همه چیز درباره ویتامین k
ویتامین کا یکی از ویتامینهایی است که بسیاری آن را فراموش میکنند. ما به صورت متداول موضوعاتی را درباره ویتامینهای دیگری مانند ویتامین ث و د و اهمیت این ویتامینها میشنویم. اما ویتامین کا برای شما چه میکند؟ مهمترین چیزی که درباره ویتامین کا می دانید این است که این ویتامین خون را منعقد (لخته) میکند. کمبود ویتامین کا میتواند علائم مختلفی را بروز دهد. که مشخصترین آنها خونریزی بیش از حد است. علاوه بر لخته سازی، ویتامین کا در حصول اطمینان از انتقال کلسیم به استخوانها نیز بسیار سودمند است که این تنها بخشی از خواص وفواید ویتامین کا برای بدن است که در این بخش خواهید خواند.
سبزیجات برگی سبز و پنیرها منبع خوبی از ویتامین کا محسوب میشوند. در کنار منابع لبنی، ویتامین کا 2 توسط باکتریها در روده بزرگ سنتز شده و جذب میگردد و در 10 درصد از ویتامینهای کا شرکت دارد. سنتز ویتامین کا میتواند سمی باشد. مکملهای ویتامین کا میتوانند با عملیات برخی داروهای رقیق کننده خون در تداخل باشند.
خواص و فواید ویتامین k
جلوگیری از پوکی استخوان:
پوکی استخوان به وسیله کاهش غلظت استخوان اتفاق میافتاد و معمولاً بعد از سن 50 سالگی اتفاق می افتد که در زنان یائسه رایج است. این معضل در سکوت رشد میکند و اگر درمان نشود منجر به مشکلات بسیاری میشود. نشانهها و علائم پوکی استخوان ممکن است در شکل انحراف نخاعی، استخوانهای شکننده و درد استخوانها؛ رخ دهد. در حدود سن بیست تا سی سالگی جرم استخوان در گونه انسان شروع به کاهش میکند. این محدوده سنی زمانی است که استخوانها در بیشترین استحکام و تراکم هستند، اما بعد از آن تراکم استخوانها شروع به کاهش میکند. زنان یائسه از مشکل کاهش تراکم استخوان، زمانی که سطح استروژن خون آنها کاهش مییابد؛ رنج میبرند.
کاهش لخته سازی خون:
عملکرد اولیه دیگر ویتامین کا تنظیم لخته سازی خون است. این به دلیل نقشی است که در مخلوط کردن پروترومبین دارد. لخته شدن خون به صورت خودکار اتفاق می افتد زمانی که زخمی ایجاد میشود و باعث خونریزی رگهای خونی میشود. مولکولهایی که باعث لخته شدن خون نی شوند به صورت دائم در کانالهای خونی در حال گردشاند. نقش ویتامین کا در این مورد تنظیم لخته سازی خون با انتقال کلسیم به داخل بدن است. ویتامین کا 2 به بهبود اختلالات خونی به نام سندرم میلودیسپلاتیک کمک میکند.
کاهش جریان خونریزی ماهیانه شدید:
دلایل زیادی برای شدید بودن جریان خونریزی ماهیانه در زنان وجود دارد، کمبود ویتامین کا نیز یکی از همان دلایل است. مصرف مکملهای ویتامین کا میتواند شدت جریان خونریزی را در زمان وقوع عادت ماهیانه کاهش دهد و ضمناً این ویتامین مقدار جریان خون خارج شده از بدن را نیز کاهش دهد.
جلوگیری از خونریزی داخلی:
این ویتامین به کاهش ریسک خونریزی کبد، هپاتیت و جذب ضعیف مواد مغذی یا تاثیرات بلند مدت مصرف آنتی بیوتیک ها و آسپرین کمک کند. برخی مشکلات رودهای نیز به علت کمبود این ویتامین مانند انسداد، ورم روده بزرگ و مشکلات کولون رخ میدهد.
کاهش درد دوران قاعدگی:
ویتامین کا از تنظیم هورمونهایی که به تنظیم روند قاعدگی میپردازند، اطمینان حاصل میکنند. در مقابل این موضوع به کاهش درد قاعدگی کمک میکند. زنانی که از درد شدید قاعدگی رنج میبرند باید آزمایش کمبود ویتامین کا بدهند.
قطع حالت تهوع دوران بارداری:
زنان بارداری که از استفراغ شدید و حالت تهوع طی دوران بارداری رنج میبرند معمولاً به کمبود ویتامین کا مبتلا میباشند. اگر از مکملهای این ویتامین استفاده شود، به کاهش این علائم در زنان باردار کمک میشود. نه تنها این مورد خوب، بلکه این ویتامین تأثیر مثبتی بر روی سلامت روانی و جسمی جنینها دارد.
