جراحی‌های ناموفق زیبایی
خطای پزشکی با توجه به اینکه می‌تواند سلامت جسمی و یا حتی زندگی بیماران را به خطر بیندازد، همیشه به عنوان یک مسئله مهم و حساس مورد توجه قرار گرفته است. به نحوی که روشهای مختلفی برای نظارت به رفتار حرفه‌ای پزشکان پیش‌بینی شده و در مقابل گزینه‌های اعتراضی و شکایتی متعددی در اختیاران بیماران قرار گرفته است.
اما از میان انواع رفتارهای پزشکی و تخصص‌های مختلف که وجود دارد، در این نوشته قصد داریم به موضوع تخلفات پزشک زیبایی بپردازیم و به این سوال پاسخ دهیم که در مقابل خطای پزشک زیبایی چه اقدامی می‌توان انجام داد؟
برای این منظور نخست با انواع خطاهای پزشک زیبایی و سپس با روشهای اعتراض و مقابله با آن آشنا خواهیم شد.
جرائم ناشی از عمل های جراحی زیبایی
جرائمی که ممکن است به واسطه جراحی زیبایی توسط پزشک رخ دهد، کلیه مواردی را شامل می‌شود که سلامت جسمی یا روحی بیمار به خطر افتاده باشد. به نحوی که ممکن است نامبرده به دلیل خطای پزشکی جان خود را از دست داده باشد، یا سلامت جسمی وی مختل شده باشد.
همچنان که در جراحی‌های زیبایی، این احتمال هم وجود دارد که به دلیل نتیجه عمل، که شدیدا با توافقات اولیه، عرف اجتماعی و تعاریف زیبایی مغایرت دارد، بیمار دچار عارضه‌های روحی و روانی شود.
برای مثال ممکن است که در یک عمل جراحی بینی، پزشک برخلاف آن که باید شکل و اندازه بینی بیمار را بهبود می‌بخشید، آن را به وضعیتی ناگوار تبدیل نماید. به نحوی که زیبایی صورت بیمار را از بین ببرد.
در میان انواع جرایم ناشی از اعمال پزشکی، برخی از آن‌ها قابلیت احراز و اثبات ساده‌تری دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به راحتی احراز نگردد. همچنان که ممکن است برخی از اقدامات به سادگی ناشی از خطای پزشکی باشد، اما برخی دیگر از انواع آن، با عمد یا تقصیر پزشک اتفاق افتاده باشد.
هر کدام از این موارد نتایج متفاوتی را برای پزشک و در نتیجه گزینه‌های متفاوتی را برای بیمار به همراه خواهد آورد.
همچنین با تاکید بنیاد وکلا در نظر داشته باشیم که منظور از جرایم پزشکی، کلیه آسیب‌هایی است که به واسطه یک عمل جراحی به بیمار وارد شده باشد. به همین سبب ضرورتی ندارد که نتیجه خطای یاد شده بلافاصله مشاهده شود و نیز ضرورتی ندارد که عمد یا تقصیر سنگین پزشک احراز گردد. بلکه تنها کافی است که قصور پزشکی، و نتیجه آن را احراز نماییم.
انواع روشهای شکایت از پزشک زیبایی
خطای پزشکی از آن جهت که یک خطای حرفه‌ای و ناشی از رفتار حرفه‌ای شناخته می‌شود، گزینه‌های مختلفی برای تنظیم شکایت و پیگیری آن پیش‌بینی شده است. به نحوی که می‌توان علاوه بر روشهای معمول طرح شکایات و دعاوی از روشهای تخصصی اعتراض نیز استفاده کرد.
روش‌ها و مراجع مختلفی هستند که می‌توانند به موضوع قصور پزشکی ورود کرده و رای مقتضی صادر نمایند. در ادامه با این مراجع آشنا خواهیم شد.
اقدام از طریق دادسرای عمومی و کمیسیون پزشکی
از جمله مهم‌ترین مراجعی که صلاحیت ورود و رسیدگی به شکایت ما نسبت به قصور پزشکی را دارا هستند، باید به دادسرای جرائم پزشکی اشاره کرد. دادسرای جرائم پزشکی، نهاد تخصصی برای رسیدگی به شکایات علیه پزشکان است که به واسطه رفتار حرفه‌ای یعنی طباطب ایشان اتفاق افتاده باشد.
