معنی ضرب المثل ماهی از سر گنده گردد نی ز ﺩُﻡ
مفهوم ضرب المثل ماهی از سر گنده گردد نی ز ﺩُﻡ
اگر در خانواده یا جمعیتی به طور ناخواسته کار بدی رخ دهد، عقلای قوم و پیران باید به هر شکل و شیوه‌ای قصور و تقصیری را که جوانان و ناپختگان در انجام وظایف خود به آن دست داده‌اند، درک کنند. در چنین موقعیت‌هایی، می‌توان به طور خلاصه گفت: ماهی از سر گنده گردد نی از دم.
اما ریشه این مثل و شعر به این صورت است که رهبران و پیشوایان اجتماعی وظیفه دارند که در بین جوانان به راهنمایی و ارشاد بپردازند. آنها باید به آنان توصیه و پند دهند تا به عواملی که ممکن است عقل و توانایی آنان را ضعیف کند روی نیاورند.
طبقه‌ی بزرگسال و تجربه‌کرده مانند سر ماهی هستند، به این معنی که اگر به طور ناخواسته آلوده شوند و نتوانند کاری انجام دهند، در چنین موقعیت‌ها، هوس‌ها و تمایلات جوانان و ناپختگان را به طور کامل از بند غرایز آزاد می‌کنند و به آنچه که می‌خواهند می‌پردازند.
وظیفه عقلای قوم است که تلاش کنند تا جوانان و ناپختگان را راهنمایی کنند. به طور مثال، دختران زشت با تلاش و پشتکار، هنرمندان و صنعتگران برجسته می‌شوند و این خود دلیلی بر آن است که چنانچه بزرگان عاقل و شایسته باشند می توانند به ابزاری برای موفقیت جوانان تبدیل شوند.
این ضرب المثل معنای مخالف هم دارد یعنی اگر بزرگان یک قوم یا جامعه انسان های نالایق باشند زیر دستان آنها نیز به راه راست هدایت نمی شوند و اشتباهات و خطاهای بزرگ از آنها سر می زند که در واقع مقصر این قضیه همین افراد بزرگسال یا به عبارتی سر ماهی هستند.
ضرب المثل فوق اهمیت داشتن یک رهبری شایسته را در جامعه نشان می دهد که می تواند باعث موفقیت افراد جامعه شود و از لغزش و به خطا رفتن آن به خوبی جلوگیری کند.
