کرچک (نام علمی: Ricinus Communis نام انگلیسی: Castor bean plant) گیاهی از خانواده فرفیون که برای مصارف دارویی اواخر اسفند کاشته می‌شود و در شهریور بعد از گلدهی دانه‌هایی شبیه لوبیا می‌دهد که از آن روغن کرچک می‌گیرند. کرچک‌ها گیاهانی یک پایه بوده و روی گل‌آذین خوشه، به رنگ سبز و در بعضی از انواع گل‌های یک پایه قرمز بدون گلبرگ. گل‌های نر به رنگ زرد مایل به سبز با پرچم خامه‌ای و روغن‌دار برجسته در خوشه‌ای تخم‌مرغی شکل به طول حداکثر 15 سانتیمتر. گل‌های ماده، در قسمت فوقانی خوشه به رنگ قرمز و برجسته قرارگرفته‌اند.
میوه کرچک به‌صورت کپسول کروی و خاردار متمایل به سبز (یا قرمز-ارغوانی) می‌باشد که در هنگام رسیدن سخت و شکننده می‌شود و دانه‌ها به شکل بیضوی پهن و به شکل دانه‌های لوبیا و دارای پوسته براقی می‌باشند.
که درون آن‌ها یک مغز کرم یا سفید بسیار روغنی قرار دارد. دانه گیاه متمایل به رنگ قهوه‌ای و تا حد زیادی سمی بوده، ریسین یک پروتئین بسیار سمی است که در دانه‌های کرچک وجود دارد. پوست این دانه‌ها حاوی این سم است که یکی از کشنده‌ترین سموم طبیعی دنیا است. دانه‌های کرچک دارای یک زائده زگیل مانند به نام Caruncle هستند، که نوعی از Elaiosome است. ترویج و پراکندگی دانه‌های Caruncle توسط مورچه‌ها صورت می‌پذیرد.
منشأ اصلی گیاه کرچک در حبشه بوده است و به‌طوری‌که شواهد تاریخی نشان می‌دهد ازآنجا به سایر نقاط دنیا مثل آسیا و آفریقا، انتقال‌یافته است. مصارف زیاد روغن دانه آن سبب گردیده که پرورش این گیاه در اغلب نواحی کره زمین عمومیت پیدا کند. کرچک در مرکز و جنوب ایران زیاد کاشته می‌شود. همچنین کاشت آن در اغلب نواحی ایران بخصوص خراسان جنوب ایران و بلوچستان معمول است.
گیاه کرچک
کاشت گیاه کرچک به چهار هزارسال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.
این گیاه به‌طور خودرو در بخش‌های مرکزی و جنوبی کشورمان دیده می‌شود. کشورهای هند و برزیل دارای جمعیت‌های فراوانی از این گیاه هستند.
این گیاه بیشتر در آب‌وهوای گرم، در زمین‌های حاصلخیز، عمیق و آهکی و آفتاب‌گیر می‌روید.
روغن کرچک برای رفع یبوست و بهبود درد مفاصل که به‌صورت ماساژ با روغن کرچک انجام می‌شود و بهبود رماتیسم بسیار مفید است.
مصرف زیاد روغن کرچک مسمومیت می‌آورد.
قسمت مورداستفاده گیاه کرچک:
قسمت مورداستفاده‌ی گیاه، دانه‌های آن است که از آن‌ها روغن تهیه می‌نمایند. این گیاه دارای برگ‌های بزرگ، منفرد، پنجه‌ای شکل و مرکب از ۵ تا ۱۱ لب عمیق دندانه‌دار با دم برگ دراز، همراه با استیپول‌های زود افت می‌باشد.
مرداد و شهریور ظاهر می‌شوند، به‌صورت خوشه‌ی مجتمع بوده و به دو نوع گل نر و ماده دیده می‌شود.
