بوتاکس برای درمان میگرن در چه بیمارانی انجام میشود ؟

اگر افراد مبتلا به میگرن را دیده باشید، حتماً شکایت آن‌ها از سردرهای مزمن میگرنی و یا گلایه برخی از آن‌ها از عدم تاثیر داروهای مصرفی را شنیده‌اید. اخیراً از اثربخشی بوتاکس در درمان میگرن مقالاتی منتشر شده است. اما، آیا واقعاً بوتاکس به غیر از جنبه زیبایی و کاهش چین و چروک صورت کاربردهای درمانی دیگری نیز دارد؟ از درمان میگرن با بوتاکس چه اطلاعاتی دارید؟ چگونه تزریق بوتاکس در بهبود سردردهای مزمن میگرنی موثر است؟ مکانیسم اثر بوتاکس در درمان میگرن چگونه است؟ چه افرادی مجاز به انجام بوتاکس برای درمان میگرن هستند و آیا در کلینیک مغز و اعصاب امکان تزریق وجود دارد ؟ و  چه افرادی نباید این تزریق را انجام دهند. با مطالعه این مطلب، پاسخ همه این سوالات را دریافت خواهید کرد.

بوتاکس چیست؟

بوتاکس، نوعی سم عصبی از نوع نوروتوکسین است که به وسیله باکتری‌هایی که باعث بوتولیسم می‌شوند،  تولید می‌‌گردد. اگر این سم جداسازی و خالص شود و در مقادیر کم و جهت اهداف خاصی مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند به طور موقتی، موجب کاهش انقباضات عضلانی شود. تزریق بوتاکس برای کاهش چین و چروک صورت، می‌تواند در درمان میگرن مزمن نیز مفید باشد. در سال 2010 داروهای تنظیم‌کننده عصبی (مانند بوتاکس، دیسپورت، زئومین و مایبلوک) توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده برای درمان میگرن تایید شدند.

میگرن و بوتاکس

درمان میگرن با سم بوتولینوم در بسیاری از آزمایش‌های بالینی و توسط محققان مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و یکی از راه‌های درمان میگرن مزمن محسوب می‌شود. البته، این روش، در صورتی کاربرد دارد که مصرف سایر داروهای میگرنی و تغییر شیوه زندگی تاثیری بر تسکین دردهای میگرنی نداشته باشد. این موضوع، باید توسط متخصص مغز و اعصاب تائید و تجویز شود. تزریق بوتاکس به عضلات، برای پیشگیری از سردرد مزمن در بزرگسالانی که 15 روز یا بیشتر در ماه دچار سردردهای میگرنی می‌شوند و یا افراد بالای 18 سال که دچار سردردهایی می‌شوند که بیشتر از 4 ساعت در روز طول می‌کشد، موثر است.

مکانیسم اثر بوتاکس

محققان، مشتاقانه در تلاش برای دریافت پاسخ به این پرسش بودند که چگونه داروهای مبتنی بر سم بوتولینوم به تسکین درد میگرن کمک می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این دارو، مسیر انتقال درد بین مغز و اعصاب منتهی به نخاع را قطع می‌کند. در بدن فرد مبتلا به میگرن، موادی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی و مولکولی آزاد می‌شود که با درد مرتبط هستند. با تزریق سم بوتولینوم، بین بوتولینوم و مواد انتقال‌دهنده عصبی و مولکولی، در مکانی که اعصاب و ماهیچه‌ها به هم می‌رسند، تداخل ایجاد می‌شود. تصور محققان این است که چون بوتاکس به عضلات اطراف صورت، سر و گردن تزریق می‌شود، به وسیله اعصابی که در این نواحی قرار دارد، جذب می‌گردد و در نتیجه در انتقالات عصبی مرتبط با درد، اختلال ایجاد می‌شود.

فواید درمان میگرن با بوتاکس

سردردهای میگرنی می‌توانند به حدی عذاب‌آور و شدید باشند که بیمار را با چالش‌های بزرگی در زندگی مواجه سازند و امکان انجام فعالیت‌های روزانه را برای فرد مختل کنند. در صورتی که هیچ کدام از راهکارهای درمانی در کنترل سردردهای مزمنی بیماران مبتلا به میگرن موثر نباشند، بوتاکس می‌تواند گزینه امیدبخشی محسوب شود. با تزریق بوتاکس، میزان شدت و تعداد حملات میگرنی به طور قابل‌توجهی در فرد کاهش خواهد یافت و تحمل بیمار در برابر محرک‌های محیطی افزایش می‌یابد.

عوارض درمان میگرن با بوتاکس

تزریق بوتاکس ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی جدی و تهدیدکننده زندگی فرد شود. برای مثال،  از جمله مشکلاتی که ممکن است بیماران بعد از تزریق بوتاکس با آن دست و پنجه نرم کنند عبارتند از: مشکلات بلع، اختلالات گفتاری و یا تنفسی، ضعف عضلات، پخش سم بوتولینوم به نواحی دور از محل تزریق، ضعف عضلانی،  دوبینی، ابتلا به عفونت، خشکی دهان، ناراحتی یا درد در محل تزریق، خستگی، سردرد و… بسیاری از این عوارض موقتی هستند و برخی دیگر ممکن است برای مدت طولانی فرد را درگیر سازد. در صورت بروز عوارض جدی، باید از تزریق دوزهای دیگر بوتاکس اجتناب شود.

