لکه‌های کبدی (liver spots) یا لکه‌های پیری (age spots)، لکه‌های قهوه‌ای‌رنگی روی پوست هستند که معمولاً با افزایش سن، بیشتر روی دست‌ها و صورت ظاهر می‌شوند.
رنگ‌دانه موجود در لایه فوقانی پوست (اپیدرم) به نام ملانین، به پوست رنگ طبیعی را می‌دهد.
اشعه UV یا ماورای بنفش تولید ملانین را زیاد و درنتیجه پوست را لکه‌دار می‌کند. این لکه‌ها را غالباً به‌عنوان لکه‌های کبدی یا پیری می‌شناسند.
این لکه‌های پوستی، صاف و قهوه‌ای‌رنگ می‌باشند و به علت بسیاری از عوامل محیطی و به‌تدریج بر روی پوست ظاهر می‌شوند.
معمولاً لکه‌های پیری بعد از 40 سالگی ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها بیشتر در پشت دست‌ها، صورت، ساعد دست، پیشانی و شانه‌ها نمایان می‌شوند.
علائم لکه‌های کبدی
- لکه صاف با رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه
- بدون درد
اگر شما 40 سال به بالا داشته باشید و یا زیاد در معرض نور خورشید قرارگرفته باشید، احتمال اینکه مبتلابه لکه‌های پیری شوید، زیاد است
علل ایجاد لکه‌های کبدی
علت بروز لکه های پیری
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید: هنگامی در معرض اشعه نور خورشید قرار بگیرید، تولید ملانین (رنگ‌دانه پوست) زیاد می‌شود و موجب ایجاد لکه روی پوست می‌شود. اگر شما 40 سال به بالا داشته باشید و یا زیاد در معرض نور خورشید قرارگرفته باشید، احتمال اینکه مبتلابه لکه‌های پیری شوید، زیاد است.
- وراثت
- برخی آنتی بیوتیک ها مانند تتراسایکلین
- داروهای ادرارآور
- افزایش سن
- برخی غذاها یا مواد شیمیایی مانند پسورالن، تأثیرات اشعه آفتاب را بر پوست زیاد می‌کنند. البته باید گفت این مواد لکه‌ها را به وجود نمی‌آورند، بلکه حساسیت پوست را نسبت به نور خورشید زیاد کرده و لکه‌های پیری را ایجاد می‌کنند.
راه‌های تشخیص لکه‌های کبدی
تشخیص بر اساس ظاهر پوست انجام می‌گیرد.
لکه‌های پیری خطری ندارند، ولی اگر لکه‌های پیری دچار تغییر شوند (ازنظر شکل، اندازه و رنگ)، نمونه‌برداری برای وجود و یا عدم وجود سرطان پوست لازم است.
درمان لکه‌های کبدی
برای این لکه‌ها درمان خاصی نیاز نیست.
- ظاهر پوست خود را با استفاده از لوسیون ها و یا کرم‌های سفیدکننده بهتر کنید. اکثر کرم پودرهای سفیدکننده دارای هیدروکینون می‌باشند. در برخی افراد، هیدروکینون می‌تواند باعث تاول و یا واکنش‌های پوستی شود.
- انجماد کردن (کرایوتراپی) و یا درمان با لیزر باعث از بین بردن این لکه‌ها می‌شود.
درمان خانگی لکه‌های کبدی
- حداقل هر دو روز یک بار، آب‌لیمو را بر لکه‌های پیری بمالید. ولی بعدازآن در معرض نور خورشید قرار نگیرید. یک قطره از ویتامین C در نور آفتاب، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به وجود آورد.
- به‌اندازه مساوی ماست و عسل را باهم مخلوط کرده و مخلوط حاصل را بر لکه‌ها بمالید. این مخلوط را یک بار در روز و به مدت یک ساعت و نیم بر روی لکه‌ها بگذارید و سپس بشویید.
- ژل آلوئه ورا را دو بار در روز روی لکه‌ها بمالید.
- یکی از طبیعی‌ترین درمان‌ها برای محو لکه‌های پیری، روغن کرچک می‌باشد. صبح و شب، روغن کرچک را به لکه‌ها بزنید
- هر روز و به مدت 20 دقیقه، سرکه سیب را با پنبه‌ای به لکه‌های خود بزنید.
- سرکه سیب را با ماست ساده مخلوط‌کنید و به مدت 20 دقیقه بر پوست خود بگذارید.
همه چیز درباره لکه های پیری یا لکه های کبدی
عوارض لکه‌های کبدی
همان‌طور که گفته شد این لکه‌ها عارضه‌ای ندارند، اما ممکن است موجب ناراحتی روحی فرد شوند.
برخی مواقع، وجود این لکه‌ها تشخیص سرطان پوست را دشوار کند.
در صورت هر نوع تغییر در ظاهر این لکه‌ها، حتماً به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.
جلوگیری از لکه‌های کبدی
- محافظت پوست از نور خورشید
- روی سرتان کلاه بگذارید.
- لباس آستین‌بلند بپوشید.
- دامن و یا شلوار بلند بپوشید.
- عینک آفتابی بر چشم بزنید.
- ظهر بیرون نروید، زیرا در ظهر نور خورشید شدیدتر است.
- از کرم های ضد آفتاب با SPF بیشتر از 30 استفاده کنید. حداقل نیم ساعت قبل از بیرون رفتن، کرم ضد آفتاب را بزنید و 2 تا 3 ساعت یک بار دوباره آن را بمالید.
- در زمستان هم از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
تأثیرات پسورالن در لکه‌های کبدی
ماده شیمیایی پسورالن در بسیاری مواد غذایی یافت می‌شود. پسورالن، حساسیت پوست را به اشعه UV زیاد می‌کند و باعث تسهیل آفتاب سوختگی و لکه‌های پیری می‌شود.
پسورالن برای درمان ویتیلیگو استفاده می‌شود. ویتیلیگو (برص یا پیسی) یک بیماری پوستی است که در اثر فقدان رنگ‌دانه پوستی ظاهر می‌شود. در این بیماری پوست دارای لکه‌های سفید می‌شود.
اجتناب از غذاهای دارای پسورالن ممکن است خطر ایجاد لکه‌های پیری را به تعویق اندازد. این ماده در هویج وحشی، لیمو، جعفری و کرفس یافت می‌شود.
دست زدن به این غذاها باعث تجمع پسورالن در پوست می‌شود.
شما می‌توانید این غذاها را با دستکش بگیرید و با استفاده از قاشق و چنگال این غذاها را مصرف کنید.
غذاهای مفید برای لکه‌های کبدی
- بیشتر میوه‌ها و سبزیجات باعث ایجاد لکه پوستی نمی‌شوند. این مواد به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان، مانع از تجمع ملانین در پوست شده و پوست را از خطرات اشعه UV محافظت می‌کپند.
- توت‌ها، آلبالو، آناناس، کیوی و گریپ‌فروت منبع غنی از آنتی‌اکسیدان و فاقد پسورالن می‌باشند.
- کلم، آرتیشو (کنگر فرنگی)، اسفناج و چغندر قرمز برای حفاظت از پوست و کاهش لکه‌ها مفید می‌باشند.
