علت گزگز، بی حسی و خواب رفتن پا و درمان آن
خواب رفتن، سوزن سوزن شدن و گزگز دست و پا که همچنین مورمور نیز نامیده می‌شود، نشانه بسیار شایعی است که خفیف یا شدید، موقتی یا مزمن است. گزگز پا اغلب با فشار بر عصب‌ها به وجود می‌آید که به‌نوبه خود با چهار زانو نشستن یا نشستن بر روی یک پا برای مدت طولانی به وجود می‌آید. این نوع گزگز خیلی زود پس از برطرف شدن فشار از بین می‌رود. بااین‌حال، خواب رفتن و گزگز پا گاهی اوقات نشانه بیماری جدی‌تری مثل دیابت یا آسیب عصبی است. به‌طور تقریبی، 20 میلیون آمریکا از نوعی آسیب عصبی (بیش از 100 نوع آسیب عصبی وجود دارد) و گزگز و خواب رفتن پا رنج می‌برند. درصورتی‌که این ناراحتی موقتی باشد و علت آن را بدانید، درمان آن به‌اندازه پیشگیری از آن اهمیتی ندارد؛ اما درصورتی‌که هرروز دچار گزگز پا می‌شود و کاری انجام نمی‌دهید که باعث گزگز پا شود (مثلاً برای مدتی طولانی چهارزانو نمی‌نشینید)، باید به یک پزشک متخصص امراض پا مراجعه کنید تا به بیماری به وجود آورنده آن مثل بیک بیماری سیستمیک پی برید. علاوه بر احساس خواب رفتن، سوزن سوزن شدن، گزگز پا علائم دیگری دارد که گاهی اوقات با آن ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر است:
درصورتی‌که گزگز و خواب رفتن پا و داغی کف پا که به آن مبتلا شده‌اید همراه با علائم دیگری مثل علائم فوق باشد، می‌تواند نشانه مشکلات متعددی باشد. این علائم باید جدی گرفته شوند و توسط متخصص امراض پا موردبررسی قرار گیرند.
علت گزگز پا چیست؟
علت خواب رفتن پا چیست؟
شدت و مدت‌زمان گزگز پا به علت آن بستگی دارد. شایع‌ترین علت گزگز دست و پا از قرار زیر هستند:
- نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی)
- بدکاری عصب برای مثال عصب باریکش
- گیر افتادن عصب
- گردش خون نامناسب
- مصرف بعضی از داروها (گزگز و خواب رفتن پا می‌تواند از عوارض جانبی آن‌ها باشد)
- بیماری‌های سیستمیک از قبیل پرکاری غده تیروئید یا فلج چندگانه
- آسیب‌دیدگی یا صدمه عصب، برای مثال در هنگام شکستگی پا
- کمبود ویتامین
- اعتیاد به مواد الکلی
- عدم تعادل هورمونی
- قرارگیری در معرض مواد سمی از فلزات سنگین گرفته تا پرتودرمانی
- عفونت مثل ایدز یا زونا
- بیماری‌های خود ایمنی مثل آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- دیابت
- میگرن
- سکته یا تشنج
- نشانگان رینود
- سندروم تونل تارسال
- پارگی دیسک در ستون فقرات
گاهی علت خواب رفتن پا ناشی از ورم عصب پا هست که دردناک است بااین‌حال اغلب خوش خیم است و در اصل زنانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد که کفش‌های پاشنه‌بلند و تنگ می‌پوشند. عصب‌های بدن برای عملکرد مناسب به ویتامین‌های A، B1، B6، B12 و نیاسن نیاز دارد؛ اما بیش‌ازحد وجود داشتن هر یک از این ویتامین‌ها باعث گزگز پا می‌شود، درحالی‌که جذب ویتامین ناکافی منجر به بیماری‌هایی از قبیل نوروپاتی محیطی می‌شود. پزشک با پرسیدن سؤالاتی در مورد عادات غذایی به شما کمک می‌کند تا اهمیت جذب مقدار کافی ویتامین برای جلوگیری از مشکلاتی مثل گزگز پا را درک کنید. نوروپاتی محیطی که یکی از علت‌های شایع گزگز و سوزش کف پا است گاهی اوقات ناشی از دیابت است. درواقع، 30 درصد از موارد نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت است. تخمین زده می‌شود که دوسوم از افراد دیابتی نوعی آسیب عصبی دارند. علائمی مثل مواردی که در قسمت قبلی اشاره شد، به همراه گزگز و خواب رفتن پا، اولین نشانه دیابت هستند.
