تفاوت زایمان طبیعی و سزارین
سزارین یا زایمان طبیعی؟ زنان امروزه اغلب می‌گویند که سزارین گزینه‌ای امن‌تر برای آن‌ها است. چه به‌صورت راه‌حلی مطلق یا در شرایط نیاز باشد. در ادامه تفاوت زایمان طبیعی و سزارین را بررسی خواهیم کرد، با دکتر نیم همراه باشید.
در زایمان طبیعی چه اتفاقی میافتد؟
در این بخش به بررسی مراحل مختلف زایمان طبیعی با جزئیات تمام خواهیم پرداخت.
مرحله اول از مراحل زایمان طبیعی
در این مرحله انقباضات باعث می‌شوند گردن رحم شما گشادتر شود، این معمولاً طولانی‌ترین مرحله زایمان است. شما ممکن است انقباضات نامنظمی حس کنید در این مرحله می‌توانید چیزی بخورید یا بنوشید تا برای زایمان انرژی پیدا کنید.
ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد تا آماده زایمان شوید؛ آمادگی زایمان وقتی ایجاد می‌شود که دهانه رحم ٣ سانتی‌متر بازشده باشد و انقباضات منظم گردن رحم را باز کنند. در فاز ابتدایی زایمان ورزش‌های تنفسی، ماساژ و دوش آب گرم ممکن است به کاهش درد کمک کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
- انقباض‌های شما منظم شده و به سه بار در ده دقیقه رسیده است.
- کیسه آب شما پاره شده.
- انقباضات خیلی شدید است و احتیاج به کاهش درد دارید.
- احساس نگرانی می‌کنید.
وقتی درد زایمان شما شروع شود، ماما یا پرستار شما هر از چند گاهی به شما سر میزند تا نحوه پیشرفت شمارا چک کند، شما می‌توانید راه بروید یا در پوزیشن راحت قرار بگیرید؛ دهانه رحم شما باید ١٠ سانتی‌متر باز شود تا نوزاد بتواند از آن عبور کند، در زایمان اول این حدوداً ١٠-١٢ ساعت طول می‌کشد و در زایمان‌های بعدی سریع‌تر خواهد شد.
گاهی مراحل زایمان طبیعی آهسته‌تر از حد توقع پیش می‌روند یعنی انقباضات شما یا تناوب و نظم کافی یا قدرت کافی را ندارند، در این مرحله چندراه برای سرعت بخشیدن به زایمان وجود دارد.
- پاره كردن كيسه آب به‌صورت مصنوعی
- تزریق اکسی توسین
مرحله دوم از مراحل زایمان طبیعی
از زمانی که دهانه و گردن رحم کاملاً بازشده است تا به دنیا آوردن نوزاد است.
پوزیشن مناسب برای زایمان را پیدا کنید، پوزیشن های مختلفی وجود دارد: نشسته، به پهلو دراز کشیده، ایستاده، زانوزده، اسکوات (که البته اگر به آن عادت ندارید سخت خواهد بود)، اگر در هنگام زایمان کمردرد شدیدی دارید زانو زدن ممکن است درد شمارا کاهش دهد.
بیرون فرستادن بچه
وقتی دهانه و گردن رحم شما به حد کافی گشاد شد، نوزاد کمی پایین‌تر میاید تا وارد کانال تولد شود و به ورودی واژن شما نزدیک می‌شود.
شما ممکن است احساس نیاز به فشار دادن کنید یا ممکن است احساس دفع مدفوع داشته باشید، شما می‌توانید در هنگام انقباض‌ها وقتی احساس نیاز کردید فشار دهید، البته ممکن است در شرایطی اصلاً این احساس را نداشته باشید.
اگر بچه اول شماست این مرحله احتمالاً کم‌وبیش سه ساعت طول خواهد کشید و در بچه‌های بعدی این زمان به دو ساعت می‌رسد.
وقتی سر بچه آماده بیرون آمدن شد، معمولاً از شما خواسته می‌شود که فشار دادن را تمام کنید و نفس‌های کوتاه و فوت کردن از دهان انجام دهید. این کار به این دلیل است که سر بچه به‌آرامی و به نرمی خارج شود و پوست و عضلات ناحیه بین لگن و مقعد (عضلات کف لگن) فرصت کشیده شدن داشته باشند.
گاهی ممکن است برای جلوگیری از پارگی عضلات و سرعت بخشیدن به زایمان اپیزیوتومی (برش کوچکی روي پرينئوم (ناحيه كف لگن) انجام دهند. قبل از انجام آن بی‌حسی موضعی به شما داده می‌شود و بعد از تولد بچه بريدگي ایجادشده بخيه خواهد خورد.
