سیفلیس یا سفلیس (به فرانسوی: Syphilis) نوعی بیماری آمیزشی است که از باکتری ترپونما پالیدوم ناشی میشود. راه اصلی انتقال سیفلیس تماس جنسی است؛ همچنین می‌تواند در دوران بارداری یا هنگام زایمان از مادر به جنین منتقل شود و منجر به سیفلیس مادرزادی گردد. در زبان فارسی این بیماری کوفت نیز نامیده میشود. نگرانی روزافزون در این مورد است که سفلیس احتمال انتقال (ایدز ) را 5-3 برابر افزایش می‌دهد.
سیفلیس معمولاً با زخم‌های بدون درد روی اندام تناسلی یا در دهان یا مقعد شروع میشود. به این فاز عفونت اولیه گفته میشود. پس‌ازاین مرحله باکتری‌ها می‌توانند تا سال‌ها در بدن به صورت نهفته و غیرفعال باقی بمانند و سال‌ها بعد دوباره فعال شده و موجب بیماری‌زایی شوند. تشخیص بیماری معمولاً از طریق آزمایش خون انجام میشود؛ البته باکتری‌ها را نیز می‌توان با میکروسکوپ مشاهده کرد. سیفلیس را می‌توان به‌طور مؤثری با آنتی‌بیوتیک‌ها به‌خصوص با تزریق عضلانی پنی‌سیلین جی (که برای سیفلیس عصبی به صورت داخل وریدی تجویز میشود) یا باسفتریاکسون درمان کرد و در مورد کسانی که حساسیت شدید به پنی‌سیلین دارند، می‌توان از داکسی سایکلین دهانی یا آزیترومایسین استفاده کرد.
ویروس سیفلیس
پرهیز از تماس فیزیکی با شخص مبتلا و همچنین استفاده صحیح از کاندوم در کاهش خطر انتقال سیفلیس مؤثر است. همچنین پرهیز از استفاده موادی از قبیل نوشیدنی‌های الکلی و سایر موادی که موجب افزایش رفتارهای جنسی پرخطر می‌شوند، جهت پیشگیری از بیماری توصیه میشود. اگرچه در دهه ۱۹۴۰ به دنبال استفاده گسترده از پنی‌سیلین میزان ابتلا به سیفلیس کاهش چشم‌گیری داشت، اما پس از آغاز هزاره سوم در بسیاری از کشورها میزان ابتلا افزایش یافته است. در مبتلایان به سیفلیس، به دلیل وجود زخم‌هایی روی آلت تناسلی و یا لب و زبان احتمال آلودگی با ویروس HIV در طی تماس جنسی افزایش می‌یابد.
علائم و نشانه‌های بیماری در مرد و زن یکسان است و به‌سختی قابل‌تشخیص است و 3 ماه پـس از مقاربـت جنسـی بـا افـراد آلـوده ظـاهرمی شود. سیفلیس مراحل متعـددی دارد. مراحـل اولیـه و ثانویـه بسیار عفونی و واگیر است.
سیفلیس می‌تواند دریکی از این چهار مرحله ظاهر شود: اولیه، ثانویه، نهفته، و سوم و همچنین می‌تواند به صورت مادرزادی باشد به خاطر علائم متنوع این بیماری آن را «مقلد بزرگ» نامید.
علائم سفلیس چیست؟
1- علائم سیفلیس در مرحله اول
یک یـا چنـد زخـم بـدون درد در محـل ورود بـاکتری بـه بـدن ظـاهرمی شود. به‌طور متوسط این زخم‌ها پـس از 21 روز ظـاهر میشود.
ممکن است اصلاً به زخم‌ها توجه نکنید. این زخم‌ها در هر جای بدن ممکن است ظاهرمی شوند اما عمدتاً در:
- فرج (لب‌های مهبلی کلیتوریس و اطراف منفذ پیشابراه)
- سرویکس (گردن رحم ) در زنان و روی آلت تناسلی مردان
- اطراف مخرج و دهان در هر دو جنس
این زخم‌ها بسیار واگیر و مسری بوده در حتی بدون درمان نیز طی 6 – 2 هفتـه خودبه‌خود بهبود می‌یابند اما بیماری در صورت عدم درمان بهبود نیافته و وارد فاز دوم میشود. بنابراین بسیار مهم است که هر چه سریع‌تر درمان انجام شود.