تشخیص گرگر و خواب رفتن پا
گزگز پا بنا به دلایل متعدد مثل مشکلات دیگر به آسانی قابل‌تشخیص نیست. متخصص امراض پا شما را معاینه می‌کند و سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی، فعالیت‌های اجتماعی، عادات غذایی، خطر بیماری‌های عفونی و قرارگیری در معرض مواد سمی می‌پرسد. پزشک به‌منظور حذف بیماری‌ها و اختلالات دیگر، آزمایش‌های خون، بیوپسی عصب، آزمایش عملکرد تیروئید، سنجش سطح ویتامین، تست مایع نخاع، الکترومیگروگرام (که سطح فعالیت عضلات را مورد آزمایش قرار می‌دهد) و سی‌تی‌اسکن و ام آر ای را توصیه می‌کند تا علت گزگز مو را تشخیص دهد.
درمان گزگز و خواب رفتن پا
درمان بی‌حسی پا به علت به وجود آورنده علائم بستگی دارد. روش درمانی که برای خواب رفتن پای شما مورداستفاده قرار می‌گیرد به تشخیص پزشک در مورد علت گزگز و سوزن سوزن شدن پا بستگی دارد. روش‌های درمانی مخصوص این مشکل از استراحت تا دارو و عمل جراحی متغیر است. پزشکان معمولاً برای علائمی از قبیل گزگز پا و ضعف رفتن پا و … داروهای ضدالتهابی یا مسکن را تجویز می‌کنند. بااین‌حال، بهترین روش برای درمان این بیماری‌ها پیدا کردن علت و ترمیم بافت است روش‌های درمانی رایج برای درمان بی‌حسی و گزگز پا از قرار زیر است:
- ترمیم عضله، استخوان یا ستون فقرات
- مواد غذایی مناسب
- کنترل بیماری‌های خود ایمنی
- روش‌های درمانی کایروپراکتیک راهکاری مناسب برای درمان هر نوع بیماری عصبی می‌باشند.
درمان درد، بی‌حسی، ضعف رفتن ساق پا یا سوزش پا و ساق پا بستگی به نتایج تشخیص متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی از علت بیماری دارد و بر اساس علت به وجود آورنده آن است. برای مثال، اگر کمبود ویتامین دارد، یک مکمل ویتامین توصیه می‌شود. درصورتی‌که با مصرف بعضی از داروها دچار گزگز پا می‌شود، میزان مصرف آن را تنظیم می‌کنید یا نوع دارو را تغییر می‌دهد. درصورتی‌که دیابت دارید، بهتر است سطح قند خون خود را کنترل کنید. درصورتی‌که پس از یک نوع نشستن مخصوص دچار خواب رفتن پا می‌شوید، بهتر است طرز نشستن خود را تغییر دهید. تشخیص صحیح توسط متخصص امراض پا باعث دوباره ایجاد شدن گزگز پا است. تنوع گسترده‌ای از روش‌های درمانی که عموماً به‌صورت ترکیبی مورداستفاده قرار می‌گیرند، برای درمان گزگز پا، مخصوص گزگز پای ناشی از سندروم تونل تارسال موجود است. این روش‌های درمانی از قرار زیر هستند:
- استراحت: استراحت دادن به پا باعث جلوگیری از آسیب‌دیدگی و تسریع بهبودی می‌شود
- کمپرس یخ: در ناحیه بی‌حس شده یک کمپرس یخ قرار دهید و یک حوله نازک بین پوست و یخ قرار دهید. به مدت 20 دقیقه یخ را در محل بی‌حس شده نگه‌دارید و برای قرار دادن مجدداً کمپرس یخ حداقل 40 دقیقه صبر کنید.
- داروهای خوراکی: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند. داروهای مخصوص کاهش ورم را مصرف کنید. ورم باعث بی‌حسی می‌شود. داروهایی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن باعث کاهش ورم می‌شوند.
- بی‌حرکت کردن: گاهی اوقات بستن گچ به‌منظور محدود کردن حرکت پا برای درمان عصب و بافت مجاور ضروری است.
- فیزیوتراپی: درمان با فراصوت، حرکات ورزشی و روش‌های فیزیوتراپی دیگر برای کاهش علائم گزگز پا تجویز می‌شود.