وقتي سر بچه خارج شود، قسمت عمده از سختي كار تمام‌شده و باقي بدن با يك يا دو انقباض بعدي خارج می‌شود. نوزاد معمولاً اولين وعده‌ی غذايي خود را در يک ساعت بعد از تولد مصرف می‌کند.
مرحله سوم از مراحل زایمان طبیعی
بعد از خروج بچه، براي خروج جفت (نوزاد در دوران بارداري از طريق جفت تغذيه می‌شود) رحم انقباضاتی انجام می‌دهد تا جفت را از طريق واژن از بدن خارج كند. دو روش براي مديريت اين مرحله وجود دارد: فعال و فيزيولوژيک.
مدیریت فعال
تزریق اکسی توسین در ران در حین زایمان یا اندکی بعد از آن که باعث انقباض رحم می‌شود.
تحقیقات پیشنهاد می‌کنند که بهتر است بند ناف بلافاصله بریده نشود، پس معمولاً یک الی پنج دقیقه بعد از تولد بند ناف را قطع می‌کنند. البته درصورتی‌که نگرانی‌ای در مورد سلامت شما یا بچه وجود داشته باشد، این کار زودتر انجام می‌شود، مثلاً اگر بند ناف محکم دور گردن بچه پیچیده شده باشد.
وقتی جفت از رحم خارج شد، پزشک یا ماما از طریق بند ناف که یک سر آن به جفت وصل است، جفت را از واژن بیرون می‌کشد، این معمولاً تا ٣٠ دقیقه بعد از به دنیا آمدن بچه اتفاق میافتد.
مدیریت فعال، خروج جفت را سریع‌تر می‌کند و احتمال خونریزی شدید بعد از تولد را کم می‌کند ولی احتمال حالت تهوع و استفراغ را بالا میبرد و همچنین ممکن است دردهای بعد از زایمان (درد انقباضی بعد از زایمان) را بدتر کند.
مدیریت فیزیولوژیک
هیچ اکسی توسینی تزریق نمی‌شود، بند ناف بریده نمی‌شود تا زمانی که نبض آن (که نشان‌دهنده عبور خون از جفت به نوزاد است) قطع شود که این حدود دو تا چهار دقیقه طول می‌کشد.
وقتی جفت از رحم خارج شد، شما کمی احساس فشار می‌کنید و انقباض‌هایی حس خواهید کرد و باید جفت را دفع کنید ممکن است تا یک ساعت طول بکشد ولی معمولاً در چند دقیقه دفع می‌شود.
اگر جفت به‌صورت طبیعی خارج نشود، خونریزی شدیدی ایجاد خواهد شد و ممکن است شما مجبور شوید به‌صورت فعال جفت را خارج کنید.
سزارین
سزارین معمولاً با بی‌حسی کمر به پایین انجام می‌شود تا دردی احساس نکنید، این به این معنی است که شما هوشیار هستید اما دردی احساس نمی‌کنید.
در حین عمل يک صفحه عرضی روی بدن شما قرار داده می‌شود تا نبینید چه‌کاری در حال انجام است، پزشکان و پرستاران شمارا در جریان روند قرار می‌دهند.
چرا زایمان سزارین را انتخاب کنیم؟
دیگر تفاوت زایمان طبیعی و سزارین این است که معمولاً وقتی سزارین انجام می‌شود که زایمان طبیعی ریسک زیادی داشته باشد، عمل سزارین برنامه‌ریزی‌شده معمولاً قبل از ٣٩ هفتگی انجام نمی‌شود. برخی از دلایل آن در زیر ذکر خواهد شد.
- بچه در وضعیت بریچ قرار دارد: یعنی به‌جای اینکه سر بچه پایین باشد، پاهای او پایین قرارگرفته.
- جفت در رحم شما پایین‌تر از حد معمول قرارگرفته است و ممکن است مانع خروج بچه شود.
- شما دچار افزایش فشارخون ناشی از حاملگی هستید.
- از بیماری خاصی مانند هرپس تناسلی، ایدز یا بیماری‌های قلبی رنج می‌برید
- نوزاد شما غذا و اکسیژن به میزان کافی دریافت نمی‌کند و باید بلافاصله به دنیا آورده شود.
- خونریزی بیش‌ازحد از رحم دارید.
- در زایمان چند قلو ها
- لگن مادر برای زایمان طبیعی مناسب نیست.
- در بعضی کشورها، مادر می‌تواند درخواست جراحی سزارین دهد، برخی این کار را برای ترس از درد هنگام زایمان یا انتخاب زمان تولد نوزاد انجام می‌دهند.
