده نشده است.
زودرس بودن نوزاد یا داشتن وزن کم در زمان تولد
کودکانی که زود به دنیا می‌آیند یعنی قبل از هفته سی و دوم بارداری، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دوبینی قرار داشته باشند. نوزادانی که در زمان تولد دارای وزن پائینی هستند نیز بیشتر در معرض ابتلا به دوبینی قرار دارند.
شرایط دیگر
کودکانی که به بیماری‌هایی نظیر فلج مغزی و سندرم داون مبتلا هستند نیز ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به دوبینی قرار دارند.
دوبینی چشم چگونه تعریف می‌شود؟
دوبینی در کودک ممکن است به روش‌های مختلفی و توسط افراد متخصصی و بعد از معاینه چشمان کودک شما، توصیف شود. برخی از کلماتی که ممکن است بشنوید، معانی ویژه‌ای دارند که برای توصیف دوبینی چشم استفاده می‌شوند و ممکن است بسته به موارد زیر توضیح داده شود.
دوبینی چشم
وقتی‌که دیده می‌شود ثابت هستند و اگر همیشه قابل‌مشاهده باشد، می‌آید و می‌رود.
آیا این حالت در اثر بروز مشکل تمرکز (خطای انکسار) مانند دوربینی ایجادشده است؟
اگر دوبینی چشم بر اثر مشکل تمرکز ایجادشده باشد منجر به انکسار می‌شود، در غیر این صورت، عدم انکسار وجود دارد.
کدام چشم تحت تأثیر قرارگرفته است؟
چشم‌چپ یا چشم راست یا به‌طور متناوب که دوبینی چشم می‌تواند از یک چشم به طرف دیگر منتقل شود.
چگونگی چرخش چشم
اگر چشم به سمت داخل بچرخد، دوبینی چشم همگرا یا اسوتروپی نامیده می‌شود، اگر چشم به سمت خارج بچرخد، دوبینی چشم واگرا یا اگزوتروپی نامیده می‌شود، اگر چشم به سمت بالا بچرخد، هیپرتروپی نامیده می‌شود و اگر چشم به سمت پایین بچرخد، هیپوتروپی نامیده می‌شود.
این به این معنی است که دوبینی در کودک شما می‌تواند به‌دقت توسط افراد متخصص دسته‌بندی شود و آن‌ها ممکن است با استفاده از ترکیبی از این اصطلاحات، دوبینی چشم کودک را توصیف کنند مانند دوبینی چشم همگرای متناوب. دانستن ماهیت دوبینی چشم کودک و برچسب زدن آن به صورت دقیق می‌تواند به تصمیم‌گیری در مورد نحوه برخورد با آن کمک کند.
انواع مختلف دوبینی
برخی از انواع متداول دوبینی چشم در کودک عبارت‌اند از:
اسوتروپیای مادرزادی و یا مربوط به دوران کودکی
این حالت نوعی دوبینی چشم است که باعث چرخیدن چشم به سمت داخل می‌شود و معمولاً در شش ماه اول زندگی کودک ایجاد می‌شود. هیچ دلیل اساسی شناخته‌شده‌ای برای این حالت وجود ندارد (این حالت ایدیوپاتیک نیز نامیده می‌شود).
اسوتروپیای تطابقی
این نوع دوبینی درنتیجه دوربینی (هایپرمتروپیا) رخ می‌دهد که باعث چرخش چشم به داخل می‌شود. این نوع دوبینی چشم می‌تواند با عینک زدن، اصلاح و یا برطرف شود.
اسوتروپیای غیر تطابقی
این نو دوبینی باعث چرخش چشم به سمت داخل می‌شود که معمولاً در کودکان بین سنین ۲ تا ۵ سالگی به وجود می‌آید و این نوع دوبینی چشم با عینک زدن، بهتر نمی‌شود.
اگزوتروپی از فاصله‌ای متناوب
این نوعی دوبینی متناوب است که باعث چرخش چشم به سمت خارج می‌شود و معمولاً زمانی که کودک در حال نگاه کردن به اجسام در فاصله دور است، بیشتر نمایان می‌شود و معمولاً والدین متوجه چرخیدن چشم درزمانی که کودک خسته است، یا در حال خیال‌بافی است و یا در نور خورشید است می‌شوند. همچنین کودک ممکن است در هنگام بیرون رفتن و قرار گرفتن در معرض نور خورشید، یک چشم خود را ببندد و یا مالش دهد.