روش کاشت گیاه کرچک:
تکثیر کرچک از طریق بذر است. اصولاً دانه کرچک را در زمین زراعت آماده، حاصلخیز و آب‌وهوای مناسب به نحوی می‌کارند که در امتداد خطوطی معین، ۲ تا ۳ بذر آن در هر حفره با در نظر گرفتن فواصلی بین حفره‌ها در عمق کم خاک جای‌داده شوند. سپس روی بذرها را از یک قشر نازک خاک توأم با کود می‌پوشانند و بعدازآن که دانه‌ها رشد کردند و به گیاهان جوانی به ارتفاع حدود ۱۰ سانتیمتر تبدیل گردیدند، از بین آن‌ها، آن دسته‌ای را که ظاهری سالم‌تر و قوی‌تر دارند بر جای می‌گذارند و گیاهان مجاور آن‌ها را بیرون می‌آورند.
پس از برداشت محصول آن‌ها را به‌طور طبیعی خشک نموده و به‌وسیله ماشین‌های مخصوص دانه‌ها را از درون میوه‌ها خارج می‌نمایند. بازده دانه کرچک ۱ تا 5/1 تن در هر هکتار می‌باشد. پس از خشک شدن آن‌ها را در عدل‌های ۵۰ کیلوگرمی بسته‌بندی نموده و تا هنگام صادر کردن دور از رطوبت نگهداری می‌نمایند. این نکته را باید متذکر شد که چون این گیاه در باغ‌ها و پارک‌ها به عنوان گیاه زینتی کاشته می‌شود و از طرفی دانه‌های آن‌ها سمی بوده به‌طوری‌که موضوع آگاه کرد. عوارض مسمومیت خطرناک و حتی منجر به مرگ به وجود می‌آورند، بایستی مردم را از این موضوع آگاه کرد.
محل مناسب رویش گیاه کرچک:
این گیاه بیشتر در آب‌وهوای گرم، در زمین‌های حاصلخیز، عمیق و آهکی و آفتاب‌گیر می‌روید.
آبیاری گیاه کرچک:
مقدار نیاز آبی در کرچک به رقم، مرحله رشدی، زمان آبیاری و شرایط اقلیمی بستگی دارد. کرچک پابلند در برابر خشکی مقاوم است و با بارندگی بسیار کم، بذر تولید می‌کند اما هیبریدهای پاکوتاه یا یک‌ساله برای تولید حداکثر محصول نیاز به رطوبت کافی دارند. سخت‌ترین مرحله زراعت کرچک، برداشت و پوست کردن آن است.
دمای موردنیاز گیاه کرچک:
کرچک در فصل رشد برای فراهم آوردن بیشترین بازدهی به گرمای نسبتاً زیاد، یعنی 26-20 درجه سانتی‌گراد همراه با رطوبت کم نیاز دارد. روزهای بلند، روشن و آفتابی تابستان مناسب‌ترین ایام است و روزهای ابری صرف‌نظر از دما، سبب کاهش بازدهی می‌شود.
روغن کرچک
روغن کرچک معمولاً به عنوان یک افزودنی در مواد غذایی، داروها و محصولات مراقبت از پوست و همچنین یک روغن صنعتی و یک جزء سوخت بیودیزل مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در مصر باستان روغن کرچک به عنوان سوخت در لامپ‌ها سوزانده می‌شد و از آن به عنوان یک داروی طبیعی برای درمان بیماری‌هایی مانند سوزش چشم استفاده می‌شد و حتی به زنان باردار برای تحریک زایمان داده می‌شد.
امروزه روغن کرچک به عنوان یک درمان طبیعی محبوب برای شرایط عادی مانند یبوست و بیماری‌های پوستی باقی‌مانده و معمولاً در محصولات زیبایی طبیعی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
روغن کرچک چه خواصی دارد؟
استفاده موضعی برای روغن کرچک:
- درمان آرتروز
- تقویت و رشد مو
- درمان آکنه
- مرطوب‌کننده پوست
- پاک‌کننده عمیق
- بهبود عملکرد ایمنی
- از بین بردن خطوط زیبا و چین‌وچروک
- کاهش تورم و التهاب
- پشتیبانی از سیستم لنفاوی
- افزایش گردش خون
- درمان زخم ها
- کاهش دردهای قاعدگی
استفاده خوراکی روغن کرچک:
- درمان یبوست
- پاک کردن روده قبل از عمل جراحی
- زایمان
خواص روغن کرچک
در اینجا 7 مزیت و کاربرد روغن کرچک آورده شده است.
