علت زیاد شدن بزاق دهان

به طور طبیعی، غدد بزاق موجود در دهان، روزانه حدود نیم تا یک‌ونیم لیتر بزاق تولید می کنند؛ اما به دلیل اینکه بزاق دهان به طور غیرارادی و مکررا قورت داده می شود، متوجه وجود آن در دهانمان نمی شویم.

اگر به طور ناگهانی متوجه مقدار زیادی بزاق در دهان خود شوید، نشان دهنده آن است که یا غدد بزاقی بیشتر از حد معمول بزاق تولید می کنند و یا این که شما به سختی و به مقدار کم آن را قورت می دهید.

تشخیص بزاق موجود در دهان

بررسی تاریخچه

درباره خستگی، تب، سردرد یا گلوی زخمی سؤال کنید. درباره تماس اخیر با سموم سؤال کنید. تاریخچه ادراری بیمار را ثبت کنید و به استفاده از یدیدها، کلی نرژیک ها و داروهای منقبض کننده مردمک توجه کنید. تاریخچه پزشکی بیمار را ثبت کنید.

بررسی جسمی

بیمار مبتلا به افزایش ترشح بزاق (Increased salivation) را از نظر سلامت رفلکس اوغ زدن بررسی کنید. توانایی بیمار را از لحاظ بلعیدن و جویدن مشاهده کنید. بررسی کنید آیا آبریزش از دهان وجود دارد. دهان را از لحاظ وجود ضایعات مشاهده کرده و به ظاهرضان توجه کنید. هر نوع ضایعه موجود در دهان را لمس کرده و درباره ظاهرشان شرح دهید. زبان کوچک، لثه ها و حلق را معاینه کنید. غدد لنفاوی را لمس کرده و تعیین کنید آیا غدد متورم و یا زخمی هستند.

علل زیاد شدن بزاق دهان

بزاق زیاد در دهان

۱- فلج بِل:

فلج عصب صورتی باعث ناتوانی در کنترل ترشح بزاق دهان یا بستن چشم طرف مبتلا می شود. طرف مبتلای صورت آویزان و بی حالت می شود. چین بینی- لبی ناپدید شده و شیار پلکی (فاصله بین پلک فوقانی و تحتانی) پهن می شود. سایر یافته ها شامل کاهش یا فقدان رفلکس قرنیه و کاهش نسبی چشایی یا احساس چشایی غیر طبیعی می باشد.

۲- بارداری:

در ماه های اولیه افزایش ترشح بزاق دهان، تهوع، تورم لثه و حساسیت پستان ممکن است رخ دهد.

۳- التهاب مخاط دهان:

زخم های مخاطی ممکن است با افزایش متوسط ترشح بزاق دهان، درد دهان، تب و قرمزی همراه باشد. التیام خودبه خود معمولاً طی هفت تا ده روز رخ می دهد؛ اما امکان بر جای گذاشتن جای زخم و عود مجدد وجود دارد.

۴- سیفلیس:

در سیفلیس ثانویه، زخم های موکوسی باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شود که ممکن است تا یک سال پایدار بماند. یافته های مربوطه شامل: تب، ناخوشی، سردرد، بی اشتهایی، کاهش وزن، تهوع، استفراغ، گلوی زخمی و بزرگی غدد لنفاوی می باشد. بثورات متقارن روی بازوها و تنه و کف دست، کف پا، صورت و پوست سرظاهر می شود. کوندیلوماتا در نواحی تناسلی و اطراف مقعد ایجاد می شود.

۵- سل:

شکل های ویژه این بیماری ممکن است زخم های منفرد با شکل نامنظم زبانی یا دهانی ایجاد کنند. این زخم ها با اگزودا پوشیده شده است و باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شود. سایر یافته ها شامل: کاهش وزن، بی اشتهایی، تب، خستگی، ناخوشی، تنگی نفس، سرفه، تعریق شبانه (یک علامت شایع) و خلط خونی است.

۶- علل دیگر:

مسمومیت با ارسنیک: اثرات شایع مسمومیت با ارسنیک شامل: اسهال، رنگدانه پوستی منتظر و ادم صورت، پلک های چشمی و مچ پا می باشد. افزایش ترشح بزاق به ندرت رخ می دهد. سایر یافته ها شامل: تنفس با بوی سیر، خارش، سردرد، خواب آلودگی، گیجی و ضعف می باشد.