اگر کودک خود را با سزارین به دنیا آورده‌اید الزاماً به این معنی نیست که بچه‌های دیگر خود را نیز باید با سزارین به دنیا بیاورید. بسیاری از خانم‌ها می‌توانند در موارد بعدی زایمان طبیعی ایمنی داشته باشند. ریسک زایمان طبیعی بعد از سزارین می‌تواند باز شدن برش روی رحم از جراحی قبلی باشد اگرچه این اتفاق بسیار نادر است (احتمالان کمتر از یک درصد است) اما برای مادر و کودک خطرناک خواهد بود.
تفاوت زایمان طبیعی و سزارین
تفاوت زایمان طبیعی و سزارین در این است که در سزارین یک برش 10 الی 20 سانتی‌متری در زیر شکم (زیرخط بیکینی) ایجاد می‌شود. شما ممکن است کمی کشش در طول روند احساس کنید.
معمولاً می‌توانید بچه را به‌محض به دنیا آمدن لمس کنید. عمل معمولاً ۴٠ الی ۵٠ دقیقه طول خواهد کشید. گاهی ممکن است عمل با بیهوشی عمومی انجام شود که به این معنی است که شما هوشیار نخواهید بود.
دیگر تفاوت زایمان طبیعی و سزارین این است که ریکاوری بعد از زایمان سزارین معمولاً بیشتر از زایمان طبیعی طول خواهد کشید. ممکن است لازم باشد سه یا چهار روز در بیمارستان بمانید که در مقایسه با زایمان طبیعی که یک یا دو روز است، طولانی‌تر است.
ممکن است چند روز اول در شکم خود احساس درد و ناراحتی کنید که در این صورت به شما پیشنهاد می‌شود با توصیه پزشک مسکن مصرف کنید.
بعد از رفتن به خانه باید مراعات کنید ممکن است لازم باشد از فعالیت‌هایی مانند رانندگی تا ۶ هفته اجتناب کنید. جای زخم این عمل این عمل در طی زمان و با مراقبت کمرنگ‌تر خواهد شد.
سزارین به‌طورکلی پروسه امنی به شمار می‌رود اما همانند هر عمل دیگری ممکن است ریسک‌هایی داشته باشد مثلاً: عفونت زخم، لخته خون، آسیب به نواحی اطراف مثل مثانه و میز راه‌ها (لوله‌هایی که کلیه را به مثانه متصل می‌کنند)، مشکلات تنفسی موقت در نوزاد، جراحت اتفاقی کودک حین پاره کردم شکم و رحم برای جراحی و خونریزی بیش‌ازحد.
روش‌های کاهش درد زایمان طبیعی
تحقیقات نشان می‌دهد که آمادگی کافی می‌تواند به کاهش درد زایمان طبیعی کمک کند یا حداقل مدیریتان را آسان‌تر سازد و اضطراب را کاهش دهد.
روش‌های کاهش درد زایمان طبیعی بدون دارو
- آمادگی بدنی مناسب: لازمه‌ی آن این است که در دوران بارداری به نرمی و مرتب ورزش کنید، از سیگار و الکل دوری‌کنید و یک رژیم سلامت و متناسب داشته باشید.
- اینکه بدانید در مراحل مختلف زایمان چه چیزی در انتظار شماست مقدار زیادی از استرس شما کم خواهد کرد، می‌توانید این کار را بامطالعه بیشتر در مورد روند زایمان انجام دهید، می‌توانید از همین مقاله شروع کنید.
- تکنیک‌های تنفسی نيز در انقباض‌ها به كمك شما خواهند آمد. بايد تلاش كنيد كه تنفس خودتان را ريتميک نگه‌دارید، اجازه ندهيد كه تو دادن نفس (دم) طولانی‌تر از بيرون دادن نفس (بازدم) شود. می‌توانید براي اين كار از شمارش استفاده كنيد، با شمردن تا ٣ نفس را داخل بكشيد و با 3 الی 4 شماره نفس را بيرون دهيد.
- حمايت عاطفی اعضای خانواده و يا همسر شما
- استفاده از حواس‌پرتی‌هایی مانند موزيک می‌تواند ذهن شما رو از درد منحرف كند.
- پک‌های آب گرم و سرد، ماساژ، دوش آب گرم يا غوطه‌ور شدن در آب گرم و فعال باقی ماندن هم می‌تواند به شما در کاهش درد زایمان طبیعی كمك كند.
- تحريک الكتريكی (ِتنس): اعصاب در ناحيه تحتانی كمر براي كاهش درد تحريك می‌شوند در بسياري از مواقع كنترل آن به دست فرد در حال زايمان داده می‌شود. اين روش در مقالات در حال بررسی است.
- درزمینهٔ طب سوزنی و هيپنوتيزم تحقيقات كمی وجود دارد ولی می‌توان اين گزینه‌ها را نيز در کاهش درد زایمان طبیعی در نظر گرفت.