1. خواص روغن کرچک: ملین قدرتمند
شاید یکی از بهترین خواص دارویی برای روغن کرچک به عنوان یک ملین طبیعی باشد. این ماده به عنوان یک داروی مسهل کننده محرک طبقه‌بندی می‌شود، به این معنی که باعث افزایش حرکت ماهیچه‌هایی می‌شود که مواد را از طریق روده‌ها خارج می‌کنند و به پاک‌سازی روده‌ها کمک می‌کند.
ملین‌های تحریک‌کننده به‌سرعت عمل می‌کنند و معمولاً برای تسکین یبوست موقتی استفاده می‌شوند. هنگامی‌که از طریق خوراکی مصرف می‌شود، روغن کرچک در روده کوچک شکسته می‌شود و اسید ریچینولیک اسید اصلی چربی موجود در روغن کرچک را آزاد می‌کند. سپس اسید ریکینولیک توسط روده جذب می‌شود و باعث تحریک یک اثر ملین قوی می‌شود.
در حقیقت، مطالعات متعددی نشان داده‌اند که روغن کرچک می‌تواند یبوست را درمان دهد. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه نشان داد وقتی افراد مسن روغن کرچک مصرف می‌کنند، آن‌ها علائم یبوست را کاهش داده‌اند، ازجمله فشار کمتری هنگام دفع مدفوع و احساس درد کمتر گزارش‌شده.
درحالی‌که روغن کرچک در دوزهای کوچک ایمن به‌حساب می‌آید، مقادیر زیاد می‌تواند باعث گرفتگی شکم، حالت تهوع، استفراغ و اسهال شود.
اگرچه می‌توان از آن برای رفع یبوست‌های گاه‌به‌گاه استفاده کرد، روغن کرچک به عنوان درمانی برای مسائل طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود.
2. خواص روغن کرچک: مرطوب‌کننده طبیعی
روغن کرچک مرطوب کننده طبیعی
روغن کرچک سرشار از اسید ریچینولی، یک اسید چرب اشباع‌نشده است. این نوع چربی‌ها به عنوان رقیق‌کننده عمل می‌کنند و می‌توان از آن‌ها برای مرطوب کردن پوست استفاده کرد. رطوبت‌گیرها با جلوگیری از هدر رفتن آب از طریق لایه بیرونی پوست، رطوبت را حفظ می‌کنند.
روغن کرچک اغلب در مواد آرایشی برای تقویت هیدراتاسیون مورداستفاده قرار می‌گیرد و اغلب به محصولاتی مانند لوسیون و پاک‌کننده‌های آرایش اضافه می‌شود.
همچنین می‌توانید به‌تنهایی از این روغن غنی به عنوان یک جایگزین طبیعی به‌جای مرطوب کننده‌ها و لوسیون های آماده استفاده کنید. بسیاری از محصولات مرطوب‌کننده محبوب موجود در فروشگاه‌ها حاوی مواد مضر مانند مواد نگهدارنده، عطرها و رنگ‌ها هستند که می‌توانند پوست را تحریک کرده و به سلامت کلی آسیب برساند.
تعویض این محصولات با روغن کرچک می‌تواند به کاهش مواجهه شما با این مواد افزودنی کمک کند. به‌علاوه، روغن کرچک ارزان‌قیمت است و در صورت و بدن قابل‌استفاده است.
روغن کرچک غلیظ است، بنابراین اغلب برای تهیه یک مرطوب‌کننده فوق‌العاده آب‌رسان با روغن‌های دوستدار پوست مانند بادام، زیتون و روغن نارگیل مخلوط می‌شود.
اگرچه استفاده از روغن کرچک برای پوست برای اکثر افراد بی‌خطر است، اما می‌تواند باعث ایجاد یک واکنش آلرژیک در برخی افراد شود.
