سندروم فرزند میانی؛ علائم و راهکارهای جلوگیری از آن
چندین دهه است که این باور وجود دارد که کودکان میانی نسبت به فرزند بزرگ‌تر یا کوچک‌تر خانواده توجه دریافت نمی‌کنند. این ممکن است در خانواده مشکل خاصی ایجاد نکند، اما برای جلوگیری از ایجاد مشکلات خانه و اختلالات رفتاری کودکان باید مراقب باشید. در این پست در مورد سندروم فرزند میانی یا نشانگان فرزند میانی (به انگلیسی: Middle child syndrome)، علائم و راه‌های غلبه بر آن توضیح داده‌ایم.
سندروم فرزند میانی چیست؟
سندروم فرزند میانی یا دوم وضعیتی را توصیف می‌کند که در آن فرزند دوم (درصورتی‌که فقط دو خواهر و برادر وجود داشته باشد) یا فرزند میانی (در صورت وجود سه خواهر و برادر) از حضور خواهر و برادر خود تأثیر منفی می‌بیند. این وضعیت ممکن است در صورتی به وجود آید که والدین کوچک‌ترین فرزند را نادیده بگیرند و تمام مسئولیت‌ها را به بزرگ‌تر بدهند، درحالی‌که کودک میانی کمتر توجه می‌بیند.
وقتی کودکان بین دو خواهر و برادر یا در موقعیتی که احساس نادیده گرفتن کنند، گرفتار می‌شوند، رنج زیادی را تحمل خواهند کرد. آن‌ها ممکن است این رنج را با کلمات بروز ندهند بلکه با رفتارشان نشان دهند. این یکی از عوامل ایجاد کودکان تهاجمی است.
آیا همه کودکان از سندروم کودک میانی رنج می‌برند؟
همه کودکان میانی از این سندرم رنج نمی‌برند. با این حال، اگر والدین علاقه شدید نسبت به یک فرزند داشته باشند، این مسئله به یک مشکل تبدیل می‌شود. در خانه‌هایی که والدین به آن توجه می‌کنند و به نیازهای همه فرزندانشان گوش می‌دهند که هرکدام شخصیت‌های مختلف و نیازهای متفاوتی را به همراه دارند، کمتر شاهد این سندرم هستند.
علائم و نشانه‌های سندرم کودک میان‌سالی:
فرزند وسط یا دوم شما می‌تواند این علائم را نشان دهد. به دنبال این نشانه‌ها باشید و کشف کنید که چرا فرزندتان با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند.
سندروم فرزند میانی چه علائمی دارد؟
1. اعتمادبه‌نفس پایین و حسادت:
فرزند دوم یا میانی شما اگر با کودک بزرگ‌تر مقایسه شود، می‌تواند باعث کاهش عزت‌نفس وی شود. اگر او در بین فرزندان شما چالش‌برانگیزتر است، ممکن است شما ناآگاهانه به فرزند دوم خود بگویید که از خواهر و برادر بزرگ‌تر خود یاد بگیرد. این مقایسه آن‌ها را به سمت حسادت سوق می‌دهد.. سعی کنید کودکان را بیش‌ازحد مقایسه نکنید. نتیجه ممکن است این باشد که خواهران و برادرها هر دو از یکدیگر بیزار شوند و عزت‌نفس و روحیه پایین‌تری پیدا کنند.
2. بدون هدف هستند:
اگر توجه شما به خواهر و برادرهای بزرگ‌تر و کوچک‌تر متمرکز شود، ممکن است کودکان میانی از بین بروند. این عدم توجه، آن‌ها را بی‌هدف می‌گذارد و به فقدان مهارت‌های اجتماعی کمک می‌کند.
3. احساس می‌کنند که هیچ انتظاری از آن‌ها نمی‌رود:
اگر آن‌ها قدردانی نشوند، احساس می‌کنند که خانواده آن‌ها انتظار چیزی از آن‌ها ندارد. آن‌ها احساس می‌کنند که در انجام هر کاری خوب نیستند و انتظار ندارند که مردم مسئولیت‌هایی را به آن‌ها ارائه دهند.
ویژگی‌های سندرم فرزند دوم:
دونالد دبلیو ریچاردسون، مدیر کلینیک در مرکز مشاوره North Shore، در کتاب تولد و شما، ادعا می‌کند که کودکان میانی ممکن است در مورد هویتشان دچار اشتباه شوند و به همین دلیل بین خواهر و برادرهای بزرگ‌تر و کوچک‌تر از خودشان گرفتار شوند. این مسئله از تماشای خواهر و برادرهای آن‌ها ناشی می‌شود.