- تزریق درمانی: تزریق داروی بی‌حسی موضعی باعث تسکین درد می‌شود و تزریق کورتیکواستروئید در درمان التهاب مؤثر است.
- ارتز یا آتل: برای حفظ قوس پا و محدود کردن حرکات بیش‌ازحدی که باعث فشردگی عصب می‌شود، کفی کفش مخصوص تجویز می‌شود.
- کفش: کفش‌های محافظ توصیه می‌شوند.
- بستن بریس: بیمارانی که کف پای آن‌ها صاف است یا علائم شدید و آسیب‌دیدگی عصبی دارند با پوشیدن بریس به کاهش فشار بر روی پای خود و کاهش علائم خواب رفتن و گزگز پا کمک می‌کنند.
روش های درمان بی حسی، گزگز و خواب رفتن پا
در ادامه توصیه‌های بیشتری در مورد جلوگیری و درمان گزگز پا ارائه‌شده است:
به متخصص طب فیزیکی رجوع کنید: آسیب‌دیدگی‌ها و صدمات متعدد کمر و گردن باعث بی‌حسی پا و انگشتان پا می‌شود. متخصص طب فیزیکی اصلاحاتی در بدن شما انجام می‌دهد تا از آسیب‌دیدگی و بی‌حسی رهایی پیدا کنید.
ورزش: درصورتی‌که حرکات ورزشی پرفشار باعث گزگز و بی‌حسی پاهای شما می‌شوند، دیگر آن‌ها را انجام ندهید، توصیه‌های زیر در این رابطه هست:
- قبل از ورزش، حرکات کششی را به‌خوبی انجام دهید، کفش‌های ورزشی مناسبی بپوشید و در سطوح صاف و هموار ورزش کنید.
- ورزشی‌های جایگزینی مثل دوچرخه‌سواری یا شنا که باعث بی‌حسی پا و انگشتان پای شما نمی‌شوند را انتخاب کنید.
کاهش وزن: برای کاهش بی‌حسی در پاها و انگشتان پا وزن خود را کم کنید. افزایش وزن و چاقی در بی‌حسی پا و انگشتان تأثیرگذار هستند.
همچنین بخوانید: لاغری و کاهش وزن در خانه با 4 وسیله ارزان قیمت!
طرز نشستن: وقتی احساس می‌کنید پاها یا انگشتان پای شما بی‌حس شده و گزگز می‌کند، طرز نشستن خود را عوض کنید. چهارزانو نشستن برای مدت طولانی باعث بی‌حسی پاها و انگشتان پای شما می‌شود. با تغییر طرز نشستن گردش خون به عروق خونی و سرخرگ‌های گرفته برمی‌گردد.
جوراب طبی: این جوراب فشاری بپوشید تا در پاها و انگشتان پای شما حس بیشتری وجود داشته باشد. جوراب‌های طبی فشاری به گردش خون کمک می‌کنند و درنتیجه باعث کاهش بی‌حسی و گزگز می‌شوند.
ماساژ: وقتی پاهای شما بی‌حس شدند، پاها و انگشتان پای خود را ماساژ دهید. ماساژ دادن باعث افزایش گردش خون و کاهش بی‌حسی می‌شود.
بالا بردن پا: برای جلوگیری از بی‌حسی پاها و انگشتان پای خود را بالا بگیرید. بالا گرفتن پاها باعث می‌شود که گردش خون بیشتر صورت بگیرد و ورم کمتری ایجاد شود و درنتیجه از گزگز پا جلوگیری می‌کند.
گرم کردن: پاهای خود را با یک پتوی گرم یا بالشتک گرم، گرم‌کنید. قرار گرفتن در معرض سرما باعث بی‌حسی و گزگز پا می‌شود. پاهای خود را گرم‌کنید تا از بی‌حسی دربیایند.
بی‌حسی، گزگز و خواب رفتن پا می‌تواند به علت‌های ساده مانند خواب رفتن پا هنگام نشستن یا به دلایل مشکلی دیگر مانند دیابت باشد. این علائم می‌تواند در پای چپ یا راست یا هر دو پا باشد. اگر این علائم را داشتید و با اصلاح طرز نشستن و فعالیت بهبود نیافتید برای اطلاع دقیق از علت بی‌حسی، گزگز و سوزن سوزن شدن پا و اقدام به درمان علت آن به پزشک مراجعه کنید. اگر از بروز این علائم در بارداری رنج می‌برید حتماً با پزشک مشورت کنید.
