ترنجبین چیست و چه خواصی دارد؟ طریقه مصرف ترنجبین

ترنگبین، ترانگبین یا (به عربی ترنجبین)، شیرابه‌های برگ و ساقه‌های گیاه خارشتر است که از نظر خواص ملین بوده و جوشانده آن برای سرفه و درد سینه مفید است. آن را به فرانسوی Manne d”hedysarum و Manna d”alhagi و Manne de perse و به انگلیسی Manna of hedysarum و به عربی “ترنجبین” می‌نامند.

گیاه خارشتر

ترکیبات شیمیایی ترنجبین

ترنجبین حاوی ترکیبات قندی مختلفی مانند گلوکز و فروکتوز، ساکاروز و تری ساکارید است که به‌راحتی در آب حل می‌شود. از دیگر ترکیبات موجود در این گیاه می‌توان به تانن و آنتوسیانین اشاره کرد.

تانن: یا گسه ترکیباتی هستند که ضمن ترکیب شدن با پروتئین‌های پوست حیوانات از فساد آن‌ها جلوگیری نموده و سبب تبدیل پوست به چرم می‌شوند. اکثر خانواده‌های گیاهی دارای تانن هستند. تانن ها در حقیقت دسته بزرگی از مواد طبیعی پیچیده هستند که در گیاهان به مقدار زیاد وجود دارند.

شیرابه‌های برگ و ساقه‌های گیاه خارشتر

آنتوسیانین: این آنتی‌اکسیدان جزو پرکاربردترین رنگ‌دانه‌های گیاهی در صنعت غذا است. آنتو سیانین ها ترکیبات محلول در آب بوده و به گروه از فلاوونوئید های پلی فنول تعلق دارند که مسئول رنگ قرمز، ارغوانی و آبی در اندام‌های گیاهی مانند میوه، گل و برگ هستند.

خواص ترنجبین

ترنجبین چه خواص و فوایدی دارد؟

• ترنجبین ملین و مسهل است. دوز مصرفی ترنجبین به‌عنوان ملین برحسب سن بیمار بین 10 تا 70 گرم است که با کمی آب مصرف می‌شود. گیاه ترنجبین اگر در مقدار کم خورده شود، ملین و اگر به مقدار زیاد مصرف شود، مسهل است.
• ترنجبین طبق نظر حکمای طب سنتی گرم، ولی درعین‌حال تر است.
• برای تسکین عطش و تب ترنجبین مفید است.
• ترنجبین در تسکین سرفه و درد سینه مؤثر است.
• ترنجبین خاصیت ضدعفونی‌کنندگی خوبی دارد و میکروب‌ها را از بین می‌برد، به همین دلیل برای درمان بیماری‌های عفونی مفید است.
• اگر ترنجبین با آب زیره خورده شود، برای دفع صدای شکم که با تب خفیفی توأم باشد، نافع است.
• خوردن ترنجبین با آب‌پنیر برای اخراج اخلاط سوخته، با ماءالشعیر برای دفع اخلاط گرم، با کره برای باز کردن ادرار (در مواردی که ترشح ادرار بند می‌آید) مفید است.
• جوشانده ترنجبین معرق است.
• گل‌های ترنجبین برای بواسیر مفید است.
• مالیدن روغن برگ‌های ترنجبین برای روماتیسم خیلی نافع است.
• عرق گیاه ترنجبین اگر مدتی کم‌کم خورده شود، برای دفع سنگ کلیه و مثانه تا حدودی مؤثر است.
• ترنجبین در تسکین سرفه و درد سینه مؤثر است

طرز تهیه آب ترنجبین

طریقه مصرف ترنجبین

برای تهیه آب ترنجبین، مقداری ترنجبین را در آب جوش حل می‌کنند. سپس مایع صاف روی آن را برمی‌دارند و می‌گذارند قدری بماند تا مواد خارجی آن ته‌نشین شود. حالا مایع صاف‌شده روی آن، آماده خوردن است.

آب ترنجبین اگر صبح ناشتا خورده شود، مؤثرتر است. مقدار خوراکی معمول آن 12 تا 35 گرم است.

موارد منع مصرف ترنجبین

مبتلایان به حصبه، اسهال خونی، بواسیر و آبله باید از مصرف ترنجبین خودداری کنند، همچنین استفاده از این گیاه برای افرادی که در ادرارشان خون وجود دارد و اشخاص گرم‌مزاج مناسب نیست.

در مصرف ترنجبین احتیاط کنید

✘ بسیاری از خانواده‌ها برای بهبود زردی کودک خود از مخلوط ترنجبین و آب‌قند استفاده می‌کنند که این مواد، نه‌تنها تأثیری در بهبود زردی کودک ندارند، بلکه باعث اسهال و استفراغ نوزاد نیز می‌شوند.

در یک مطالعه تحقیقاتی که با هدف بررسی اثر ترنجبین خوراکی در کاهش زردی نوزادان انجام گردید، نشان داده شد که علیرغم باورهای بومی مبنی بر تأثیر ترنجبین در کاهش زردی نوزادی، تجویز این ماده اثر قابل‌توجهی در درمان زردی ندارد.

✘ بیماران مبتلا به حصبه، اسهال خونی، بواسیر، خون‌ادراری و آبله از خوردن ترنجبین خودداری کنند.

✘ ترنجبین برای طحال و اشخاص گرم‌مزاج مضر است.