اختلال خواندن، که به نام دیسلکسیا نیز شناخته میشود، یک اختلال یادگیری خاص است که بر توانایی فرد در خواندن تأثیر می‌گذارد. این اختلال نه به دلیل مشکلات بینایی یا هوش پایین، بلکه به علت اختلالات عصبی-شناختی است که باعث میشود فرد در پردازش زبان نوشتاری و شناسایی و رمزگشایی کلمات دچار مشکل شود. فردی که اختلال خواندن دارد، ممکن است در تشخیص صحیح کلمات، سرعت و روانی خواندن، و درک مطلب دچار مشکل باشد.
نشانه‌های اختلال خواندن
فرد زمانی دچار اختلال خواندن تشخیص داده میشود که علائم زیر را داشته باشد و این علائم بر عملکرد تحصیلی و روزمره او تأثیر بگذارند:
- مشکل در تشخیص کلمات و صدای حروف: فرد نمی‌تواند به راحتی حروف را تشخیص داده و با هم ترکیب کند یا به‌صورت روان کلمات را بخواند.
- کُندی و اشتباه در خواندن: خواندن با سرعت کم یا پر از اشتباه‌های مختلف، حتی برای کلمات ساده.
- مشکل در پردازش زبان: ممکن است در فهم و به‌خاطر سپردن جملات، داستان‌ها یا متن‌های کوتاه دچار مشکل شود.
- تلفظ نادرست کلمات و مشکل در ترکیب صداها: ممکن است صداها را اشتباه تلفظ کند یا ترتیب حروف را در کلمات جابجا کند.
- کاهش درک مطلب: فرد نمی‌تواند معنای اصلی جملات و پاراگراف‌ها را به درستی درک کند و نمی‌تواند با اعتمادبه‌نفس درباره‌ی متن خوانده‌شده صحبت کند.
زمان تشخیص اختلال خواندن
اختلال خواندن معمولاً در سال‌های ابتدایی مدرسه، یعنی زمانی که کودک مهارت‌های اولیه‌ی خواندن را می‌آموزد، شناسایی میشود. اگر کودک با وجود آموزش‌های متعارف در خواندن پیشرفت نکند و این مشکل به مدت طولانی ادامه داشته باشد، ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود اختلال خواندن باشد. برای تشخیص قطعی، معمولاً ارزیابی‌های روان‌شناختی و آزمون‌های خاص توسط متخصص انجام میشود تا میزان و نوع اختلال به دقت مشخص شود
البته گاهی اختلال خواندن با مشکلات زمینه ای دیگری همراه میشود که چالش های خاص خود را به این اختلال اضافه می کند
به طور مثال اختلال خواندن در افرادی که مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD) هستند، پیچیده‌تر است، زیرا مشکلات توجه و کنترل تکانه که در افراد بیش‌فعال دیده میشود، چالش‌های خواندن را تشدید می‌کند. این افراد معمولاً در توجه به جزئیات، تمرکز پایدار و تکمیل وظایف دچار مشکل هستند و این ویژگی‌ها خواندن را دشوارتر می‌کند. مشکلات این دستعه شامل موارد زیر میباشد:
مشکل در تمرکز و توجه
خواندن سطحی و اشتباهات زیاد
کاهش سرعت خواندن و روانی آن
کاهش درک مطلب
تجربه خستگی و سرخوردگی
در این مقاله شما می توانید بیشتر با بیش فعالی، نشانه ها و درمان های آن آشنا شوید.
اختلال خواندن در افراد مبتلا به اتیسم نیز به دلیل ویژگی‌های خاص این افراد، چالش‌هایی ویژه دارد. افراد مبتلا به اتیسم اغلب در حوزه‌هایی چون ارتباط اجتماعی، زبان، و پردازش حسی با موانع روبه‌رو هستند که می‌تواند بر یادگیری خواندن آنها تأثیر بگذاردو مشکلات انها در خواندن شامل موارد زیر می باشد.