سیفلیس اولیه نوعاً از طریق ارتباط مستقیم جنسی با زخم‌های عفونی شخص دیگر عارض میشود. تقریباً ۳ تا ۹۰ روز بعد از اولین ارتباط (به‌طور متوسط ۲۱ روز) یک زخم پوستی که آن را شانکر می‌نامند در قسمت تماس ظاهر میشود این زخم معمولاً (در ۴۰٪ موارد) از نوع زخم سفت، بدون درد و خارشی بر روی پوست و دارای ظاهری تمیز و حاشیه‌هایی برجسته در اندازه‌ای بین ۰٫۳ تا ۳٫۰ سانتی‌متر است البته این زخم ممکن است هر شکلی به خود بگیرد.
در حالت معمول، این زخم از یک لکه به یک سفت‌دانه و درنهایت به یک زخم تبدیل میشود. گاهی اوقات ممکن است چندین زخم در محل ظاهر شوند زمانی که این بیماری با ایدز همراه باشد ظهور چند زخم در محل رایج است. ممکن است زخم‌ها دردناک یا حساس باشند (در ۳۰٪ موارد)، و یا ممکن است در محلی خارج از اندام تناسلی ظاهر شوند (بین ۲ تا ۷٪ موارد).
رایج‌ترین محل زخم در زنان گردن رحم، در مردان دگر جنس‌گرا آلت تناسلی (۹۹٪ موارد) و در مردانی که با مردان دیگر آمیزش می‌کنند معمولاً مقعد و راست‌روده (۳۴٪ موارد) است معمولاً غدد لنفاوی (در ۸۰٪ موارد) در اطراف محل عفونت بزرگ می‌شوند. این اتفاق هفت تا ۱۰ روز بعد از شکل‌گیری شانکر رخ می‌دهد. اگر این زخم درمان نشود ممکن است سه تا شش هفته در محل باقی بماند.
2- علائم سفلیس در مرحله دوم
یک لکه پوستی با زخم قهوه‌ای به اندازه یک سکه کوچک نشانه مرحله مزمن سفلیس می‌باشد. این لکه پوستی 6-3 هفته بعد از ظهور شانکر در هر قسمتی از بدن ظاهر میشود. اگرچه این لکه ممکن است کل بدن را درگیر نماید، اغلب در کف دست‌وپا ظاهر میشود. به علت حضور باکتری فعال در زخم‌ها هرگونه تماس جنسی یا غیرجنسی منجر به انتشار عفونت میشود. لکه پوستی در طی چندین هفته یا ماه بهبود می‌یابد.
سیفلیس ثانویه تقریباً چهار تا ده هفته بعد از عفونت اولیه ظاهر میشود این در حالی است که بیماری ثانویه به شیوه‌های مختلفی ظاهر میشود و علائم آن غالباً پوست، غشاء مخاطی و غدد لنفاوی را درگیر می‌کند. ممکن است دانه‌هایی متقارن، مایل به قرمز–صورتی، بدون خارش بر روی بدن و انتهای اندام‌ها، از قبیل کف دست‌وپا ظاهر شوند. زخم ممکن است ماکولوپاپولار یا دانه چرکی باشد.
اگر عفونت درمان نشود مرحله ثانویه معمولاً 3 –2 هفته پس از ظهور زخم‌ها اتفاق می‌افتد.