دوبینی چشم چگونه بر روی بینایی تأثیر می‌گذارد؟
اگر کودک دچار دوبینی باشد، به این معنی است که هر چشم به یک‌جهت متفاوت نگاه می‌کند و چشم‌ها تصاویر مختلفی را به مغز ارسال می‌کنند و برای مغز، ادغام این دو تصویر به یک تصویر واضح و روشن بسیار مشکل است، زیرا تصاویر خیلی متفاوت هستند. این به این معنی است که چشم‌های کودک به‌طور هماهنگ با یکدیگر کار نمی‌کنند که معمولاً در بزرگ‌سالی موجب بینایی دوگانه می‌شود.
بااین‌حال، همان‌طور که سیستم بینایی کودک شما در حال رشد است، مغز به‌راحتی می‌تواند با نادیده گرفتن تصویری که از چشم می‌آید، خودش را با بینایی دوگانه وفق می‌دهد و کودکان فقط از چشمی که بهتر کار می‌کند و راست است، استفاده می‌کنند. تغییر زاویه بینایی از چشمی که دچار دوبینی چشم می‌باشد، سرکوب نامیده می‌شود و ممکن است باعث این شود که بینایی در چشم دیگر، ضعیف شود چون استفاده‌ای از آن چشم نمی‌شود.
کودکان به‌راحتی می‌توانند خود را با استفاده از یک چشم، وفق دهند و ممکن است از نحوه رفتار آن‌ها مشخص نباشد که در چشم و بینایی خود دارای مشکل هستند. این مسئله تنها با آزمایش چشم کودک، توسط یک متخصص چشم، تشخیص داده می‌شود.
دوبینی و آمبلیوپی
آمبلیوپی زمانی ایجاد می‌شود که مسیر بینایی به‌درستی در یک چشم رشد نکند، زیرا این چشم قادر به فرستادن تصویری واضح به مغز نیست که همین موضوع باعث می‌شود که بینایی در آن چشم تار شود حتی وقتی‌که کودک از عینک استفاده می‌کند. به چشمی که دارای آمبلیوپی می‌باشد، آمبلیوپیک یا تنبل گفته می‌شود.
یک کودک با دوبینی چشم، می‌تواند به آمبلیوپیای چشم نیز مبتلا شود زیرا بینایی در این چشم توسط مغز مورداستفاده قرار نمی‌گیرد. برخی از کودکان ممکن است آمبلیوپی داشته باشند، اما ممکن است دچار دوبینی چشم نباشند. این ممکن است به این دلیل باشد که یک یا هر دو چشم می‌توانند به‌طور خاصی نزدیک‌بین، دوربین و یا دارای آستیگماتیسم بالا باشند.
آمبلیوپی می‌تواند منجر به کاهش دائمی این موضوع شود که یک چشم چگونه می‌تواند خوب ببیند. روش‌های مختلفی برای درمان یک چشم مبتلابه آمبلیوپیک وجود دارد و هنگامی‌که بینایی قبل از سن هفت یا هشت‌سالگی هنوز درحال‌توسعه است، درمان موفق‌تر است. متأسفانه، آمبلیوپی به‌راحتی برطرف نمی‌شود، بنابراین بسیار مهم است که دوبینی چشم و آمبلیوپی، زود بهبود پیدا کنند و درمان شوند.
کاهش دید دوربین دوچشمی
دوبینی چشم به این معنی است که دو چشم به‌طور همزمان نمی‌توانند باهم کار کنند که می‌تواند دید سه‌بعدی یا دوچشمی کودک را کاهش دهد. دید دوچشمی و سه‌بعدی به شما این امکان را می‌دهد که درک عمقی داشته باشید که به شما کمک می‌کند تا میزان دور بودن اجسام را تشخیص دهید.
