متخصص اورولوژی، پزشکی است که در تشخیص و درمان بیماری های دستگاه ادراری و تناسلی تخصص دارد.
این تخصص شامل طیف وسیعی از درمان ها و جراحی ها می شود که با توجه به نیاز بیمار، می تواند شامل روش های ساده، کم تهاجمی یا جراحی های پیچیده باشد.
در ادامه، انواع جراحی هایی رایجی که توسط متخصص اورولوژی انجام می شوند را برای آشنایی بیشتر با این رشته پزشکی شرح می دهیم
1.جراحی های کلیه
کلیه ها نقش حیاتی در تصفیه خون و دفع مواد زائد دارند و هر گونه بیماری یا اختلال در عملکرد آن ها ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.
نفرکتومی یکی از جراحی های رایج است که طی آن، بخشی یا کل کلیه به دلیل وجود تومور، آسیب شدید یا عفونت برداشته می شود. این جراحی بسته به شرایط بیمار می تواند به صورت باز یا لاپاروسکوپیک انجام شود.
در نفرکتومی کامل، کلیه بیمار به طور کامل خارج می شود، در حالی که در نفرکتومی جزئی، فقط بخش آسیب دیده برداشته می شود.
درمان سنگ کلیه نیز از جمله اقدامات شایع در اورولوژی است. در مواردی که سنگ ها با دارو یا لیتوتریپسی (شکستن سنگ ها با امواج) قابل درمان نیستند، جراحی ضرورت پیدا می کند.
این جراحی می تواند از طریق تکنیک های کم تهاجمی مانند نفرولیتوتومی از طریق پوست (PCNL) انجام شود که در آن، سنگ ها از طریق برشی کوچک در پوست خارج می شوند.
در موارد پیچیده تر، ممکن است جراحی باز برای برداشتن سنگ مورد نیاز باشد.
2.جراحی های حالب
حالب ها مجاری باریکی هستند که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند. انسداد یا آسیب به حالب ممکن است منجر به عوارض جدی مانند هیدرونفروز شود که نیاز به جراحی دارد. یکی از روش های رایج برای درمان انسداد حالب، یورتروسکوپی است. در این روش، یک ابزار آندوسکوپیک وارد مجرای ادرار شده و به حالب هدایت می شود تا سنگ ها یا انسدادهای دیگر برداشته شوند. این روش به دلیل کم تهاجمی بودن و نیاز نداشتن به برش پوستی، بسیار محبوب است.
بازسازی حالب یکی دیگر از جراحی های رایج است که در صورت وجود آسیب یا نقص مادرزادی انجام می شود. این جراحی ممکن است شامل بازسازی بخش آسیب دیده یا جایگزینی آن با بخشی از روده باشد. این روش به دقت بالایی نیاز دارد و معمولاً برای بیمارانی که با مشکلات مزمن حالب مواجه هستند، انجام می شود.
3.جراحی های مثانه
مثانه به عنوان مخزن ادرار نقش مهمی در سیستم ادراری ایفا می کند و بسیاری از بیماری های آن ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. یکی از جراحی های بزرگ در این حوزه، سیستکتومی یا برداشتن مثانه است که معمولاً در موارد سرطان پیشرفته مثانه انجام می شود. پس از برداشتن مثانه، برای بازسازی مسیر دفع ادرار، روش های مختلفی از جمله ساخت مثانه مصنوعی از بافت روده به کار گرفته می شود.
افتادگی مثانه یا سیستوسل نیز یکی از مشکلات شایع در زنان است که معمولاً به دنبال زایمان های مکرر یا ضعف عضلات کف لگن رخ می دهد. جراحی ترمیمی برای این مشکل شامل تقویت دیواره واژن و بازگرداندن مثانه به موقعیت طبیعی خود است. این جراحی می تواند به صورت باز یا از طریق واژن انجام شود و معمولاً باعث بهبود کیفیت زندگی بیمار می شود.
5.جراحی های پروستات
پروستات غده ای کلیدی در دستگاه تناسلی مردان است که در تولید مایع منی نقش دارد و در زیر مثانه و اطراف مجرای ادراری قرار گرفته است. با افزایش سن یا بروز بیماری های خاص، مشکلاتی مانند بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) یا سرطان پروستات می توانند عملکرد طبیعی این غده را مختل کنند و علائم متعددی از جمله تکرر ادرار، جریان ضعیف ادرار، و احتباس ادراری ایجاد کنند. جراحی های پروستات بسته به شدت بیماری و نیاز بیمار، روش های مختلفی را شامل می شوند که در ادامه به توضیح کامل آن ها پرداخته می شود.
پروستاتکتومی (برداشتن پروستات)
پروستاتکتومی یکی از رایج ترین جراحی ها برای درمان سرطان پروستات یا BPH شدید است. در این روش، پروستات به طور کامل یا جزئی برداشته می شود. برای سرطان پروستات، معمولاً پروستاتکتومی رادیکال انجام می گیرد که طی آن، کل غده پروستات به همراه بافت های اطراف و گاهی غدد لنفاوی برداشته می شود. این روش می تواند به صورت باز، لاپاروسکوپیک یا با کمک ربات انجام شود.