جلوگیری از خونریزی در نوزادان:
معمولاً نوزادانی که تازه با دنیا آمدهاند، مورد تزریق ویتامین کا قرار میگیرند تا از خونریزی آنها جلوگیری شود. این ویتامین همچنین برای کودکانی که مبتلا به نفس تنگی هستند لازم و ضروری است و این کودکان میتوانند با مصرف منظم قطرههای خوراکی این ویتامین درمان شوند.
جلوگیری از انسداد صفرا:
مصرف آنتی بیوتیک برای مدت زمان طولانی میتواند باعث انسداد صفرا، التهاب روده، سلیاک و آماس روده شود. این بیماریها حتی در مواقع کمبود ویتامین کا بدتر نیز میشوند. علاوه بر مصرف منظم مکملها با این ویتامین، از وقوع این مشکلات در آینده جلوگیری میشود.
ویتامین کا چه فوایدی دارد
مراقبت از سیستم ایمنی:
به وسیله مطالعاتی اثبات شده است که ویتامین کا از سیستم ایمنی و گوارشی محافظت میکند. علاوه بر آن؛ این قابل توصیه است که غذاهایی خورده شود که حاوی منبع بسیار زیادی از این ویتامین باشد، به این منظور که سیستم ایمنی و سیستم گوارشی سالمتر باشند.
تنظیم قند خون:
غدهی پانکراس در بدن انسولین ترشح میکند و حاوی مقدار زیادی ویتامین کا است. این ویتامین برای عملکرد مناسب پانکراس ضروری است. انسولین ترشح شده توسط پانکراس سطح قند خون را کنترل کرده و تبدیل قند به انرژی را تنظیم میکند. از این رو میتوان گفت که ویتامین کا برای تنظیم سطح قند خون ضروری و لازم است.
افزایش جریان ادرار:
ویتامین کا میتواند جریان و حجم ادرار را افزایش دهد که برای زدودن سموم محلول در بدن ضروری است. این دلیل آن است که اگر مقدار کافی ادرار دفع نمیکنید، توصیه میشود تا سطح کم ویتامین کا در بدن خود را چک کنید و اگر دریافتید که مقدار کمی از آن را دارید باید از مکملهای ویتامین کا استفاده کنید.
جلوگیری از سرطان:
توسط تحقیقاتی به اثبات رسیده است که ویتامین کا در جلوگیری از بروز سرطانهای روده، پروستات، معده، بینی و دهان مفید است. طبق یکی از مطالعات ویتامین کا در تثبیت بیماران مبتلا به سرطان کبد مفید بود و حتی عملکرد کبد را در این بیماران؛ بهبود داده بود.
استفاده از ویتامین کا:
این ویتامین از خونریزی در نوزادان جلوگیری میکند. این ویتامین همچنین مانع از فعالیت پروترومبین میشود، زمانی که آن از طریق خوراکی یا تزریق وریدی به شخص منتقل شود. همچنین این ویتامین آثار وارفارین را برعکس کرده و مانع از لخته شدن خون میشود.
سلامت قوه تشخیص
افزایش سطح ویتامین کا در خون با بهبود حافظه مقطعی در سنین پیری در ارتباط است. در یکی از مطالعات افراد بالای هفتاد سال با داشتن بیشترین مقدار ویتامین کا در خون بهترین عملکرد حافظه مقطعی را داشتند.
سلامت قلب
ویتامین کا به کاهش فشار خون با جلوگیری از رسوب مواد معدنی در شریانها کمک میکند. این خاصیت قلب را قادر میسازد خون را آزادانه در بدن پمپ کند. رسوب مواد معدنی به طور طبیعی که با بالا رفتن سن رخ میدهد، یکی از عوامل عمده ریسک بیماریهای قلبی است. مصرف منظم ویتامین کا نشان داده است ریسک وقوع سکته را کاهش میدهد.
عوارض جانبی و حساسیتهای ویتامین کا
اگر شخص تحت دیالیز است، توصیه میشود قبل از مصرف مکملهای ویتامین کا با پزشک خود مشورت کند. دوز بالای مصرف ویتامین کا میتواند مشکلات انعقادی خونی را بدتر کند و همچنین برای کسانی که از مشکلات کبدی رنج میبرند. ویتامین کا ممکن است قند خون را پایین آورد لذا به بیماران دیابتی توصیه میشود که با دقت و نظارت بر سطح قند خون آن را مصرف کنند.