این دادسرا به کمک کمیسیون پزشکی به شکایاتی که نزد مرجع طرح شده باشد رسیدگی می‌نماید. به نحوی که دادسرای جرائم پزشکی، پس از آن که شکایت بیمار یا شخص آسیب دیده را دریافت نمود، پس از انجام تحقیقات مقدماتی و جمع آوری ادله و اسناد مربوطه، نتایج تحقیقات را برای کمیسیون پزشکی ارسال می‌نماید.
کمیسیون پزشکی یک نهاد تخصصی است که دقیقا وظیفه و اختیار رسیدگی به رفتار حرفه‌ای پزشکان را به عهده دارد. این کمیسیون در هر مورد بررسی می‌نماید که تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات پزشک تا چه میزان با انتظارات حرفه‌ای و دانش پزشکی مطابقت داشته است.
به عبارت دیگر کمیسیون مذکور تعیین می‌نماید که آیا نتیجه حاصل شده برای بیمار، به دلیل خطای پزشکی بوده است؟ آیا پزشک ضوابط و مقررات حرفه‌ای را در تشخیص و اقدام رعایت کرده است و یا آن که در نحوه معالجه خود دچار تخلف و کوتاهی شده است.
پس از آن که کمیسیون نظر حرفه‌ای خود را در این خصوص اعلام نمود، دادسرای جرائم پزشکی با توجه به نتیجه دریافت شده، می‌تواند پرونده را برای ادامه رسیدگی و صدور رای قضایی به مرجع قضایی ارسال نماید و یا ممکن است که به سبب عدم کشف جرم یا تخطی حرفه‌ای توسط پزشکی، پرونده مربوطه را در همان مرحله دادسرا خاتمه دهد.
در حالت اول، یعنی شناسایی خطای حرفه‌ای، پرونده به مرجع قضایی کیفری ارسال خواهد شد. یعنی دادسرای جرائم پزشکی، کیفر خواستی مبنی بر حدوث خطای پزشکی صادر خواهد نمود و پرونده را به ضمیمه کیفرخواست به دادگاه ارسال می‌نماید.
دادگاه صالح پس از دریافت کیفرخواست دادسرای جرائم پزشکی، با توجه به محتویات پرونده، اظهارات طرفین و به ویژه رای و نظر کمیسیون پزشکی، ممکن است که رای به مجرمیت پزشک و یا بی‌گناهی وی صادر نماید.
در صورتی که خطای پزشکی توسط دادگاه اجرا گردد، با توجه به اینکه نتیجه حاصل شده برای بیمار، به سبب عمد یا تقصیر پزشکی بوده باشد، ممکن است که پرداخت دیه به عهده پزشکی قرار گیرد و یا آن که مجازات دیگری مقرر گردد.
همچنان که دادگاه می‌تواند حکم به جبران خسارات جسمی، روحی، روانی و مالی وارد شده به بیمار را نیز به پزشکی اعلام نماید و ادامه فعالیت حرفه‌ای پزشک را نیز برای مدت‌های زمانی کوتاه یا بلند مدت با وقفه همراه سازد.
اقدام از طریق دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی
دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی، یک مرجع تخصصی است که ذیل سازمان نظام پزشکی فعالیت داشته و به رفتارهای پزشکان از بابت تخلف از رفتارهای حرفه‌ای نظارت و رسیدگی دارد.
این مرجع صلاحیت قضایی ندارد و به همین سبب نمی‌تواند رسیدگی قضایی انجام داده و رای قضایی همچون مجرمیت و مجازات کیفری برای پزشکان صادر نماید. بلکه تخصص و اختیارات این سازمان، از نوع انتظامی بوده و در نتیجه می‌تواند پروانه فعالیت پزشکی نامبردگان را با اختلال مواجه سازد و نیز جریمه‌های نقدی برای پزشک مقصد تعیین نماید.