زمان بروز دوبینی چشم
وقتی کودک شما به دنیا می‌آید، مغز و چشم آن‌ها به‌خوبی با یکدیگر همکاری نمی‌کنند. در طول چند ماه اول ممکن است متوجه شوید که چشمان کودک شما لوچ می‌شود و یا هرازگاهی جدا از هم حرکت می‌کنند. این حالت طبیعی است و معمولاً حدود دو ماه بعد بهتر می‌شود و باید تا چهار ماه بعد، از بین برود. اگر این‌طور نباشد، باید با پزشک عمومی یا پزشک خود درباره ارزیابی کامل چشم‌ها با بخش چشم بیمارستان صحبت کنید.
معمولاً دوبینی چشم کمی دیرتر و اغلب بین سنین 18 ماهگی تا 4 سالگی، در کودک شما بروز می‌کند. اگر متوجه دوبینی چشم در کودک خود شدید، مهم است که این موضوع توسط یک اپتومتریست (اپتیک) موردبررسی قرار بگیرد. کودکان می‌توانند از آزمایش‌های چشم رایگان بهره‌مند شوند. سپس اپنومتریست یا پزشک عمومی می‌توانند کودک را به کلینیک چشم بیمارستان ارجاع دهند تا توسط متخصصین ارتوپتیست (متخصصانی که دوبینی چشم را تشخیص داده و کنترل می‌کنند) معاینه شوند.
علائم دوبینی
دوبینی چشم در کودکان چه علائمی دارد؟
والدین گاهی متوجه دوبینی چشم می‌شوند، چون کودک با چشم نیمه‌باز نگاه می‌کند و یا یک چشمش را می‌پوشاند. این عیب ممکن است با قرار گرفتن غیرعادی چشم‌های کودک و یا هماهنگ نبودن حرکت چشم‌ها، تشخیص داده شود. این حالت اگر خیلی شدید نباشد، فوریاس به‌ندرت باعث بروز علائم می‌شوند. در صورت بروز علائم، فوریاس معمولاً باعث خستگی چشم می‌شوند.
تروپیاس گاهی موجب بروز علائمی می‌شوند. کودکان کوچک‌تر اغلب در یک چشم (آمبلیوپی) بینایی خود را از دست می‌دهند، زیرا مغز آن‌ها تصویر را از چشمی که در موقعیت غیر تراز قرار ندارد، سرکوب می‌کند تا از سردرگمی و دید دوگانه جلوگیری کند. کودکان بزرگ‌تر ممکن است بینایی دوگانه داشته باشند و یا ممکن است دچار پیچ خوردن و یا اسپاسم گردن (کجی مادرزادی گردن) در عوض چشم‌های غیر هم‌تراز باشند.
متخصصانی که در درمان دوبینی چشم نقش دارند:
ارتوپتیست ها
ارتوپتیست ها معمولاً در کلینیک‌های چشم در بیمارستان مستقر هستند و برای انجام یا مدیریت خدمات غربالگری کودکان سنین 4 تا 5 سال، توصیه می‌شوند. آن‌ها متخصص چگونگی عملکرد دو چشم با یکدیگر هستند (که به دید دوچشمی شناخته می‌شوند) که شامل دوبینی چشم، بینایی دوگانه و آمبولیوپیا است.
اگر کودک شما به داشتن هر یک از این شرایط مشکوک باشد، آن‌ها معمولاً یکی از اولین افراد متخصص هستند که در صورت مراجعه به بیمارستان می‌توانید به نزد آن‌ها بروید. ارتوپتیست ها در انجام تست بینایی در کودکان خردسال و همچنین تشخیص دوبینی چشم، تجویز پچ درمانی و هر نوع ورزش چشمی که ممکن است به شما کمک کند، بسیار مهارت دارند. بسیاری از قرار ملاقات شما در مورد دوبینی کودک، باید با ارتوپتیست انجام شود.
چشم‌پزشکان
چشم‌پزشکان، پزشکان متخصص چشم در داخل بیمارستان هستند که وظیفه آن‌ها تشخیص شرایط چشم و انجام هرگونه درمان یا جراحی است که ممکن است موردنیاز باشد. اگر کودک شما برای تشخیص دوبینی چشم به بیمارستان ارجاع داده‌شده است، ممکن است به یک چشم‌پزشک مراجعه کند تا سلامت چشم آن‌ها را بررسی کند و مطمئن شود که هیچ‌گونه شرایط زمینه‌ای چشم برای بروز دوبینی چشم وجود ندارد.