موارد مهم قبل از تزریق بوتاکس

• اگر میزان بوتاکس مطابق با دوز توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت برای درمان میگرن مزمن تزریق شود، اثری از پخش سم بوتولینوم به دور از محل تزریق مشاهده نخواهد شد.
• اگر فردی قبل از تزریق بوتاکس، دچار مشکلاتی از جمله اختلالات گفتاری، بلع، تنفسی و… باشد، بیشتر از سایر افراد، در معرض ابتلا به عوارض خطر تزریق بوتاکس قرار دارد.
• بهتر است در صورت حساسیت به هر یک از مواد تشکیل‌دهنده بوتاکس، قبل از تزریق با پزشک مشورت شود.
• در صورت ابتلا به بیماری‌های عضلانی یا عصبی، مانند بیماری ALS، میاستنی گراویس، یا سندرم لامبرت ایتون باید قبل از تزریق بوتاکس با متخصص مغز و اعصاب مشورت شود.
• در مورد تمام داروهایی که بیمار مصرف می‌کند، از جمله داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی باید با پزشک مشورت شود.
• در صورتی که در 4 ماه گذشته، بیمار موارد زیر را تجربه کرده باشد، مثل: مصرف هر محصولی از بوتولینوم، آنتی‌بیوتیک تزریقی، شُل‌کننده‌های عضلانی، داروی آلرژیک یا سرماخوردگی؛ داروی خواب، آسپرین یا داروهای رقیق‌کننده خون، باید پزشک را در جریان قرار دهد.

روش کار

متخصص مغز و اعصاب، بعد از بررسی و اطمینان از اینکه بیمار شرایط دریافت بوتاکس برای درمان میگرن را دارد، با استفاده از سوزن بسیار کوچک، سم بوتولینوم را به ماهیچه‌های ریز زیر پوست بیمار و در نواحی مختلف اطراف صورت، سر و گردن تزریق می‌کند. ممکن است تزریق در نواحی پیشانی، شقیقه‌ها، پشت سر و گردن نیز انجام شود. گاهی اوقات هم ممکن است پزشک از مناطقی به نام «نقاط ماشه‌ای» برای تزریق استفاده کند؛ منظور نقاطی است که منشاء اصلی سردرد میگرنی هستند. لازم به ذکر است که روش تزریق بوتاکس برای درمان‌ میگرن مزمن، از بیماری به بیمار دیگر متفاوت است و به آناتومی و نقاط منشأ درد در هر بیمار بستگی دارد.

مدت زمان بهبودی

ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثرات مثبت تزریق بوتاکس در افراد مبتلا به سردردهای مزمن میگرنی مشاهده شود. از طرف دیگر، ممکن است از چندین روش درمانی تزریق بوتاکس استفاده شود تا اینکه درد میگرنی تسکین یابد. برخی از بیماران ممکن است تنها بعد از چند جلسه تزریق بوتاکس، متوجه تغییرات مثبت قابل توجه آن شوند. در این صورت ممکن است با توصیه پزشک، تزریق بوتاکس بدون آنکه دردهای میگرنی بازگردد، متوقف شود. البته، برخی دیگر از افراد، برای تحت کنترل نگه داشتن میگرن، نیاز به درمان منظم با تزریق بوتاکس دارند. پزشکان معتقدند تزریق‌ بوتاکس می‌تواند در کاهش فراوانی سردرد در بیماران مبتلا به میگرن مزمن مؤثر باشد و علائم ناتوان‌کننده مرتبط با میگرن‌ را به طور قابل‌توجهی کاهش دهد.

در چه افرادی بوتاکس نباید استفاده شود؟

زنان باردار و مادران شیرده و همچنین افرادی که به پروتئین‌های موجود در شیر گاو حساسیت دارند، باید از تزریق بوتاکس و سم بوتولینوم خودداری کنند تا دچار عوارض جانبی نشوند. برای تائید تزریق بوتاکس باید حتماً یه متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود.

نتیجه گیری و جمع بندی

با توجه به اثربخشی بوتاکس در کنترل و درمان سردردهای میگرنی مزمن، تنها با تشخیص و نظر متخصص مغز و اعصاب و در صورتی که همه راهکارهای درمانی قبلی با شکست مواجه شده‌ باشد، این روش انتخاب می‌شود. استفاده از روش درمان میگرن با بوتاکس، در زنان باردار و یا زنان در دوران شیردهی مناسب نیست. همچنین، در صورت وجود بیماری‌های عصبی حرکتی و یا اختلالات تنفسی، بلع و… شانس ابتلای افراد به عوارض بعد از تزریق بوتاکس که در این مطلب به آن اشاره شد، افزایش می‌یابد. با این وجود، اثرات مثبت بوتاکس در میگرن به دلیل کاهش شدت و تعداد حملات میگرنی، قابل توجه است.