روش لاپاروسکوپیک یا روباتیک، به دلیل دقت بالا، درد کمتر، کاهش خونریزی و دوره نقاهت کوتاه تر، بسیار محبوب است. در این روش ها، برش های کوچکی در ناحیه شکم ایجاد می شود و با استفاده از دوربین و ابزارهای پیشرفته، جراحی انجام می گیرد. این تکنیک ها به خصوص برای بیماران جوان تر که حفظ کیفیت زندگی پس از جراحی اهمیت بالایی دارد، گزینه مناسبی هستند.
روش های کم تهاجمی برای درمان BPH
برای درمان بزرگی پروستات (BPH)، روش های کم تهاجمی تری نیز مورد استفاده قرار می گیرند که هدف آن ها کاهش حجم پروستات و تسهیل جریان ادرار است. یکی از این روش ها رزکتوسکوپی ترانس اورتال پروستات (TURP) است که در آن، بخشی از پروستات از طریق مجرای ادرار و بدون نیاز به برش پوست برداشته می شود. این روش استاندارد طلایی برای BPH محسوب می شود و علائم بیمار را به سرعت تسکین می دهد.
روش های مدرن تر شامل تبخیر یا برش با لیزر می شوند که در آن ها از انرژی لیزر برای از بین بردن بافت اضافی پروستات استفاده می شود. تکنیک هایی مانند لیزر هولمیوم (HoLEP) یا لیزر سبز (GreenLight)، مزایایی همچون کاهش خونریزی، زمان کوتاه تر بستری، و بازگشت سریع تر به فعالیت های روزانه دارند. این روش ها به خصوص برای بیماران مسن تر یا کسانی که ریسک بالایی برای جراحی باز دارند، بسیار مناسب هستند.
جراحی های تسکینی برای موارد پیشرفته سرطان پروستات
در موارد پیشرفته سرطان پروستات یا زمانی که جراحی رادیکال امکان پذیر نیست، ممکن است از روش های تسکینی استفاده شود. یکی از این روش ها جراحی ترانس اورتال پروستات (TURP) برای تخلیه انسداد ادراری ناشی از تومور یا نصب استنت های ادراری برای باز نگه داشتن مجرای ادرار است. این جراحی ها بیشتر برای بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام می شوند.
جراحی های پروستات از جمله موثرترین درمان ها برای رفع مشکلات مرتبط با این غده هستند و بسته به شرایط بیمار، انتخاب روش مناسب می تواند تأثیر قابل توجهی بر بهبود کیفیت زندگی و رفع علائم بیماری داشته باشد.
6.جراحی های بیضه
مشکلات بیضه مانند سرطان، واریکوسل یا هیدروسل ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند. در موارد سرطان بیضه، معمولاً ارکیکتومی یا برداشتن بیضه آسیب دیده انجام می شود. این جراحی نه تنها برای حذف تومور بلکه برای پیشگیری از گسترش سرطان به سایر نواحی بدن ضروری است.
واریکوسلکتومی یکی دیگر از جراحی های شایع در این حوزه است که برای درمان واریکوسل انجام می شود. این جراحی با هدف بهبود جریان خون در رگ های بیضه و افزایش کیفیت اسپرم صورت می گیرد و می تواند به بهبود ناباروری کمک کند. در موارد هیدروسل، جراحی شامل تخلیه مایع اضافی و ترمیم کیسه بیضه است که معمولاً نتایج خوبی دارد.
7.جراحی باد فتق ( هرنی اینگوایئنال )
باد فتق یا هرنی اینگوایئنال یکی از مشکلات شایع در ناحیه کشاله ران است که به دلیل ضعف عضلات دیواره شکم رخ می دهد. در این وضعیت، بخشی از روده یا بافت چربی از دیواره شکم خارج شده و به صورت برآمدگی در کشاله ران دیده می شود. جراحی این مشکل شامل بازگرداندن بافت بیرون زده به محل اصلی و تقویت دیواره شکم است. روش باز شامل برش کوچکی در ناحیه کشاله ران و استفاده از مش برای تقویت بافت ها است. روش لاپاروسکوپی نیز با استفاده از ابزارهای کم تهاجمی و دوربین انجام می شود و دوره بهبودی کوتاه تری دارد.
این جراحی معمولاً ایمن و با نتایج طولانی مدت همراه است. متخصصین اورولوژی ممکن است در صورت وجود مشکلات اورولوژیک همزمان، این جراحی را انجام دهند. برای مثال، اگر فتق با انسداد مجرای ادرار همراه باشد، تخصص اورولوژی در مدیریت این وضعیت بسیار مفید است.
8.جراحی های آلت تناسلی مردان
جراحی های آلت تناسلی مردان طیف وسیعی از روش های درمانی و ترمیمی را شامل می شود که با هدف بهبود عملکرد جنسی، رفع مشکلات ساختاری، یا درمان بیماری های خاص انجام می گیرد. متخصصین اورولوژی در این حوزه از دانش و تجربه کافی برخوردارند و روش های متعددی را بسته به نیاز بیمار به کار می گیرند.