اولین مسئولیت شما به عنوان والدین در جلوگیری از سندروم فرزند میانی، درک روش منحصربه‌فرد زندگی هر کودک در جهان است. به‌عنوان‌مثال، یک کودک ممکن است کودکی برونگرا باشد که خود را به‌خوبی بیان می‌کند، درحالی‌که کودکان درونگرا از تعاملات اجتماعی دوری می‌کنند. گوش دادن دقیق به شما کمک می‌کند که بدانید چگونه به تک‌تک فرزندان نزدیک شوید.
1. پاسخ ندادن به محبت شما
فرزند دوم شما ممکن است به همان روشی که فرزند اول شما انجام می‌دهد، به عشق و محبت شما پاسخ ندهد. اگر احساس می‌کنید فرزند خردسال شما را دوست ندارد یا توجه بیشتر شما را می‌خواهد، درباره آن فکر کنید. او به همان اندازه که می‌توانید به او محبت کنید احتیاج دارد و احتمالاً در تلاش است تا به شما نشان دهد که از مقدار عشق شما راضی نیست و از شما بیشتر می‌خواهد. سپری کردن وقت ویژه با هر کودک، حتی اگر فقط 10 دقیقه در روز باشد، می‌تواند کمک کند.
2. سعی می‌کند توجه شما را جلب کند
کودکان میانی ممکن است با پرسیدن سؤالات زیاد یا درخواست کمک در هر کاری، توجه شما را جلب کنند. آن‌ها ممکن است خود از انجام کارها خودداری کنند و به والدین یا خواهر و برادرهای دیگر بسیار متکی باشند. آن‌ها می‌توانند بدخلق باشند و کارهایی انجام دهند که توجه شما را به خود جلب کند.
سندروم فرزند دوم چه ویژگی هایی دارد؟
3. از مقایسه متنفر است
وقتی فرزندان خود را باهم مقایسه می‌کنید، فرزند دوم شما ممکن است برعکس آنچه را که می‌خواهید، انجام دهد. از مقایسه میان خواهر و برادر خودداری کنید.
فرزند دوم شما در معرض خطر بیشتری برای ایجاد مسائل عاطفی است، به‌خصوص اگر احساس بی عاطفی یا بی‌توجهی کند. عدم توجه کافی به نیازها، تحولات و دستاوردهای او همچنین باعث می‌شود وی احساس بی‌تحرکی کند. هر کاری که برای فرزندان دیگر انجام می‌دهید، برای فرزند دوم یا میانی خود هم انجام دهید. به آن‌ها کمک کنید تا بفهمند که مانند سایر فرزندانتان برای شما ویژه هستند.
4- درونگرا یا برونگرا
عزت‌نفس پایین به دلیل عدم توجه کافی والدین ممکن است تا حدی ایجاد شود. ممکن است در یک طرف طیف بچه‌هایی با عزت‌نفس کم از مردم دور شوند و از معاشرت بپرهیزند. عزت‌نفس پایین ممکن است منجر به ابراز خشم و تحریک‌پذیری شود.
5- رقابت
رقابت در بین خواهران و برادران یک تجربه معمولی است که اگر والدین توجه خود را بر نیازهای کودکان فرزندان با نظم و روحیه متفاوت متمرکز نکنند، ممکن است تشدید شود. ممکن است احساسات منفی مداوم بین خواهران و برادران ایجاد شود. احساسات منفی ممکن است احساسات مثبت و زیربنایی عشق را تحت‌الشعاع قرار دهد.
عوامل محتمل سندرم کودک میانی:
کودک دوم شما می‌تواند تفاوت در نگرش شما را در اوایل زندگی نشان دهد. این احتمالاً بر عزت‌نفس او تأثیر می‌گذارد و همچنین باعث ایجاد رقابت خواهر و برادر می‌شود. این ممکن است منجر به سندرم فرزند دوم در فرزند شما شود. درحالی‌که دلیل اصلی می‌تواند عدم توجه باشد، دلایل دیگری وجود دارد که می‌تواند در کودکان متوسط یا دوم تأثیر داشته باشد.
1. بحران هویت
اگر کودک شما احساس کند که توجه شما به خواهر و برادرهایشان به او بیشتر موردتوجه است، می‌تواند در روند پیشرفت شکل‌گیری هویت وی تأثیر بگذارد. ازآنجایی‌که کودک مبتلابه این سندرم معتقد است که توجه شما به یک خواهر و برادر داده می‌شود یا در میان دیگران به اشتراک گذاشته می‌شود، به‌جز او، دچار یک بحران هویت می‌شود.