- ظهور جوش‌های سفلیس بدون خارش یا لکه‌هایی سراسر بدن
- ایجاد زخم‌های زگیلی در مهبل (واژن ) و اطـراف مقعـد در هر دو جنس
- بیماری شبیه آنفولانزا احساس خسـتگی کـوفتگی و از دست دادن اشتها بـه همـراه تـورم غـدد (تـورم غـدد ممکـن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد )
- لکه‌های سفید در سطح زبان یا کام
- از دست دادن مو به صورت لکه لکه (ریزش موی سکه‌ای منتشر)
هنگامی‌که این علائم ظاهر میشود سـیفلیس بسـیار واگیـر و مسری است. به شریک جنسی منتقل میشود. درمان در هر زمان در حین این دو مرحله اولیه سیفلیس، عفونت را درمان می‌کند. در غیر این صورت بیماری وارد فاز بعدی شده که معمولاً ممکن است تا سال‌ها بدون علامت باقی بماند.
در صورت عدم درمان، فرد وارد مرحله نهفته بیماری میشود که در این مرحله مسری نیست و علائمی نیز ندارد.
در این مرحله هیچ علامت یا نشانه‌ای از عفونت ندارید. این مرحلـه به‌وسیله آزمایشات خونی تشـخیص داده میشود، اگـر درمـان نشـوید، ممکن است تا مرحله پایانی سیفلیس علائمی نشان ندهیـد و در مرحلـه آخر علائم تظاهر نماید. این مرحله 10 تا 15 سال ممکن است به طول انجامد.
سیفلیس نهفته به‌عنوان بیماری‌ای مربوط به سرم‌شناسی تعریف میشود که عفونت بدون هیچ علائمی در آن مشاهده میشود. این بیماری همچنین در آمریکا یا به صورت زودرس (کمتر از ۱ سال بعد از سیفلیس ثانویه) یا دیررس (بیش از ۱ سال بعد از سیفلیس ثانویه) تعریف میشود انگلستان از یک دوره زمانی دوساله برای زودرس بودن و دیررس بودن سیفلیس نهفته استفاده می‌کند. در سیفلیس زودرس ممکن است شاهد بازگشت علائم باشیم. سیفلیس نهفته دیررس بدون علائم است، و به اندازه سیفلیس نهفته زودرس واگیردار نیست.
سیفلیس چه علائمی دارد؟
3- علائم سفلیس در فاز سوم و مزمن بیماری
حدود یک‌سوم از افرادی که در مرحله ثانویه بیماری قرار دارند وارد مرحله پر عارضه ثالثیه می‌شوند. در این مرحله باکتری به ارگان‌هایی نظیر قلب، چشم‌ها، سیستم عصبی، استخوان‌ها، مفاصل و سایر نقاط بدن صدمه می‌رسانند. ممکن است این مرحله چندین سال و حتی برای دهه‌ها به طول بیانجامد. این مرحله از بیماری ممکن است منجر به بیماری‌های مغزی، کوری و دیگر مشکلات عصبی، مشکلات قلبی و مرگ منتهی گردد.
تشخیص و درمان سیفلیس
نمونه‌ها باید زیر میکروسکوپ ازنظر وجود باکتری بررسی شود و باید به آزمایشگاه برای بررسی فرستاده شوند. نتایج آزمایش طرف معمولاً یک هفته آماده میشود. درصورتی‌که آزمایشات مثبـت باشـند و بـه سیفلیس مبتلا باشید، پزشک بیماری را برای شما تشـریح می‌کند و به سؤالات شما درزمینهٔ بیماری سیفیلیس پاسـخ خواهـد داد. همچنـین از شما درباره شریک یا شرکای جنسی سؤال خواهد نمود، تا در صورت نیاز آن‌ها نیز تحت درمان قرار گیرند.
اگر در مراحل اولیه‌ی عفونت سیفیلیس باشید، باید از هرگونه مقاربت اعم از دهانی، مهبلی یا مقعدی بپرهیزید. همچنـین بایـد از مقاربـت با شریک جنسی‌تان و هر نوع زخم و جوش‌های پوسـتی تـا کامـل شـدن درمان جلوگیری کنید.