اپتومتریست (بینایی‌سنج) و درمان دوبینی چشم
اپتومتریست (بینایی‌سنج) درزمینهٔ تست بینایی و تجویز عینک تخصص دارد. آن‌ها همچنین واجد شرایط تشخیص شرایط و مشکلات چشم ازجمله دوبینی چشم و دید دوچشمی هستند. اگر برای کودک شما به‌منظور کمک به درمان دوبینی، عینک تجویزشده است، می‌توانید به بیمارستان مراجعه کنید. اپتومتریست ها همچنین می‌توانند برخی از انواع دوبینی را مدیریت کنند.
عینک‌فروشی‌ها
عینک‌فروشی‌ها در توزیع و پرو عینک و ارائه مشاوره حرفه‌ای در مورد فریم‌های عینک و لنزهای چشم مناسب برای کودکان، واجد شرایط هستند. آن‌ها معمولاً در برخی از بخش‌های تعیین میزان دید چشم در بیمارستان کار می‌کنند.
دوبینی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی، در مورد علائم کودک، سؤالاتی خواهد پرسید و چشمان کودک را معاینه می‌کند.
کودک ممکن است به هر یک از آزمایش‌های زیر نیاز داشته باشد:
آزمون بینایی
یک آزمون بینایی انجام می‌شود تا بررسی شود که آیا دوبینی چشم بر روی دید کودک شما تأثیر گذاشته است یا خیر. از کودک شما خواسته می‌شود که به حروف، تصاویر و شکل‌هایی که بر روی نمودارهای خواندنی در فاصله نزدیک و بسیار دور هستند، نگاه کند.
روش های تشخیص دوبینی چشم در کودکان
معاینه چشم
معاینه چشم شامل یک تست بازتاب نور و یک آزمایش فوندوسکوپی است. تست بازتاب نور، نحوه واکنش هر یک از چشم‌ها را به نور مقایسه می‌کند. یک چراغ‌قوه کوچک شبیه قلم، در مقابل چشمان کودک، روشن می‌شود و به‌آرامی ازیک‌طرف به طرف دیگر حرکت می‌کند. تست فوندوسکوپی از یک وسیله با نور خفیف استفاده می‌کند تا آسیب عروق خونی داخل چشم کودک را بررسی کند.
تست پوشاندن چشم
تست پوشاندن چشم ممکن است توسط ارائه‌دهنده مراقب بهداشت کودک انجام شود. کودک شما به یک جسم نزدیک و یا دور، با پوشاندن یک چشم خود، نگاه می‌کند. سپس کودک چشم دیگر خود را پوشانده و به جسم نگاه می‌کند. ارائه‌دهنده مراقب بهداشت به چشمان کودک شما نگاه خواهد کرد تا چگونگی واکنش آن‌ها را ببیند.
تست انکسار و تشخیص دوبینی چشم
تست انکسار می‌تواند نیاز کودک شمارا به عینک تشخیص دهد. از کودک خواسته می‌شود تا از طریق دستگاهی که دارای لنزهایی با استحکام مختلف هستند، به نمودار نگاه کند. اگر کلمه یا تابلو روشن باشد، از کودک پرسیده خواهد شد که آیا کلمه و یا تصویر واضح است زیرا ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، لنزها را تغییر می‌دهد.
درمان‌های دوبینی چشم چه هستند؟
اهداف درمانی برای دوبینی چشم در دوران کودکی این است که مطمئن شویم که دید در هر دو چشم به‌طور طبیعی رشد می‌کند (به‌عنوان‌مثال پیشگیری از آمبلوپی) و کمک کردن به هر دو چشم که با یکدیگر کار کنند به‌گونه‌ای که دید دوچشمی و سه‌بعدی نیز تا حد ممکن رشد کند. برای موفقیت‌آمیز بودن این درمان، لازم است که قبل از تمام شدن رشد مسیر بینایی، یعنی قبل از سن 8-7 سالگی، درمان انجام شود.