در واقع دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی، به شکایاتی که به این مرجع ورود نماید، از حیث تخلف از رفتار حرفه‌ای پزشکی و یا زیر پا نهادن اصول و دانش پزشکی رسیدگی می‌نماید.
و چنانچه عمد، تقصیر و یا خطای پزشکی را احراز نماید، می‌تواند پزشک متخلف را به پرداخت جریمه نقدی از بابت جبران خسارات وارد شده به بیمار محکوم نماید. همچنان که می‌تواند پروانه نظام پزشکی وی را برای دوره‌های زمانی کوتاه یا بلند مختل نموده و در نتیجه ادامه فعالیت پزشکی را برای نامبرده ممنوع یا محدود نماید.
اقدام از طریق دادگاه‌های عمومی
دادگاه‌های عمومی و قضایی، به عنوان مرجع عام تظلم‌خواهی در نظام حقوقی ایران فعالیت می‌نمایند. به همین سبب تقریبا هر موضوعی را می‌توان به این مراجع برد مگر آن که در قانون یک مرجع تخصصی برای آن موضوع تعیین شده باشد. و حتی در زمان‌هایی که مراجع تخصصی رسیدگی هم پیش‌بینی شده باشند، باز هم مراجع عمومی ممکن است صلاحیت تکمیلی برای ورود و رسیدگی به موضوع را داشته باشند.
برای مثال در مقابل خطای پزشکی که توسط پزشک زیبایی رخ داده است، اعم از آن که به طریق عمدی یا سهوی بوده باشد، این امکان وجود دارد که رسیدگی قضایی را از دادگاه‌های عموم خواستار شویم. این مراجع که خود به دو گروه مراجع عمومی حقوقی و مراجعه عمومی کیفری تقسیم می‌شوند، می‌توانند علاوه بر جبران خسارات بیمار، مجازات‌های کیفری و انتظامی نیز برای پزشک مقرر دارند.
مهم‌ترین نکته‌ای که در مراجعه به مراجع عمومی قضایی وجود دارد، احتمال جبران شدن کلیه خسارات وارده به بیمار است. در واقع این مراجع به کمک نهادهای تخصصی و حمایتی که در کنار آن‌ها قرار دارد، که از جمله می‌توان به پزشکی قانونی و کارشناسان رسمی دادگستری اشاره کرد، می‌توانند میزان خسارت و آسیب وارد شده به بیمار را به نحو دقیقی مشخص نموده و در نتیجه نسبت به اقدام و رسیدگی بهترین تصمیم را اتخاذ نمایند.
به عبارت دیگر حتی اگر هیچ یک از گزینه‌های دیگر برای رسیدگی به تخلفات پزشکی یا قصور پزشکی به نتیجه نرسید، همیشه این امکان مهیا است که از طریق مراجع عمومی قضایی، برای رسیدگی و جبران خسارات خود اقدام نمایید.
اقدام از طریق شورای حل اختلاف
شورای حل اختلاف به عنوان یک مرجع رسیدگی است که به اختلافات مشخصی ورود و تعیین تکلیف می‌نماید. برای مثال شورای حل اختلاف نمی‌تواند حکم به حبس صادر نماید. همچنین این شورا صلاحیت رسیدگی به دعاوی و اختلافاتی که مجموع خواسته آن کمتر از 20 میلیون تومان باشد را بر عهده دارد.
رسیدگی در شورا بیشتر با هدف حل و فصل اختلاف و رسیدن به یک نقطه توافق اشتراکی پیش‌بینی شده است. همچنین حوادث و اختلافات سبکی که کمتر از 20 میلیون تومان ارزش اقتصادی آن‌ها باشد، برای رسیدگی به شورا ورود پیدا می‌کنند.
رسیدگی در این مرجع سریع‌تر انجام می‌شود، زیرا حجم وسیع پروند‌ه‌ها در دادگاه‌های قضایی را در این شورا شاهد نیستیم.
در هر صورت به دعاوی ناشی از خطای پزشکی نیز، چنانچه شرایط طرح در شورای حل اختلاف را دارا باشد، می‌توان در شورای یاد شده رسیدگی نمود و در نتیجه از ورود و حضور در دادگاه‌های عمومی، پیشگیری کرد.
