علت صدا دادن مفاصل بدن چیست؟

برای بسیاری از ما در طول روز ممکن است صداهای متفاوتی از بعضی از مفاصل بدن شنیده شود. در حین راه رفتن، یا بعد از نشستن طولانی بخواهیم بلند شویم و یا حتی هنگام انجام فعالیتی. گاهی این صداها شبیه تقه هستند، گاهی به‌صورت خرت خرت و شبیه به ساییده شدن دو چیز روی‌هم هستند. حتی ممکن است نگران این باشید که آیا این وضعیت طبیعی است یا غیرطبیعی؟ و شاید برایتان سؤال بوده که این صدا چیست؟ از کجا می‌آید؟ اگر می‌خواهید علت صدا در مفاصل را بدانید با ما همراه شوید.

علت صدای مفاصل چیست؟

باید بدانید که صدا در مفصل علامت نگران‌کننده‌ای نیست، مگر اینکه ضربه‌ای به آن واردشده باشد، شاید از شنیدن این پاسخ تعجب کنید! در کل اگر این صدا همراه بااحساس درد باشد بیماری است و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا با بررسی مفصل مشکل احتمالی را دریابد. چون ممکن است علت آن عوامل مختلفی مانند ساییده شدن نسوج نرم اطراف مفصل روی برجستگی‌های استخوانی، ضایعات منیسک، ضایعات غضروفی و یا رباط‌های اطراف مفصل باشند، درصورتی‌که بدون درد باشد بیماری نبوده و نیاز به درمان ندارد.

تئوری‌های مطرح‌شده درباره ی علت این صداها

آزاد شدن گاز

مفصل دارای مایعی است که می‌تواند تولید گاز نماید و آزاد شدن این گاز صدایی مانند ترکیدن بادکنک ایجاد می‌کند.

حرکت تاندون

وقتی مفاصل حرکت می‌کنند وضعیت تاندون‌ها و لیگامان های اطراف آن مفصل تغییر می‌کنند. این تغییر وضعیت موجب می‌شود تا آن‌ها از روی برجستگی‌های استخوانی اطراف مفصل عبور کنند. با باز و بسته شدن مکرر مفصل، هرکدام از این تاندون‌ها یا لیگامان ها ممکن است بارها به جلو و عقب حرکت کرده و با هر بار عبور از روی برجستگی استخوانی صدایی ایجاد می‌کنند. این صداها ممکن است به‌توسط فرد حس شده و یا حتی دیگران هم آن را بشنوند. همچنین با حرکت کردن مفصل، در بعضی حالات، لیگامان های اطراف آن بشدت کشیده می‌شوند و این کشیدگی ممکن است صدا ایجاد کند.

دلایل اصلی صدا دادن مفاصل

سطح ناصاف مفصل

در مفاصلی که دچار آرتروز یا ساییدگی شده‌اند به علت آسیب غضروف، سطح مفصل ناهموار می‌شود. در حین حرکت مفصل، با ساییده شدن این سطوح ناهموار بر روی یکدیگر ممکن است صدا ایجاد شود. شایع‌ترین علت این صداها مالش یک وتر بر روی وتر دیگر یا یک رباط است. وقتی هنوز جوان و در حال رشد هستید، وترها، رباط‌ها و استخوان‌ها به نسبت‌های متفاوت رشد می‌کنند و بدن نوجوان ممکن است گاه‌گاه صدا کند. با بالا رفتن سن و نازک شدن غضروف‌های اطراف مفاصل، رباط‌ها و وترهای مفاصل بر روی‌هم مالیده می‌شوند و صدا می‌کنند.

علت این صداها، خصوصاً صدای زانو، ضعیف شدن غضروف حدفاصل بین استخوان‌ها است. این غضروف‌ها حرکت عضلات را راحت‌تر می‌کند. اگر به هر دلیلی غضروف ضعیف شود، استخوان‌ها سایش پیداکرده و صدا در زانو تولید می‌شود. برای پیشگیری از بروز صدا در زانو باید فشار بر زانو را کاهش داد. باکم کردن وزن، صدا در زانو تا ۵۰ درصد کم می‌شود. توصیه می‌شود از دوزانو و چهارزانو نشستن خودداری کرده و بیشتر کارهای روزمره را به‌صورت ایستاده انجام دهیم. پیاده‌روی در زمینهای صاف، بدون مانع، مستقیم و نرم دویدن بسیار مؤثر است.

