سندرم روده تحریک‌پذیر؛ علل، علائم و درمان گیاهی سندرم روده تحریک پذیر

سندرم روده تحریک‌پذیر یا آی‌بی‌اِس (IBS‌) نوعی اختلال در عملکرد روده است که با درد مزمن در ناحیه شکم، احساس ناراحتی، نفخ و تغییرات در عادات روده‌ای، بدون هرگونه علت ارگانیک دیگری، مشخص می‌شود. اسهال یا یبوست می‌توانند علامت غالب باشند که ممکن است به صورت متناوب ظاهر شوند.

اگرچه این بیماری جزو شرایط مزمن و طولانی مدت در نظر گرفته می‌شود اما نشانه‌های آن در طول سال‌ها تغییر پیدا می‌کند. علی رغم ناراحتی‌های مزمنی که توسط IBS ایجاد می‌شود، چنین شرایطی برای اکثر بیماران به عوارض جدی منجر نمی‌گردد.

خوشبختانه بیشتر بیماران با کنترل شرایط می‌توانند نشانه‌های موجود را بهبود ببخشند. تنها درصد اندکی از افراد مبتلا به IBS نشانه‌های حادی دارند.

انواع سندروم روده تحریک‌پذیر

• نوع «اسهال غالب» (آی‌بی‌اس نوع D)
• نوع «یبوست غالب» (آی‌بی‌اس نوع C)
• آی‌بی‌اس با الگوی متناوب مدفوع (آی‌بی‌اس نوعA یا درد غالب)
• آی‌بی‌اس بعد از عفونت: در برخی از افراد، آی‌بی‌اس ممکن است شروع حادی داشته و پس از یک بیماری عفونی توسعه پیدا کند، که این نوع با دو یا چند علامت از این علایم مشخص می‌شود: تب، استفراغ، اسهال، یا کشت مثبت مدفوع.

حقایقی در مورد سندرم روده تحریک پذیر:

در ادامه برخی از نکات کلیدی مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر را با هم مرور می‌کنیم:

• علی رغم ناراحتی‌هایی که به خاطر IBS ایجاد می‌شود، این شرایط معمولاً به عوارض جدی و حاد منجر نمی‌گردد.
• درمان خاصی برای IBS وجود ندارد.
• حالات احساسی و عاطفی نقش مهمی در IBS دارد.
• کاهش مصرف الکل می‌تواند نشانه‌های موجود را تسکین ببخشد.
• مستثنی کردن غذاهایی که باعث ایجاد گاز می‌شود می‌تواند نشانه‌ها را بهبود ببخشد.

علل سندرم روده تحریک پذیر:

هنوز متخصصان در مورد علل این بیماری مطمئن نیستند. بااین‌حال آن‌ها می‌دانند که این شرایط مسری نیست و باعث ابتلا به سرطان نمی‌شود.

علت سندرم روده تحریک پذیر چیست؟

متخصصان بر این باورند که فاکتورهای زیر ممکن است در ابتلای افراد به IBS دخیل باشد:

• فاکتورهای غذایی
• فاکتورهای محیطی همچون استرس
• فاکتورهای ژنتیکی
• هورمون‌ها
• سیستم عصبی مرکزی که به درستی سیستم گوارش را کنترل نمی‌کند
• اندام‌های گوارشی که بیش از حد به درد حساس‌اند
• پاسخ غیر معمول به عفونت
• عضلاتی که برای حرکت غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند و به درستی کار نمی‌کنند.
• حالات روحی و روانی: شواهد نشان می‌دهد فاکتورهای روانی و عاطفی می‌تواند نقش بزرگی در سندرم روده تحریک پذیر داشته باشد. افرادی که تجربیات تلخی و دشواری داشته‌اند بیشتر از سایرین در معرض توسعه IBS قرار دارند.

نشانه‌های سندرم روده تحریک پذیر:

رایج‌ترین نشانه‌هایی که در این افراد دیده می‌شود عبارت است از:

• تغییر در عادت‌های اجابت مزاج
• درد شکمی و گرفتگی شکم. اغلب بعد از اجابت مزاج تسکین پیدا می‌کند
• بعد از رفتن به دستشویی، بیمار ممکن است احساس کند روده کاملاً خالی نشده است.
• گاز اضافی
• عبور مخاط از رکتوم
• نیاز ضروری و اورژانسی به دستشویی
• تورم یا نفخ در شکم

بیشتر نشانه‌ها بعد از خوردن غذا بدتر می‌شوند. عموماً دوره‌های عود ۲ الی ۴ روز طول می‌کشند و سپس نشانه‌ها بهبود پیدا می‌کند یا کاملاً برطرف می‌شود. نشانه‌ها و علائم مرتبط با IBS از بیماری به بیمار دیگر متغیر است.

این نشانه‌ها اغلب شبیه نشانه‌های بیماری‌ها یا شرایط دیگر هستند. IBS ممکن است نشانه‌هایی را در بخش‌های بدن ایجاد کند.