درمان سیفیلیس معمولاً با تزریـق پنی‌سیلین دو هفته طـول می‌کشد. علاوه بر آن مصرف قرص یا کپسول آنتی‌بیوتیک در برخـی بیمـاران ضروری است. اگر نسبت به هر نوع آنتی‌بیوتیک آلرژی داریـد یـا در صورت اینکه احتمال می‌دهید که باردار هستید، بایـد حتمـاً پزشـک را آگاه کنید. به پایان رسانیدن دوره درمان بسیار مهم است. در صـورت قطع درمان باید درمان را از اول شروع کنید. پس از پایان درمان بـرای آزمایشات خونی در فواصل معینی باید به پزشک مراجعه گردد.
درمان خانگی و گیاهی سفلیس
اگر خواهان بهره‌مندی از داروهای طبیعی به‌جای شیمیایی هستید، می‌توانید از داروهای طبیعی زیر برای کمک به درمان بیماری سفلیس بهره‌مند شوید:
- روغن درخت چای: این روغن دارای خاصیت ضد باکتریایی است که می‌تواند به برطرف کردن علائم بیماری سفلیس کمک کند.
- روغن کوپایبا: گفته میشود که اثرات ضدالتهابی این روغن نقش به سزایی در رفع بیماری سفلیس دارد و آزمایشات حیوانی نشان می‌دهند که این روغن به بهبود زخم‌های بیماری تفلیس کمک می‌کنند.
- چای روبیبوس: نوشیدن این چای می‌تواند باعث از بین رفتن التهابات ناشی از این بیماری شود.
- خار زرد یا ساتیاناشی: 10 گرم ساتیاناشی خردشده را با آب و فلفل مخلوط‌کنید و به‌طور منظم برای چند هفته میل کنید و نتیجه مطلوبی به دست خواهید آورد.
- سیر: سیر یک ماده مؤثر و ضدعفونی‌کننده است و یکی از بهترین گزینه‌ها برای درمان بیماری سفلیس محسوب میشود.
- پنجه گربه و چای شیرین‌بیان: چای پنجه گربه، به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی شناخته شده است و چای شیرین‌بیان دارای خاصیت ضد باکتریایی است اما بااین‌حال، مصرف چای شیرین بیان برای افراد دارای فشار خون بالا توصیه نمی‌شود و بهتر است قبل از مصرف، از پزشک خود مشورت بخواهید.
- چای سبز : چای سبز یک گیاه دارویی است که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از بروز عفونت و ابتلا به بیماری‌های مختلف میشود.
مصرف حداقل 15 روز از ترکیب این گیاهان شفابخش تأثیر به سزایی در درمان بیماری سفلیس دارد.
عوارض بیماری سفلیس
سفلیس خطر ابتلا به بیماری ایدز را در فرد مبتلا افزایش می‌دهد و این بیماری می‌تواند برای خانم‌ها در دوره بارداریشان مشکلات مختلفی ایجاد کند. درمان این بیماری در مراحل اولیه آن می‌تواند از عوارض بعدی آن جلوگیری کند اما نمی‌تواند آسیب‌های قبلی را برطرف کند.
در این بیماری ممکن است بر روی پوست، استخوان‌ها، کبد و یا دیگر اعضای بدن برجستگی‌هایی تومور مانند ایجاد شود که این برجستگی‌ها پس از درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها از بین می‌روند.
سایر عوارض نیز عبارت‌اند از:
مشکلات عصبی
بیماری سفلیس ممکن است مشکلات زیادی در سیستم عصبی شخص مبتلا ایجاد کند، ازجمله:
سردرد، سکته مغزی، مننژیت، از دست دادن شنوایی، مشکلات بینایی و در برخی موارد نابینایی، عدم احساس دما، ناتوانی جنسی در مردان، بی‌اختیاری مثانه، مشکلات قلبی عروقی، نفخ، التهاب آئورت (شریان اصلی بدن) و سایر رگ‌های خونی بدن، سفلیس همچنین ممکن است به دریچه‌های قلب نیز آسیب برساند.