بیشتر درمان‌های مربوط به دوبینی چشم، در حال انجام است که معمولاً شامل ویزیت‌ها و معاینات منظم در کلینیک چشم بیمارستان به مدت چندین سال است. اینکه هرچند وقت یک‌بار کودک شما به معاینات کلینیک چشم نیاز دارد بستگی به عواملی نظیر سن آن‌ها، نوع دوبینی چشم و چگونگی عملکرد درمانی آن‌ها دارد. چگونگی درمان دوبینی چشم کودک شما به این بستگی دارد که آن‌ها به چه نوع دوبینی چشم مبتلا هستند. اغلب بیش از یک درمان یا ترکیبی از درمان‌ها ممکن است برای رسیدن به بهترین نتیجه برای دید کودک، موردنیاز باشد.
برخی از رایج‌ترین روش‌های درمان دوبینی چشم عبارت‌اند از:
- استفاده از عینک
- انسداد درمانی (پچ)
- تمرینات ورزشی
- عمل جراحی
- تزریق سم بوتولینوم.
دوبینی چشم و استفاده از عینک
استفاده از عینک برای درمان دوبینی چشم در کودکان
معمولاً اولین قدم در برخورد با دوبینی چشم کودک شما این است که ببینید آیا به عینک نیاز دارد یا خیر. این برای کودک مهم است که عینک به‌درستی تجویز شود تا هر دو چشم از دید واضحی برخوردار باشند. این کار می‌تواند به پیشگیری از دوبینی چشم ناشی از آمبلیوپیک یا تنبلی چشم کمک کند. برای بیشتر کودکان مبتلابه دوبینی چشم، یک جفت عینک تجویز می‌شود که باید همیشه آن را به چشم بزنند.
ممکن است متوجه شده باشید زمانی که کودک عینک خود را به چشم می‌زند، دوبینی چشم آن‌ها کمتر قابل‌توجه است و یا به‌طور کامل ناپدید می‌شود. این نوع دوبینی چشم به‌عنوان دوبینی چشم تطابقی شناخته می‌شود. وقتی کودک عینک خود را برمی‌دارد، متوجه دوبینی چشم آن‌ها خواهید شد. این بدین معنی است که عینک باید برای اصلاح دوبینی چشم استفاده شود. بسیاری از کودکان ممکن است فقط برای درمان دوبینی چشم به عینک نیاز داشته باشند.
عجیب نیست که کودک در ابتدا بگوید که می‌تواند بدون عینک، بهتر ببیند. به این دلیل که آن‌ها برای تمرکز کردن بر روی اجسام، باید بدون استفاده از عینک، به‌سختی تلاش کنند و متوجه می‌شوند که بدون عینک، چشم‌ها راحت نیستند و باید اجازه دهند که عینک، باعث تمرکز آن‌ها بر روی اجسام شود. این حالت معمولاً زمانی حل می‌شود که کودک تمام مدت از عینک استفاده کند. معمولاً حدود شش هفته بعد از تجویز عینک، به ارتوپتیست یا اپتومتریست مراجعه کنید.
برای استفاده از عینک، به کودک خود کمک کنید
عینک زدن برای بچه‌ها سخت و دشوار است. اگر کودک شما تمایلی به عینک زدن ندارد، تشویق شما برای استفاده از عینک، می‌تواند کمک‌کننده باشد. داشتن دید مثبت نسبت به استفاده از عینک و تبدیل آن به بخشی از برنامه روتین کودک و تعریف کردن از آن‌ها در هنگامی‌که از عینک استفاده می‌کند نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
زمانی که عینک کودک خود را انتخاب می‌کنید، مشاوره با یک متخصص بینایی‌سنجی، مفید است. متخصص بینایی‌سنجی می‌تواند از مناسب بودن و راحتی شیشه‌های عینک، اطمینان حاصل کند چون می‌تواند به کودک شما در استفاده از عینک کمک کند. لازم به ذکر است که کودک شما از پشت شیشه‌های عینک به اطراف نگاه می‌کند و نه از بالای شیشه‌های عینک، بنابراین استفاده از یک عینک مناسب، مهم است.
اکثر کودکان مبتلابه دوبینی چشم، به عینک نیاز دارند و همیشه باید از آن استفاده کنند که می‌تواند باعث ایجاد چالش‌هایی در بعضی مواقع شود ازجمله زمانی که در زمین بازی هستند و یا زمانی که باران می‌بارد. اغلب این مشکلات می‌توانند با گذشت زمان و یادگرفتن نحوه مراقبت از عینک برطرف شوند. از کودک خود بخواهید اطلاعات بیشتری در مورد نحوه برخورد با این‌چنین وضعیت‌ها را از پزشک بینایی‌سنجی بپرسد.