3. خواص روغن کرچک: بهبود سرعت ترمیم زخم ها
استفاده از روغن کرچک روی زخم‌ها باعث ایجاد محیطی مرطوب می‌شود که باعث بهبودی می‌شود و از خشک شدن زخم‌ها جلوگیری می‌کند. روغن کرچک رشد بافت را تحریک می‌کند به‌طوری‌که می‌تواند سدی بین زخم و محیط ایجاد شود و خطر عفونت را کاهش می‌دهد. همچنین باعث کاهش خشکی و ایجاد سلول‌های مرده پوست می‌شود که می‌تواند بهبود زخم را به تأخیر بیندازد.
مطالعات نشان داده است که پمادهای حاوی روغن کرچک ممکن است به ویژه در بهبود زخم‌های بستر (نوعی زخم که از فشار طولانی‌مدت بر روی پوست ایجاد می‌شود) کمک کند.
یک مطالعه به بررسی اثرات بهبود زخم یک پماد حاوی روغن کرچک در خانه سالمندان با زخم‌های بستر پرداخت، کسانی که زخم‌های آن‌ها با روغن کرچک درمان می‌شد، میزان بهبودی و زمان بهبودی کمتری نسبت به روش‌های دیگر داشتند.
4. خواص روغن کرچک: کاهش التهاب و تسکین درد
ریکینولیک اسید، اسید چرب اصلی موجود در روغن کرچک، دارای خواص ضدالتهابی چشمگیر است. مطالعات نشان داده است که وقتی روغن کرچک به‌صورت موضعی اعمال می‌شود، باعث کاهش التهاب و تسکین درد می‌شود.
ویژگی‌های کاهش‌دهنده درد و ضدالتهاب روغن کرچک ممکن است به ویژه برای کسانی که دارای بیماری التهابی مانند آرتریت روماتوئید یا پسوریازیس هستند مفید باشد.
مطالعات روی حیوانات نشان داده است که اسید ریچینولیک باعث کاهش درد و تورم می‌شود. یک آزمایش دیگر نشان داد که اسید ریچینولیک بیشتر از درمان‌های دیگر باعث کاهش التهاب ناشی از سلول‌های آرتریت روماتوئید انسانی می‌شود. گذشته از پتانسیل روغن کرچک برای کاهش التهاب، به دلیل داشتن خواص مرطوب‌کننده آن، می‌تواند به از بین بردن پوست خشک و تحریک‌شده در مبتلایان به پسوریازیس کمک کند.
5. خواص روغن کرچک: کاهش جوش و آکنه
خواص روغن کرچک برای آکنه و جوش صورت
آکنه یک بیماری پوستی است که می‌تواند باعث ایجاد جوش‌های سرسیاه، جوش‌های پر از چرک و برجستگی‌های بزرگ و دردناک روی صورت و بدن شود. آکنه شایع‌ترین مشکل در نوجوانان و بزرگسالان است و می‌تواند بر عزت‌نفس تأثیر منفی بگذارد.
روغن کرچک دارای چندین ویژگی است که ممکن است به کاهش علائم آکنه کمک کند. تصور می‌شود التهاب عاملی در رشد و شدت آکنه است، بنابراین استفاده از روغن کرچک روی پوست ممکن است به کاهش علائم مرتبط با التهاب کمک کند.
آکنه همچنین با عدم تعادل انواع خاصی از باکتری‌هایی که به‌طورمعمول بر روی پوست یافت می‌شود، ازجمله استافیلوکوکوس اورئوس ایجاد می‌شود. روغن کرچک دارای خاصیت ضد میکروبی است که در صورت استفاده بر روی پوست می‌تواند به مبارزه با رشد باکتری کمک کند.
یک مطالعه نشان داد که عصاره روغن کرچک قدرت ضد باکتری قابل‌توجهی را نشان می‌دهد و مانع از رشد چندین باکتری ازجمله استافیلوکوکوس اورئوس می‌شود.
روغن کرچک همچنین یک مرطوب‌کننده طبیعی است، بنابراین ممکن است به تسکین پوست ملتهب و تحریک‌شده معمولی در افراد مبتلابه آکنه کمک کند.