مشکلات درک مطلب
پردازش زبان و ارتباط
آگاهی صوتی پایین
حساسیت حسی:
مشکلات در توجه و تمرکز:
برای درک بهتر از اوتیسم این مقاله را مطالعه بفرمایید.
درمان اختلال خواندن (دیسلکسیا) نیازمند رویکردی جامع است که شامل آموزش‌های ویژه، حمایت عاطفی، و گاهی نیز توانبخشی شناختی و زبانی میشود این کار گروهی نیازمند همکاری کاردرمان گفتاردرمان و روانشناس میباشد که به تفضیل در مورد نقش هرکدام توضیح میدهیم.
کاردرمانگر در مورد کودکانی که اختلال خواندن دارند، تمرینات و روش‌هایی را ارائه می‌دهد تا به آنها در بهبود مهارت‌های لازم برای خواندن کمک کند. این روش‌ها شامل موارد زیر است:
- تقویت مهارت‌های دیداری-فضایی: کاردرمانگر به کودک کمک می‌کند تا تفاوت حروف و کلمات را بهتر تشخیص دهد و توانایی تشخیص و تفسیر حروف، کلمات، و ساختار جمله‌ها را بهبود بخشد.
- تمرینات هماهنگی حرکتی و تقویت عضلات دست: بسیاری از کودکان با اختلال خواندن در مهارت‌های نوشتاری هم ضعف دارند. کاردرمانگر با تمرینات حرکتی دست و انگشتان، کودک را برای نوشتن و هماهنگی بین دست و چشم آماده می‌کند.
- بهبود حافظه کاری و توالی‌یابی: یکی از مشکلات کودکان با اختلال خواندن، یادآوری و به خاطر سپردن توالی حروف و کلمات است. کاردرمانگر تمریناتی برای بهبود حافظه کاری و توانایی دنبال کردن توالی‌ها ارائه می‌دهد.
- تقویت توجه و تمرکز: این کودکان اغلب در توجه و تمرکز بر روی متون مشکل دارند. کاردرمانگر با فعالیت‌های خاصی به کودک کمک می‌کند که بهتر بر روی مطالب تمرکز کند و بتواند اطلاعات را دقیق‌تر پردازش کند.
- کار با پردازش شنیداری: بسیاری از کودکان با اختلال خواندن، در پردازش اصوات و تشخیص تفاوت‌های جزئی بین صداها مشکل دارند. کاردرمانگر از تمرینات شنیداری استفاده می‌کند تا مهارت‌های پردازش شنیداری و تشخیص اصوات و هجاها را بهبود بخشد.
- استفاده از ابزارها و فناوری‌های کمک آموزشی: کاردرمانگر ممکن است ابزارهایی مانند کتاب‌های صوتی، نرم‌افزارهای آموزشی، و بازی‌های آموزشی که بر مهارت‌های خواندن و شناسایی صداها تمرکز دارند را معرفی کند تا فرایند یادگیری را جذاب‌تر و مؤثرتر کند.
این روش‌ها به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های پایه‌ای برای خواندن و نوشتن را کسب کند و به مرور زمان بتواند بر چالش‌های خواندن خود غلبه کند.
مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی وارش با کادری مجرب و متخصص،بهترین خدمات توانبخشی برای کودکان دلبند شما ارائه می نماید.
گفتاردرمانگر برای کمک به کودکان دارای اختلال خواندن، روی مهارت‌های زبانی و پردازش شنیداری کار می‌کند تا پایه‌های لازم برای درک بهتر زبان نوشتاری را بهبود دهد. روش‌های معمول گفتاردرمانی در این زمینه شامل موارد زیر است:
- تقویت آگاهی واج‌شناختی: آگاهی واج‌شناختی به کودک کمک می‌کند تا صداهای مختلف کلمات را شناسایی و تمایز دهد. گفتاردرمانگر تمرین‌هایی ارائه می‌دهد که شامل شناسایی، ترکیب و تجزیه صداها و هجاها است تا کودک بتواند رابطه بین صداها و حروف را درک کند.