درمان انسداد
روش های درمان دوبینی چشم در کودکان
درمان انسداد نمی‌تواند چشم راست کند، اما برای بهبود سطح دید در یک چشم که دچار تنبلی شده است، انجام می‌شود. درمان انسداد شامل استفاده از چشم‌بند و پوشاندن چشمی است که بینایی خوبی دارد. سپس کودک برای دیدن از چشم ضعیف خود استفاده می‌کند که به ایجاد مسیری در بین چشم‌ها و مغز کمک می‌کند. درواقع، پیشرفت بینایی در چشم ضعیف‌تر، فرصتی است برای برگشت مجدد بینایی به چشم ضعیف. اگر این نوع درمان به‌اندازه کافی در دوران کودکی انجام شود، بینایی تا حد طبیعی می‌تواند بهبود پیدا کند.
اگر کودک شما از عینک استفاده می‌کند، باید در هنگام استفاده از عینک، چشم‌بند بر روی چشم باشد به‌طوری‌که نتواند اطراف را از زیر چشم‌بند، ببیند. ارتوپتیست به شما می‌گوید که چند بار، چه مدت و چه زمانی، بهترین زمان برای استفاده از چشم‌بند است. چشم‌بند ممکن است برای چند ساعت در روز یا در بیشتر روزها استفاده شود.
زمانی که کودک از چشم‌بند استفاده می‌کند، مهم است که آن‌ها را تشویق کنید تا با چشم تنبل خود، فعالیت‌هایی مانند خواندن، رنگ کردن، تماشای تلویزیون یا انجام بازی‌های رایانه‌ای را انجام دهند. اگر به کودک شما گفته‌شده است که باید از چشم‌بند در طول ساعات مدرسه استفاده کنند، مهم است که به معلم کودک خود توضیح دهید که چگونه و چه زمانی چشم‌بند باید استفاده شود.
بسیاری از کودکان در استفاده کردن از چشم‌بند، خوب عمل می‌کنند و برخی دیگر ممکن است آن را به‌عنوان یک بازی سرگرم‌کننده ببینند. بااین‌حال، ممکن است در برخی از کودکان، استفاده از چشم‌بند مشکل باشد زیرا بینایی در چشم ضعیف آن‌ها، ضعیف‌تر می‌شود و ممکن است در هنگام استفاده از چشم‌بند، برای خوب دیدن تلاش کنند. بازهم، تشویق زیاد با نمودار پاداش و برچسب‌ها می‌تواند به شما کمک کنند. چشم‌بندهایی در طرح‌ها یا رنگ‌های مختلف ممکن است در دسترس باشند که می‌تواند کودکان را به استفاده از آن‌ها تشویق کنند.
استفاده از چشم‌بند، ممکن است چند هفته یا چند ماه به طول بیانجامد و معمولاً درمان تا زمانی که بینایی به حالت طبیعی خود برگردد و یا پیشرفت و بهبود بیشتری در بینایی مشاهده نشود، ادامه دارد. گاهی اوقات که درمان انسداد با موفقیت انجام می‌شود و پایان می‌پذیرد، احتمال اینکه بینایی کودک شما کمی بدتر شود، وجود دارد. به دلیل بروز مجدد این خطر، کودک شما باید توسط یک ارتوپتیست موردبررسی قرار بگیرد، حتی اگر نیازی به استفاده از چشم‌بند نداشته باشد.
گاهی اوقات قطره‌های چشم به‌عنوان جایگزین چشم‌بند استفاده می‌شوند. قطره‌های آتروپین به‌اندازه کافی باعث تاری دید در چشم خوب و سالم کودک شما می‌شوند به‌گونه‌ای که آن‌ها مجبور می‌شوند از چشم دیگر خود استفاده کنند درست مانند زمانی که از چشم‌بند برای پوشاندن چشم استفاده می‌کردند. استفاده از این‌چنین قطره‌هایی، برای همه کودکان مفید نیست و باید در این زمینه با متخصص ارتوپتیست یا چشم‌پزشک خود مشورت کنید.