۷- داروها:

افزایش ترشح بزاق دهان ممکن است در مسمومیت با یدید ایجاد شود؛ اما زودرس ترین نشانه، طعم برنج و احساس سوزش در دهان و گلو است. سایر یافت ها شامل: عطسه، پلک های چشمی تحریک شده و درد در سینوس پیشانی می باشد. پیلورکارپین و سایر داروهای منقبض کننده مردمک که برای درمان آب سیاه استفاده می شوند، ممکن است به طور سیستمیک جذب شده و ترشح بزاق را افزایش دهند. کلی نرژیک ها مثل بتانکول و نئوستیگمین ممکن است باعث افزایش ترشح بزاق دهان شود.

۸- مسمومیت با جیوه:

التهاب مخاط دهان که با افزایش ترشح بزاق دهان و طعم فلز در دهان مشخص می شود، به طور شایع رخ می دهد. لثه های دردناک و متورم که مستعد خونریزی هستند ممکن است منجر به لق شدن دندان شوند. خط آبی روی لثه ظاهر می شوند. سایر یافته ها شامل: تغییرات شخصیتی، کاهش حافظه، کرامپ شکمی، اسهال، احساس ذهنی بی حسی و سوزن سوزن شدن و لرزش پلک های چشم، لب ها، زبان و انگشتان دست می باشد.

۹- مراقبت های پرستاری:

افزایش ترشح بزاق دهان نیاز به درمان ندارد؛ اما لازم است اختلالات زمینه ای درمان شود. اگر بیمار اشکال در بلع دارد، در صورت لزوم دهان را ساکشن کنید.

۱۰- نکاتی راجع به کودکان:

علل افزایش ترشح بزاق در بچه ها ممکن است مشابه با علل افزایش بزاق در بالغین باشد یا نشی از انسداد مادرزادی مری باشد.

عللی که به ندرت باعث افزایش تولید بزاق در دهان می شوند:

• مسمومیت با آرسنیک
• فلج بل (عارضه ای که باعث ضعیف یا فلج شدن عضلات صورت می شود)
• آترزی مری (یک نوع اختلال مادرزادی که در آن مری به طور کامل و مناسب رشد نمی کند)
• مسمومیت با جیوه
• بیماری هاری (بیماری کشنده ای که توسط بزاق دهان حیوانات آلوده به انسان منتقل می شود)
• سیفیلیس (یک نوع بیماری عفونی که با رابطه جنسی منتقل می شود)
• بیماری سل (یک نوع بیماری عفونی که ریه ها را مبتلا می کند)

علل کاهش توانایی قورت دادن بزاق یا نگه داشتن آن در دهان

• سینوزیت حاد
• آلرژی ها
• سینوزیت مزمن و طولانی مدت
• بزرگی لوزه سوم
• تومورهایی که روی حرکات زبان و یا لب ها تأثیر می گذارند.

مشکلاتی که روی هماهنگی عضلات و یا عملکرد حفره دهانی شما تأثیر می گذارند، ممکن است باعث کاهش توانایی قورت دادن بزاق یا نگه داشتن آن در دهان شوند. این مشکلات عبارتند از:

• بیماری ALS: یک نوع بیماری عصبی مزمن که باعث ضعف عضلات و ناتوانی می شود.
• اوتیسم
• فلج مغزی (عارضه ای که باعث ناهماهنگی حرکات بدن می شود)
• دمانس یا زوال عقلی
• سندرم داون یا منگولیسم
• سندرم ایکس شکننده (یک نوع عقب ماندگی ذهنی ارثی)
• بیماری ام اس (در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به لایه پوشاننده اعصاب حمله می کند و آن را از بین می برد)
• میاستنی گراویس (یک نوع اختلال ضعف عضلانی)
• بیماری پارکینسون
• سکته مغزی

چه موقع نزد پزشک برویم؟

اگر افزایش بزاق دهان دائمی بود، نزد پزشک بروید. پزشک معلوم می کند که این افزایش بزاق، به دلیل افزایش تولید آن است، یا کاهش قورت دادن آن.