6. خواص روغن کرچک: قارچ را از بین میبرد
کاندیدا آلبیکنس، نوعی قارچ است که معمولاً باعث ایجاد مشکلات دندانپزشکی مانند رشد بیش‌ازحد پلاک، عفونت لثه و عفونت کانال ریشه می‌شود. روغن کرچک خاصیت ضد قارچی دارد و ممکن است به مبارزه با کاندیدا کمک کند.
یک مطالعه نشان داد که روغن کرچک کاندیدا آلبیکنس را از ریشه‌های آلوده دندان انسان حذف می‌کند. روغن کرچک همچنین ممکن است به درمان درماتیت مربوط به دندان مصنوعی کمک کند، وضعیت دردناکی که تصور می‌شود ناشی از رشد زیاد کاندیدا باشد. این یک مسئله شایع در افراد مسن است که دندان مصنوعی دارند.
در یک مطالعه نشان داد که مسواک زدن و خیساندن دندان مصنوعی در محلول حاوی روغن کرچک منجر به کاهش قابل‌توجه کاندیدا در افراد مسن که دارای دندان مصنوعی بودند.
7. خواص روغن کرچک: افزایش سلامت پوست و مو
خواص روغن کرچک برای پوست و مو
بسیاری از افراد از روغن کرچک به عنوان نرم‌کننده طبیعی مو استفاده می‌کنند.
برای موهای خشک یا بخصوص آسیب‌دیده می‌توانید از مرطوب‌کننده قوی مانند روغن کرچک استفاده کنید.
به‌طور منظم استفاده از روغن‌هایی مانند روغن کرچک روی موها باعث روان شدن شفت مو، افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش احتمال شکستگی می‌شود.
روغن کرچک به کسانی که دچار شوره سر هستند (یک بیماری شایع پوست سر است که با پوست خشک و پوسته‌پوسته‌شده روی سر مشخص می‌شود) کمک می‌کند.
اگرچه دلایل مختلف زیادی برای ایجاد شوره سر وجود دارد، اما با درماتیت سبوروئید مرتبط است، یک بیماری التهابی پوستی که باعث ایجاد لکه‌های قرمز و پوسته‌پوسته در پوست سر می‌شود. با توجه به توانایی روغن کرچک در کاهش التهاب، ممکن است یک درمان مؤثر برای شوره سر باشد که در اثر درماتیت سبوره ایجاد می‌شود.
بعلاوه، استفاده از روغن کرچک در پوست سر به مرطوب شدن پوست خشک و تحریک‌شده کمک می‌کند و ممکن است به کاهش پوسته‌پوسته شدن کمک کند.
عوارض و اثرات جانبی روغن کرچک:
روغن کرچک درمان طبیعی است و باید در مقادیر محدود استفاده شود. بااین‌وجود، ممکن است علائم خفیف تا متوسط داشته باشید، اگر بیش‌ازحد از آن استفاده کنید یا مدت طولانی مصرف کنید.
قبل از مصرف مقدار قابل‌توجهی روغن کرچک روی پوست و یا مصرف آن، تعیین کنید آیا شما با انجام یک آزمایش حساسیت دارید. مقدار کمی روغن کرچک را در ساعد قرار دهید و آن را 24 ساعت بگذارید. اگر هرگونه واکنشی داشته باشید، حتی اگر قرمزی یا خارش کوچک باشد، بنا بر هر دلیلی از روغن کرچک استفاده نکنید.
هنگام مصرف روغن کرچک، مهم است احتیاط کنید. اگر بیش‌ازحد مصرف کنید، می‌تواند منجر به مسمومیت بیش‌ازحد و منجر به عواقب جدی‌تر سلامتی شود.
هنگامی‌که به‌صورت خوراکی استفاده می‌شود:
- گیجی
- گرفتگی شکمی
- اسهال
- حالت تهوع
- اختلال الکترولیتی
- فشار خون پایین
- جمع شدن خون در لگن
هنگامی‌که به‌طور موضعی استفاده شود:
- خارش
- التهاب پوست
- قرمزی ناراحت‌کننده است
- احساس سوزش
- تورم صورت و گلو
- تنفس دشوار ایجاد می‌کند