آن‌ها ممکن است درک کنند که چرا او همان توجه یا عشق را دریافت نمی‌کند، مشکل داشته باشد. او به دنبال مکان‌هایی می‌شود که در آن جای بگیرد و برای درک اوضاع تلاش می‌کند. غالباً کودکی که خلق‌وخوی او خواستار حمایت بیشتر است، ممکن است درک کند که وقتی حقیقت است توجه کمتری را به خود جلب می‌کند، این است که نسبت به خواهر و برادر خود نیاز به توجه بیشتری دارند. یا در شرایط معکوس ممکن است کودک وقتی یک خواهر و برادر دارای مشکلات سلامتی قابل‌توجهی است، توجه کمتری را به خود جلب کند.
2. پشتیبانی والدین
به‌طور طبیعی والدین به دلایل مختلف توجه زیادی به فرزندان خود می‌کنند. نوزادان درمانده‌تر هستند و به حمایت بیشتری نیاز دارند. برخی از کودکان توانایی‌های آموزشی متفاوتی دارند و برخی ممکن است به دیگران کمک بیشتری داشته باشند.
والدین باید مراقب نیازهای مختلف فرزندان مختلف خود و همچنین مسائلی در زندگی خود باشند که ممکن است بر میزان توجه که باید در هر زمان خاص ارائه دهند، تأثیر بگذارد.
آیا ترتیب تولد بر شخصیت کودک تأثیر می‌گذارد؟
نه، ترتیب تولد تأثیری در شخصیت کودک ندارد. گزارشی از مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم ایالات‌متحده (PNAS) می‌گوید که شخصیت کودک به ترتیب تولد او بستگی ندارد. بر اساس قدرت آماری بالا و نتایج مداوم در نمونه‌ها و طرح‌های تحلیلی، باید نتیجه بگیریم که ترتیب تولد تأثیر ماندگاری در ویژگی‌های شخصیتی گسترده در خارج از حوزه فکری ندارد.
نکاتی برای جلوگیری از سندروم فرزند میانی:
چگونه از سندروم فرزند دوم در خانواده پیشگیری کنیم؟
1. مراقب نیازهای فردی هر کودک باشید
همان‌طور که قبلاً ذکر شد، مقایسه‌ها چیزی است که بچه‌ها را آزار می‌دهد. حتی به عنوان بزرگسالان، ما مقایسه‌های نامطلوب را دوست نداریم. ممکن است خواهر و برادر نسبت به مقایسه حساس باشند. اگر از رفتار بچه‌های دیگر خود قدردانی می‌کنید، می‌توانید به فرزندان میانی خود راه درست انجام کارها را نشان دهید.
2. بیش‌ازحد توجه نکنید
درحالی‌که توجه شما به کودک ضروری است، زیرا این امر باعث می‌شود احساس ارزشمندی به وجود بیاید، بیش‌ازحد آن ممکن است تأثیرات منفی بر همه خواهر و برادرها داشته باشد.
3. شنونده باشید، نه قاضی
به حرف‌های کودک خود گوش دهید. هیچ سؤال و یا اشتیاقی را که نشان می‌دهند را کنار نگذارید. در این سن لطیف، آن‌ها نیاز به حمایت شما دارند. چیزی را احمقانه یا بیجا رد نکنید.
4- بگذارید متفاوت باشد
تصور کنید که فرزندان اول شما در یک ورزش یا فعالیت قهرمان است و شما می‌خواهید که فرزند میانی شما راه برادر بزرگ خود را دنبال کند. آیا شما او را تحت‌فشار زیادی قرار نمی‌دهید؟ این نه‌تنها بر روحیه او تأثیر می‌گذارد بلکه بر عزت‌نفس او نیز تأثیر می‌گذارد. به او اجازه دهید مسیر خود را انتخاب کنند و شما در طول مسیر آن‌ها را راهنمایی و انگیزه کنید. پدر و مادر حامی باشید.
5. بازی کردن
لحظات و خاطرات کودکان خود را ثبت کنید و به آن‌ها بگویید که فکر می‌کنید هر یک از آن‌ها خاص هستند. به کودک خود توجه کنید. با او بازی کنید و جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی او باشید.
6. کودک خود را ویژه کنید
شما می‌توانید هرکدام از فرزندان خود را به‌صورت خاص بدانید. فعالیت‌هایی را با فرزند دوم خود ترتیب دهید و وقت بیشتری را برای وی اختصاص دهید.
7. به آن‌ها کمک کنید که خواهر و برادر خود را دوست داشته باشند
کودکان میانی ممکن است با همدلی نسبت به دیگران، مذاکره‌کننده خوبی باشند، شما می‌توانید در این زمینه به آن‌ها کمک کنید. سعی کنید دوستی در بین فرزندانتان ایجاد کنید.
