سندرم کارسینوئید؛ علائم، عوامل و درمان آن

سندرم کارسینوئید (Carcinoid syndrome) به مجموعه علایمی گفته می‌شود که به دنبال برخی از تومورهای کارسینوئید (carcinoid tumors) دیده می‌شوند. این تومورها، تومورهایی منتشر هستند که ممکن است در همه جای دستگاه گوارش از جمله آپاندیس، ایلئوم و رکتوم و نیز ریه دیده می‌شوند. تومورهای کارسینوئید تومورهایی با رشد آهسته و کوچک هستند.

علائم:

تومورهای کوچک معمولاً بدون نشانه هستند. حدود ۱۰% بیماران دچار کارسینوئیدهای رودهٔ باریک با سندرم کارسینوئید مراجعه می‌کنند. مواد فعال بیولوژیکی که از کارسینوئیدها ترشح می‌شوند، معمولاً توسط کبد غیرفعال می‌شوند، ولی متاستازهای کبدی یا کارسینوئیدهای برونشی یا تخمدانی اولیه این مواد را مستقیماً به گردش خون عمومی – یعنی جائی‌که باعث تولید نشانه‌ها می‌شوند – ترشح می‌کنند. تقریباً در تمام موارد سندرم کارسینوئید، تولید سروتونین به مقادیر زیاد اتفاق می‌افتد؛ این ماده مسئول سهم عمده‌ای از اسهال در این بیماران است.

عوامل:

منشأ این تومور از سلول‌های نوروآندوکرین است که سروتونین و سایر میانجی‌ها را ترشح می‌کنند. سروتونین به عنوان میانجی در سیستم اعصاب مرکزی (CNS) و نیز عامل تنگ‌کننده عروق عمل می‌کند. همچنین در برخی از اعمال فیزیولوژیک نظیر تنظیم خواب و درجه حرارت بدن و دریافت حس درد و بروز برخی از پدیده‌های پاتولوژیک همانند اضطراب، افسردگی، میگرن و فشارخون اولیه (Essential Hypertention) دخیل است.

افزایش تولید سروتونین و کالیکرین باعث ایجاد علائمی مانند گلگون شدن صورت، اسهال، تهوع، انقباض و تنگی مجاری تنفسی (خس‌خس کردن سینه) و مشکلات قلبی می‌شود که این علائم را تحت عنوان سندرم کارسینوئید می‌شناسند. فقط ۱۰٪ تومورهای کارسینوئید موجب بروز سندرم کارسینوئید می‌شوند، مانع بزرگ در این راه کبد است که با متابولیزه کردن سروتونین تولید شده از بروز این سندرم جلوگیری می‌کند، لذا اغلب سندرم کارسینوئید در بیمارانی که منشأ تومور آن‌ها در دستگاه گوارش است بعد از متاستاز کبدی تومور دیده می‌شود.

درمان:

تمام تومورهای کارسینوئید قابل‌دسترسی در رودهٔ باریک، مزانتر، و حفرهٔ صفاقی باید برداشته شوند. متاستازهای کبدی لوکالیزه باید برداشته شوند.

سیپروهپتادین، آنتی‌هیستامینی که گیرنده‌های هیستامین H1 و سروتونین ۱ و سروتونین ۲ را مهار می‌کند، برای کنترل اسهال مفید است. اکترئوتاید باعث مهار ترشح هورمون‌های گوارشی می‌شود؛ این دارو در سندرم کارسینوئید باعث تسکین گرگرفتگی، خس‌خس، و اسهال شدید مقاوم به دیگر اقدامات می‌شود.

عوارض:

داشتن سندرم کارسینوئید می‌تواند عوارض زیر را ایجاد کند:

• بیماری‌های قلبی: سندرم کارسینوئید باعث ضخیم شدن دریچه‌های قلب. علائم و نشانه‌های بیماری‌های قلبی کارسینوئید شامل خستگی و تنگی نفس در هنگام فعالیت بدنی در نهایت نارسایی قلبی است..
• انسداد روده: علائم و نشانه‌های انسداد روده شامل، درد شکم دل‌درد شدید و استفراغ.
• بحران کارسینوئید شامل گرگرفتگی، کاهش فشار خون، گیجی و اشکال در تنفس است. بحران کارسینوئید می‌تواند کشنده باشد