یکی از رایج ترین جراحی ها در این حوزه، جراحی پروتز آلت تناسلی است که برای بیماران مبتلا به ناتوانی جنسی یا اختلال نعوظ شدید انجام می شود. در این جراحی، یک پروتز مصنوعی در داخل آلت قرار می گیرد که می تواند قابل انعطاف یا قابل تورم باشد. پروتزهای قابل تورم امکان ایجاد نعوظ مشابه با حالت طبیعی را فراهم می کنند و اغلب توسط بیمارانی که درمان های دارویی یا تزریقی برای آن ها موثر نبوده، انتخاب می شوند. این روش باعث بهبود کیفیت زندگی و افزایش اعتمادبه نفس بیماران می شود.
9.جراحی پلاک پیرونی
درمان پلاک پیرونی نیز یکی دیگر از اقدامات مهم در این حوزه است که برای درمان انحنای غیرطبیعی آلت انجام می شود. این بیماری که ناشی از تشکیل پلاک های فیبروتیک در بافت آلت است، می تواند باعث درد و اختلال در رابطه جنسی شود. بسته به شدت بیماری، جراحی ممکن است شامل برداشتن پلاک و بازسازی بافت، کوتاه کردن سمت سالم آلت برای اصلاح انحنا، یا قرار دادن ایمپلنت باشد.
10.جراحی هیپوسپادیاس
هیپوسپادیاس یک نقص مادرزادی است که در آن مجرای ادرار در محل طبیعی خود قرار ندارد، جراحی های ترمیمی توسط اورولوژیست برای اصلاح این نقص و بازگرداندن عملکرد طبیعی آلت انجام می شود. این جراحی معمولاً در کودکی انجام می شود اما ممکن است در بزرگسالی نیز مورد نیاز باشد.
مشکلاتی مانند آسیب های ناشی از تصادفات، شکستگی آلت، یا سرطان آلت تناسلی نیز ممکن است نیاز به جراحی های بازسازی و حتی در موارد شدید، قطع عضو داشته باشند. در جراحی های بازسازی، تکنیک های پیچیده ای برای بازسازی آلت تناسلی و بازیابی عملکردهای آن به کار گرفته می شود که شامل استفاده از بافت های بدن بیمار یا پروتزهای پیشرفته است.
در مجموع، جراحی های آلت تناسلی مردان، علاوه بر رفع مشکلات پزشکی، تأثیر عمده ای بر کیفیت زندگی و اعتمادبه نفس بیماران دارد و اغلب با نتایج مثبت همراه است. این جراحی ها نیازمند دقت بالا، تجربه متخصص و برنامه ریزی دقیق درمانی هستند.
11.وازکتومی
وازکتومی یک روش جراحی ساده و دائمی برای پیشگیری از بارداری در مردان است که شامل قطع یا مسدود کردن واز دفران (لوله های انتقال دهنده اسپرم) می شود. این جراحی به دو روش انجام می شود:
- وازکتومی با برش جراحی: شامل ایجاد برش کوچک در کیسه بیضه برای دسترسی به واز دفران و مسدود کردن آن.
- وازکتومی بدون تیغ جراحی: یک روش کم تهاجمی که از سوراخ کوچک برای انجام جراحی استفاده می شود.
وازکتومی بیش از ۹۹ درصد مؤثر است، بر هورمون ها یا عملکرد جنسی تأثیری ندارد، و به دلیل ایمنی و دوره نقاهت کوتاه، گزینه ای محبوب برای پیشگیری دائمی از بارداری است.
جمع بندی
اورولوژی یکی از شاخه های پزشکی است که به درمان مشکلات دستگاه ادراری و تناسلی می پردازد. متخصصان این رشته جراحی های مختلفی از جمله درمان سنگ کلیه، برداشتن تومورهای کلیه و مثانه، رفع انسداد حالب و جراحی های پروستات را انجام می دهند.
برای سنگ کلیه های مقاوم، روش هایی مانند نفرولیتوتومی یا جراحی باز به کار می رود. مشکلات حالب نیز با روش های کم تهاجمی مثل یورتروسکوپی درمان می شوند. در مثانه، جراحی هایی مانند سیستکتومی برای سرطان یا ترمیم افتادگی مثانه انجام می شود.
بزرگی خوش خیم یا سرطان پروستات نیز با جراحی هایی نظیر پروستاتکتومی یا رزکتوسکوپی قابل درمان است. در بیضه و آلت تناسلی، مشکلاتی مانند واریکوسل، هیدروسل، یا انحنای غیرطبیعی آلت با جراحی برطرف می شوند.
وازکتومی نیز به عنوان روشی دائمی برای پیشگیری از بارداری، از جراحی های رایج اورولوژی است. این اقدامات با هدف بهبود سلامت و کیفیت زندگی بیماران انجام می شود و انتخاب روش مناسب نیازمند مشاوره با متخصص اورولوژی است.