ورزش دادن چشم
ورزش دادن چشم نمی‌تواند بسیاری از شرایطی را که موجب ایجاد دید دوگانه می‌شود را درمان کند. بااین‌حال، برخی از تمرینات ورزشی می‌تواند به نارسایی همگرایی کمک کند.
همگرایی صاف و هموار
- بر روی جزئیات یک هدف مانند یک تکه چوب باریک و یا یک متن کوچک در یک مجله تمرکز کنید.
- به‌اندازه طول بازوی خود، هدف را دور کرده و آن را در سطح چشمان خود نگه‌دارید.
- هدف این است که تا جایی که امکان دارد یک تصویر واحد را ببینید.
- هدف را به‌آرامی و ثابت به سمت بینی خود نزدیک کنید.
- زمانی که تصویر واحد به دو تصویر تبدیل می‌شود، چشم‌های شما دیگر باهم همکاری نمی‌کنند. با تمرکز شدید، تلاش کنید که تصاویر را یکی کنید. هنگامی‌که تصاویر به هم می‌پیوندند، هدف را به بینی نزدیک‌تر کنید.
- زمانی که موفق به یکی کردن تصاویر نشدید، دست‌های خود را به حالت اولیه برگردانید و ورزش را دوباره شروع کنید.
- دامنه همگرایی طبیعی،10 سانتی‌متر با بینی فاصله دارد. هدف این است که تصویر را به‌عنوان یک تصویر واحد تا محدوده 10 سانتی‌متر حفظ کنید.
- ارتوپتیست ممکن است از یک ابزاری به نام کارت نقطه‌ای برای کمک به انجام این مراحل، استفاده کند.
همگرایی جهشی
- بر روی جزئیات یک مانند یک تکه چوب باریک یا یک متن کوچک در مجله تمرکز کنید.
- هدف را در فاصله 20 سانتی‌متری از بینی خود، نگه‌دارید.
- نگاه خود را بر روی هدف، بین 5 تا 6 ثانیه ثابت نگه‌دارید.
- بر روی یک شیء ثابت در فاصله ۳ متری نگاه کنید و به مدت ۲ تا ۳ ثانیه بر روی آن تمرکز کنید.
- نگاه خود را به سمت هدف نزدیک‌تر کنید.
- این کار را تکرار کرده و به‌تدریج هدف را نزدیک‌تر کنید تا زمانی که بتوانید بدون داشتن دید دوگانه، از فاصله 10 سانتی‌متری، بر روی شیء تمرکز کنید.
اثربخشی این تمرینات تا حدود زیادی محدود به درمان نارسایی همگرایی است.
عمل جراحی دوبینی چشم
تعدادی از کودکان ممکن است برای اصلاح دوبینی چشم، به انجام یک عمل جراحی در عضلات چشم خود نیاز داشته باشند. این کار معمولاً در صورتی موردنیاز است که دوبینی چشم خیلی زیاد باشد و با استفاده از عینک، اصلاح‌پذیر نباشد. در تعداد کمی از کودکانی که از سنین خیلی پایین دچار دوبینی چشم شده‌اند، ممکن است عمل جراحی پیشنهاد شود تا باعث تنظیم شدن چشم‌ها شود به‌طوری‌که چشم‌ها به صورت یک جفت با یکدیگر همکاری کنند و یک دید سه‌بعدی را ایجاد کنند.
این کار معمولاً زمانی برنامه‌ریزی می‌شود که کودک در حدود یک سال سن داشته باشد. در کودکان بزرگ‌تر عمل جراحی ممکن است برای صاف کردن چشم‌ها استفاده شود. عمل جراحی نمی‌تواند سطح بینایی را در یک چشم تنبل بالا ببرد، بنابراین ممکن است پس از عمل جراحی، استفاده از عینک یا چسب برای پوشاندن چشم لازم باشد. عمل جراحی معمولاً ماهیچه‌های چشم را ضعیف و یا تقویت می‌کند، به‌طوری‌که چشم‌ها بهتر تراز می‌شوند.