عفونت HIV
در بیماران مبتلا به سفلیس مقاربتی و یا سایر زخم‌های دستگاه تناسلی، خطر ابتلا به ویروس HIV، دو تا پنج درصد افزایش پیدا می‌کند. در حین رابطه جنسی، زخم سفلیس ممکن است به‌راحتی خونریزی کند و راهی آسان برای ورود ویروس ایدز به جریان خون فراهم آورد.
پیشگیری از سیفلیس
تا سال ۲۰۱۰ هیچ نوع واکسن مؤثری برای پیشگیری از این بیماری وجود نداشته است پرهیز از تماس فیزیکی با شخص مبتلا و همچنین استفاده صحیح از کاندوم در کاهش خطر انتقال سیفلیس مؤثر است. البته استفاده از کاندوم به‌طور کامل خطر ابتلا را از بین نمی‌برد بنابراین مراکز کنترل و پیشگیری بیماری روابط تک‌همسری درازمدت و دوطرفه با فرد سالم و پرهیز از استفاده موادی از قبیل نوشیدنی‌های الکلی و سایر موادی که موجب افزایش رفتارهای جنسی پرخطر می‌شوند را توصیه می‌کنند.
سیفلیس در بارداری
می‌توان از طریق غربالگری مادران در طول دوران بارداری و درمان کسانی که مبتلا هستند از ابتلای نوزادان به سیفلیس مادرزادی پیشگیری کرد. کارگروه طب پیشگیری آمریکا USPSTF بر غربالگری جهانی همه زنان باردار به‌شدت تأکید دارد، این در حالی است که سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند که باید همه زنان در اولین بررسی‌های پیش از زایمان و نیز مجدداً سه ماه بعد مورد آزمایش قرار گیرند اگر جواب آزمایش مثبت بود، آن‌ها باید به همسران خود توصیه کنند که تحت درمان قرار گیرند البته، سیفلیس مادرزادی همچنان در کشورهای درحال‌توسعه شیوع دارد، چراکه در این کشورها بسیاری از زنان اصلاً از مراقبت قبل از تولد بهره‌مند نیستند، و کسانی هم که از مراقبت‌های قبل از تولد برخوردار هستند مورد غربالگری قرار نمی‌گیرند.
این مسئله هنوز به‌ندرت در کشورهای توسعه‌یافته اتفاق می‌افتد، چراکه در این کشورها کسانی که مستعد ابتلا به سیفلیس (از راه استعمال دارو، غیره) هستند دست‌کم در دوران بارداری تحت مراقبت قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد در کشورهایی با درآمد کم یا متوسط، اقداماتی در جهت افزایش دسترسی مردم به آزمایش‌های در کاهش نرخ ابتلا به سیفلیس مادرزادی مؤثر بوده است.
درصورتی‌که خود یا همسرتان مبتلا به ضایعات مشکوک و جوش‌های چرکی روی آلت یا جوش زیرپوستی در ناحیه تناسلی هستید:
- حتماً با تیم درمانی خود مشورت کنید.
- به‌هیچ‌عنوان جوش‌ها یا ضایعات را فشار ندهید یا نترکانید زیرا این اقدام باعث تشدید آسیب به بافت‌های مجاور و گسترش عفونت می‌گردد.
- از لباس‌های زیر گشاد و نخی استفاده کنید.
- شستشوی مداوم و خشک‌کردن مناسب ناحیه آلت تناسلی و کشاله ران بسیار کمک‌کننده است.
- به‌هیچ‌عنوان خودسرانه اقدام به درمان یا کندن جوش‌ها نکنید.
- به‌هیچ‌عنوان از تیغ برای از بین بردن موهای زائد این ناحیه استفاده نکنید.
- از تماس جنسی بدون محافظ اجتناب کنید.
- حتماً برای تشخیص نوع ضایعه و بررسی ریسک احتمالی به پزشک مراجعه کنید.
- ممکن است نیاز به نمونه‌برداری و ارزیابی آزمایشگاهی باشد