اختلالات کمبود ویتامین کا
کمبود ابتدایی ویتامین کا نادر است اما کمبود شدیدتری میتواند به علت عدم جذب مناسب چربی رخ دهد. مصرف طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها میتواند باکتریهای سنتز کننده ویتامین کا در روده را نابود کند و منجر به ریسک کمبود ویتامین کا شود. نوزادان شیرخوارهای که از شیر مادر تغذیه میکنند نیز در معرض کمبود ویتامین کا به سر میبرند. سطح پایین ویتامین کا با تراکم کم مواد معدنی در ارتباط است. بنابراین مصرف منظم ویتامین کا از استخوان در مقابل شکنندگی و ترک برداشتن محافظت میکند.
نشانههای کمبود ویتامین K
مثل هر ویتامین دیگری کمبود این ویتاکین هم علائمی در بدن ایجاد میکند که باید آنها را شناخت و جدی گرفت. کمبود ویتامین K میتواند به اختلال در لخته شدن خون، خونریزی افزایش یافته و پوکی استخوان منجر شود.
برخی از علائم کمبود این ویتامین مهم شامل دورههای قاعدگی سنگین، ترشح از بینی یا لثه، خونریزی دستگاه گوارش، کبودی آسان، خون در ادرار و خونریزی بیش از حد از جای زخم، سوراخها، تزریقها یا برشهای جراحی میشوند.
چرا باید ویتامین کا مصرف کنیم
سطح کم ویتامین کا میتواند خونریزیهای غیر قابل کنترل را در پی داشته باشد. در حالیکه کمبود ویتامین کا در بزرگسالان کمیاب است، در عین حال این کمبود در نوزادان بسیار رایج است. یک بار تزریق ویتامین کا برای نوزادان حد استاندارد است. ویتامین کا همچنین برای تداخل در مصرف بیش از حد رقیق کنندههای خون مصرف میشود.
اختلال در پی مصرف بیش از حد ویتامین کا
دوزهای بالای ویتامین کا میتواند تأثیر داروهای ضد انعقادی را کاهش دهد. ویتامینهای آ و ای با جذب ویتامین کا تداخل دارند. مسمومیت ناشی از ویتامین کا در غذاها نادر است، همانطور که بدن ویتامین کا را نسبت به سایر ویتامینهای محلول در چربی، دفع میکند.
عوامل ریسک
مصرف بیش از حد داروهای رقیق کننده با وارفارین
بیماری کبد: سیروز کبدی و وخامت کبد
کاهش سنتز ویتامین با عوامل مرتبط با ویتامین کا
عدم جذب در بیماری سلیاک، ورم روده، سندرم کوتاه روده در پی عملهای متعدد جراحی شکم، رشد بیش از حد باکتریها، اختلالات پانکراسی مزمن.
بیماریهای صفرا که جذب چربی را تحت تأثیر قرار میدهد. کمبود مواد لبنی به علت سوء تغذیه مانند افرادی که الکل مصرف میکنند و افرادی که به طور طولانی مدت از مکملهایی استفاده کردهاند که فاقد ویتامین کا بوده است.
داروها: کلستیرامین، سالیسیلات، ریفامپین، ایسونیازید و باربیورات ها؛ برخی از داروهای رایجی هستند که با کمبود ویتامین کا در ارتباط میباشند. بیماریهایی که به صورت داخلی مهار کننده انعقاد خون و داروهایی مانند میلوما که ممکن است باعث کمبود ویتامین کا شوند.
دلایل گوناگون شامل تزریق خون سنگین، انتشار درون عروقی انعقاد، پلی پایتمی ورا، سندرم نفروتیک، کیست تخمدان و سرطان خون نیز باعث کمبود ویتامین کا میشوند.
ویتامین کا در چه چیزهایی یافت میشود
بهترین منابع ویتامین K
برای دریافت ویتامین K دو راه وجود دارد که اولی استفاده از منابع طبیعی ویتامین کا و دومی درخواست از پزشک متخصص برای تجویز مکمل این ویتامین است.
منابع طبیعی ویتامین k شامل:
سبزیجات برگدار و سبزیجات چلیپایی از بهترین منابع ویتامین K بشمار میروند که به عنوان مثال میتوان به جعفری، بروکلی، کلم کیل، برگ کولارد، برگ چغندر سوئیسی، جوانههای بروکسل، اسفناج، برگ شلغم، گل کلم، مارچوبه و کاهو اشاره کرد.
منابع دیگر این ویتامین مهم نیز شامل: آلو، خیار، جگر گاو، ماهی، تخم مرغ، ریحان خشک شده، چای سبز، سبزیجات دریایی، سبوس گندم، و فرآوردههای لبنی تخمیر شده مانند ماست و پنیر را مد نظر قرار داد.