- توسعه مهارت‌های پردازش شنیداری: کودکان دارای اختلال خواندن اغلب در پردازش و تشخیص صداها و کلمات مشکل دارند. گفتاردرمانگر از تمرینات پردازش شنیداری استفاده می‌کند تا کودک بتواند بهتر صداها را تشخیص داده و آنها را در حافظه کوتاه‌مدت خود نگه دارد.
- کار روی واژگان و درک معنایی: گفتاردرمانگر به گسترش دایره واژگان کودک و درک معنای کلمات و جملات کمک می‌کند. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا در حین خواندن، معنی و مفهوم کلمات و متن را بهتر درک کنند.
- تمرین‌های روان‌خوانی و سرعت خواندن: گفتاردرمانگر با کودک تمرین‌های مربوط به روان‌خوانی انجام می‌دهد که شامل تکرار خواندن کلمات و جملات ساده است. این تمرین‌ها به کودک کمک می‌کند تا در خواندن خود روان‌تر و سریع‌تر شود و کمتر مکث یا توقف داشته باشد.
- تقویت حافظه کلامی و مهارت‌های یادآوری: کودکانی با اختلال خواندن ممکن است در به خاطر سپردن ترتیب صداها و حروف در کلمات مشکل داشته باشند. گفتاردرمانگر تمریناتی برای بهبود حافظه کلامی و توانایی یادآوری ترتیب صداها و حروف ارائه می‌دهد.
- آموزش راهبردهای جبرانی: گفتاردرمانگر راهکارهایی را به کودک آموزش می‌دهد که بتواند با استفاده از تکنیک‌های خاصی مانند تجزیه کلمات به هجاها، خواندن با استفاده از کلمات کلیدی، و مرور سریع کلمات آشنا، با متن‌های پیچیده بهتر برخورد کند.
این تکنیک‌ها به کودک کمک می‌کنند تا پایه‌های زبانی و شنیداری خود را تقویت کند و در نتیجه مهارت‌های خواندن و نوشتن او بهبود یابد.
رویکرد روانشناس ترکیبی از درمان‌های آموزشی، رفتاری، و پشتیبانی عاطفی است که به کودک کمک می‌کند توانایی خواندن خود را بهبود دهد و با انگیزه بیشتری به تحصیل بپردازد.
همچنین بازی‌ها ابزارهای بسیار مؤثری برای کودکان دارای اختلال خواندن هستند، زیرا یادگیری را جذاب‌تر می‌کنند و می‌توانند به بهبود مهارت‌های خواندن، پردازش صداها و تشخیص حروف کمک کنند.
به طور مثال
. بازی “حروف گمشده“
- شرح: این بازی شامل کارت‌هایی با کلمات ناقص است. به عنوان مثال، کارت کلمه “کتاب” را نشان می‌دهد اما حرف “ت” حذف شده است و کودک باید حرف گمشده را پیدا کند.
- هدف: این بازی به تقویت شناسایی و تشخیص حروف کمک می‌کند و کودک را تشویق می‌کند تا کلمات کامل را به خاطر بسپارد.
- مزیت: تقویت حافظه و بهبود تمرکز و دقت کودک در تشخیص و ترکیب حروف.
با مطالعه مقاله “ بازی های مناسب برای کودکان دارای اختلال خواندن ” دیگر بازی های مناسب این کودکان را خواهید شناخت.
در پایان یادآور می شود هر مقدار مداخلات زود هنگام برای رفع این اختلال صورت بگیرد، از آسیب های روحی و روانی بیشتری در دوره مدرسه به علت عدم توانایی در خواندن پیشگیری خواهد شد و عزت نفس کودک لطمه نخواهد دید.
چقدر کامل و جامع بود
مرسی