اگر مفصلتان نرم است، دلیل دیگری هم برای صدای آن وجود دارد

وترها و رباط‌ها درازتر و کشسان تر از معمول‌اند و مفصل بیش‌ازحد حرکت می‌کند و صداها بیشتر می‌شود. اغلب مردم به‌طورمعمول در دوران رشد، نرم مفصل هستند. غیر از مالش رباط‌ها و وترها بر یکدیگر، تنها دلیل دیگر پیدایش ناگهانی حباب‌های نیتروژن در بافت‌های مفصل در هنگام حرکت است که انگار تعدادی دانه‌های ریز در مفصل قرار دارند. مایع مفصلی که برای نرم کردن مفصل جهت حرکت و تغذیه آن در میان مفاصل وجود دارد چنانچه به دلایلی کم یا زیاد باشد سبب ایجاد صدا، هنگام خم و راست کردن آن‌ها می‌شود.

دلیل صدا دادن مفاصل چیست؟

کندرومالاسی کشکک عامل صدا دادن مفصل

کندرومالاسی کشکک در کسانی که زیاد می‌دوند و در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود. در این بیماری استخوان کشکک به‌درستی در جای خود قرار نگرفته و در اثر حرکات مکرر در جلوی زانو غضروف آن آسیب می‌بیند. علائم کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک درد زانو بخصوص بعد از نشستن به مدت طولانی است. حرکات زانو ممکن است با صدا همراه باشد. درمان این بیماری همان درمان‌های عمومی درد زانو و تقویت عضلات چهار سر ران است.

گیرکردن تاندون از علل مهم صدا دادن مفصل ران در حین حرکت و راه رفتن است

یکی از علل احساس صدا در مفصل ران و لگن گیرکردن باند ایلیوتیبیال یا تاندون ایلیوپسواس بر روی برجستگی‌های استخوانی لگن است. این بیماری را «مفصل ران صدادار» یا Snapping hip میگویند.

ورزشکاران صدای مفاصل را جدی بگیرند

صدای مفاصل گاهی ناشی از یک ضایعه واقعی در مفصل هستند و حتی شاید به جراحی نیاز داشته باشند. همچنین درصورتی‌که صدای مفصل بعدازاینکه ضربه‌ای به آن واردشده باشد، رخ دهد نیز خطرناک است. در کل اگر این صدا همراه بااحساس درد باشد بیماری است و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا با بررسی مفصل مشکل احتمالی را دریابد. همانند پارگی مینیسک زانو، یا به دنبال بورسیت یعنی التهاب بورس و تجمع مایع در آن (کیسه نرم حاوی مایع که مثل یک بالشتک بین تاندون و استخوان‌ها قرار دارد) یا پارگی تاندون روتاتورکاف (تاندون چرخاننده بازو) که معمولاً با درد همراه است و به درمان نیاز دارد.

ازآنجایی‌که صدا دادن مفصل زانو و درد در ناحیه زانو پس از بروز آسیب‌دیدگی و یا ضربه به آن از علائم هشداردهنده پارگی مینیسک زانو است، ورزشکاران باید صدای زانو و حتی صدای سایر مفاصل که با درد همراه است و یا پس از وارد شدن ضربه همراه است و همچنین اگر صداها با محدود شدن دامنه حرکتی عضو توأم باشد را جدی بگیرند؛ زیرا برای ورزشکاران نشانه و علائم خطرناک و جدی است که امکان دارد به جراحی منجر شود.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مفصل آسیب‌دیده شروع به صدا کردن بکند، پزشک با عکس‌برداری از آن احتمال شکستگی را بررسی می‌کند. در غیر این صورت، کار خاصی لازم نیست بکنید اما اگر صدا کردن مفصل به دنبال زمین خوردن یا وارد شدن ضربه‌ای به آن شروع‌شده است حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. در بحث پزشکی نیز، مواردی از قبیل «کندرومالاسی کشکک» و «گیرکردن تاندون» از دیگر علل مهم صدا دادن مفصل ران و زانو است.