کاهش درد زایمان طبیعی از طریق دارو
نیتروس اکساید (Nitrous oxide) یا گاز خنده
با اكسيژن ترکیب‌شده و به مادر توسط ماسک صورت داده می‌شود تا مادر در صورت نياز در آن تنفس كند. چون اثر آن چند ثانيه طول می‌کشد، مهم است كه بلافاصله بعد از شروع انقباض تنفس در ماسک انجام شود.
اين گاز درد را به‌طور كامل از بين نمی‌برد بلکه شدت انقباضات را کم می‌کند. در ادامه عوارش احتمالی گاز نیتروس اکساید را خواهیم گفت.
- حالت تهوع و استفراغ
- گیجی و گم‌گشتگی
- احساس ناراحتی در افرادی که ترس از فضای بسته دارند (فوبیای محیط بسته) به علت زدن ماسک
- عدم کاهش درد
پتیدین (Pethidine)
این دارو یک مسکن قوی است (از خانواده مورفین و هروئین) به عضله‌ی باسن تزریق می‌شود البته ممکن است به‌صورت داخل وریدی نیز استفاده شود.
اثر پتیدین دو تا چهار ساعت باقی می‌ماند. چون ممکن است باعث استفراغ شود، معمولاً داروهای ضد تهوع همراهان استفاده می‌شود.
از عوارض احتمالی داوری پتیدین برای مادر می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- گیجی و استفراغ
- گم‌گشتگی
- کاهش تنفس
- در بعضی موارد عدم کاهش درد
عوارض احتمالی داروی پتیدین برای بچه نیز می توان گفت.
- نوزاد به دنيا نيامده ممكن است از طريق بند ناف در معرض دارو قرار بگيرد و اين دارو باعث كاهش تنفس در كودک شود مخصوصاً اگرچند دوز استفاده شود يا نوزاد بافاصله كمی از تزريق دارو به دنيا بيايد. اين اثر با تزريق داروی ديگری به نوزاد كنترل می‌شود.
- رفلكس مكيدن يا ديگر رفلکس‌های بدن نيز ممكن است مهار شوند.
- بحث‌هایی راجع به اثر این دارو روی جنین وجود دارد.
بی‌حسی اپیدورال (Epidural anesthesia)
تزريق در اپيدورال مؤثرترین راه كاهش درد است، هم برای زايمان طبيعی و هم سزارين استفاده می‌شود؛ زيرا به مادر اجازه می‌دهد كه در حين زايمان هوشيار باقی بماند. ماده‌ی بی‌حسی از پشت به ستون فقرات تزريق می‌شود كه باعث بی‌حسی از كمر به پايين می‌شود، ضربان قلب كودك شما مرتب بررسی می‌شود.
عوارض احتمالی بی‌حسی اپیدورال را در مورد زیر می توان خلاصه کرد.
- بی‌حسی ممكن است كامل نباشد و هنوز مقداری درد داشته باشيد.
- بعد از تزريق باعث كاهش فشارخون می‌شود كه ممكن است شمارا بی‌حال كند و به نوزاد شما استرس وارد كند كه اين مسئله با تزريق مايع به داخل وریدها حل می‌شود.
- ممكن است باعث ضعف عضلات پا شوند پس شما بايد در حين زايمان در تخت باقی بمانيد.
- معمولاً يک سند ادراری به شما وصل خواهد شد چون به علت بی‌حسی قادر به درک زمان تخليه ادرار نخواهيد بود.
- اين دارو ممكن است مرحله دوم زايمان را طولانی كند. يک درصد افراد بلافاصله دچار سردرد خواهند شد.
- بعضی افراد بعد از دارو دچار خارش می‌شوند كه با مصرف آنتی‌هیستامین قابل‌حل است.
- برخی دچار درد در محل تزريق می‌شوند.
- يک نفر در ٥٥٠ نفر دچار بی‌حسی ادامه‌دار در بخش‌هایی كنار محل تزريق می‌شوند،
- در موارد خيلي مادر ممكن است دچار عفونت، لخته‌ی خون و مشكلات تنفسی شوند.
اگر به علت بی‌حسی قادر به فشار دادن باقدرت كافی نباشيد كودک شما به كمک دستگاه‌هایی مانند وكيوم كاپ و فورسپس خارج می‌شود.
دستگاه هایی برای کمک به تولد بچه
تزریق این دارو باعث عوامل زیر نخواهد شد.
- مرحله اول زايمان طولانی‌تر شود.
- احتمال زايمان به روش سزارين بالاتر رود.
- کمردرد طولانی‌مدت ايجاد شود.