به‌طورکلی، خطرات جراحی دوبینی چشم بسیار پایین است و بیشتر از یک عمل جراحی، لازم نیست. این به این معنا نیست که چیزی اشتباه انجام‌گرفته است، اما تنظیم و تراز دقیق ممکن است برای به دست آوردن بهترین نتایج موردنیاز باشد. عمل جراحی دوبینی چشم معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، به این معنی که کودک شما بی‌هوش است و هیچ دردی را حس نمی‌کند. معمولاً این نوع عمل جراحی در روز انجام می‌شود، بنابراین کودک شما مجبور نیست که شب در بیمارستان بستری شود.
تزریق سم بوتولین (بوتاکس)
ممکن است برخی از کودکان با تزریق بوتاکس، درمان شوند. این تزریق برخی از ماهیچه‌های چشم را ضعیف می‌کند به‌طوری‌که چشم‌ها بهتر تراز می‌شوند. در کودکان، این کار را می‌توان تحت بیهوشی عمومی انجام داد. این دارو فقط در انواع خاصی از دوبینی چشم استفاده می‌شود مگر اینکه فردی چندین جراحی دوبینی چشم داشته باشد که چشم‌ها را به‌درستی تراز و تنظیم نکرده باشد. اثر این تزریق معمولاً موقتی است اما ممکن است برای برخی از انواع دوبینی چشم در کودکان مؤثر باشد.
چشم‌انداز کودکان مبتلابه دوبینی چیست؟
درصورتی‌که دوبینی چشم، سریع تشخیص داده و درمان شود، درمان دوبینی چشم و آمبلیوپی معمولاً مؤثر است. در این موارد، اغلب کودکان در هر دو چشم، از بینایی خوبی در درازمدت برخوردار خواهند بود. اگر دوبین و یا آمبلیوپی قبل از سن 7 و 8 سالگی برطرف نشود، می‌تواند اثر دائمی را بر روی بینایی یک چشم داشته باشد.
سطح بینایی در این چشم در بین افراد، متفاوت خواهد بود و برخی ممکن است سطح معقولی از بینایی را حفظ کنند. بیشتر افرادی که از کودکی، دوبینی چشم و یا تنبلی چشم دارند و تحت درمان موفقیت‌آمیزی قرار نگرفته‌اند، خود را به‌طور کامل با چشم ضعیف، وفق داده‌اند و با مشکلی نیز روبرو نیستند. بینایی ضعیف در یک چشم می‌تواند درک عمقی را کاهش دهد که می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در هنگام تخمین فواصل و همچنین فعالیت‌هایی مانند گرفتن توپ یا هدایت گام‌ها شود.
بااین‌حال، کودکانی که دچار تنبلی چشم هستند، کاملاً خود را با این موضوع وفق داده‌اند و مغز آن‌ها روش‌های دیگری را برای تخمین فواصل پیدا می‌کند، بنابراین این‌گونه سختی‌ها، معمولاً به‌عنوان مشکل محسوب نمی‌شوند. اگر کودک شما دوبینی چشم یا تنبلی چشم دارد، نمی‌تواند تصاویر سه‌بعدی را در فیلم‌های سه‌بعدی به‌طور کامل تماشا کند.
در آینده، کودک شما حتی اگر با کاهش بینایی در یک چشم مواجه شود، قادر خواهد بود تا زمانی که بینایی در چشم سالم، تحت تأثیر شرایط چشم ناسالم قرار نگیرد، رانندگی کند. برخی از مشاغل مانند خلبانی، افسر پلیس و برخی از رانندگان حرفه‌ای، به یک سطح مشخصی از بینایی نیاز دارند تا چشم‌ها باهم کار کنند. توجه به این نکته می‌تواند به شما و کودکتان، برای انتخاب شغل در آینده کمک کند.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مشاغل خاص و اینکه آیا ممکن است کودک شما تحت تأثیر این موضوع قرار گیرد، از ارتوپتیست یا اپتومتریست سؤال کنید. گاهی اوقات افراد بزرگ‌سالی که به صورت یک کودک تحت عمل جراحی دوبینی چشم قرارگرفته‌اند، ممکن است بعدها برای صاف و تراز کردن چشم‌هایشان، به جراحی بیشتری نیاز داشته باشند. در حال حاضر هیچ درمانی برای تصحیح آمبلیوپی در بزرگ‌سالان وجود ندارد.