علائم و نشانه های سندرم روده تحریک پذیر چیست؟

این نشانه‌ها شامل موارد زیر است:

• ادرار مکرر
• تنفس بد
• سردرد
• درد عضلات یا مفاصل
• خستگی دائم
• درد به هنگام برقراری رابطه جنسی
• عادت ماهیانه نامنظم
• اضطراب و افسردگی نیز ممکن است در این افراد دیده شود زیرا چنین شرایطی باعث ایجاد ناراحتی و خجالت می‌شود.

محرک‌های سندرم روده تحریک پذیر (IBS):

غذا و رژیم غذایی:

تعداد زیادی از افراد مبتلا به IBS دریافته‌اند که نشانه‌های آن‌ها بعد از مصرف محصولات خاصی همچون شکلات، شیر یا الکل بدتر می‌شود و باعث ایجاد اسهال یا یبوست می‌گردد. ناراحتی و نفخ ممکن است به خاطر مصرف برخی از میوه و سبزیجات و نیز نوشابه ایجاد شود. محققان در مورد نقش حساسیت‌های غذایی یا عدم تحمل برخی از مواد در IBS مطمئن نیستند.

محرک‌های غذایی رایج که باعث نفخ یا گرفتگی می‌شوند عبارت‌اند از:

• غذاهایی همچون حبوبات، کرفس، پیاز، هویج، کشمش، موز، زردآلو، آلو، کلم بروکسل، چوب شور و نان شیرینی حلقوی که باعث ایجاد نفخ می‌شوند.
• محصولات لبنی.
• آدامس‌های عاری از قند.
• برخی از شکلات‌ها.
• محصولاتی که کافئین دار هستند.
• هورمون‌ها: تغییرات هورمونی می‌تواند سندرم روده تحریک پذیر را بدتر کند. تعداد زیادی از خانم‌هایی که به IBS مبتلا هستند بر این باورند که نشانه‌ها در طول دوران قاعدگی بدتر می‌شود.

مطالعات انجام شده در Gastroenterology Report نشان می‌دهد که:

نشانه‌های بدتر شده سیستم گوارشی همچون درد شکمی، نفخ یا اسهال در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر در دوران قاعدگی دیده شده است.

• عفونت: گاستروانتریت می‌تواند باعث تحریک IBS شود. این نوع از IBS به عنوان IBS بعد از عفونت شناخته شده است.

درمان سندرم روده تحریک پذیر:

از آنجایی که دلیل ایجاد این بیماری مشخص نیست، درمان به تسکین نشانه‌ها و بهبود کیفیت زندگی افراد می‌پردازد. اینکار معمولاً در برگیرنده تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی و نیز آموزش مدیریت استرس است.

درمان سندرم روده تحریک پذیر با روش های خانگی و گیاهان دارویی

موارد زیر می‌تواند نشانه‌های موجود را کاهش دهد:

• از مصرف سوربیتول خودداری کنید زیرا می‌تواند باعث اسهال شود. این ماده در آدامس‌ها، غذاهای رژیمی و شیرینی‌های بدون شکر دیده می‌شود.
• اگر نفخ یا گاز مشکل اصلی شماست از غذاهای مبتنی بر جو بیشتر استفاده کنید.
• هر وعده غذایی را به درستی مصرف کنید. از هیچ کدام از وعده‌ها نگذرید.
• مصرف الکل را کمتر نمایید.
• از مصرف نوشیدنی‌های کربناته مثل نوشابه خودداری نمایید.
• مصرف برخی از میوه‌ها را محدود کنید. برای اینکار با پزشک متخصص مشورت نمایید.
• مصرف قهوه و چای را محدود کنید. روزانه بیشتر از سه فنجان ننوشید.
• اطمینان حاصل نمایید که مصرف مایعات کافی است.
• وعده‌های غذایی باید در زمان مناسبی مصرف شوند.
• برخی از افراد ممکن است مجبور باشند مصرف نشاسته مقاوم را که در غذاهای فرآوری شده دیده می‌شود محدود کنند. همچنین برخی از افراد باید مصرف بقولات را کمتر کنند. نشاسته مقاوم در سیستم گوارش تجزیه نمی‌شود.
• به آرامی غذا بخورید.
• مشاوره استرس یا درمان شناختی رفتاری.

رژیم غذایی:

تغییر در عادت‌های غذا خوردن می‌تواند به کنترل نشانه‌های IBS کمک کند. متأسفانه رژیم غذایی خاصی برای IBS وجود ندارد که برای همه افراد کارساز باشد. بیمار باید خود آزمون و خطا کند تا به رژیم مناسب خود دست یابد.

فیبر:

برخی از افرادی که از IBS رنج می‌برند ممکن است نیاز داشته باشند فیبر بیشتری مصرف نمایند. این در حالی است که برخی از افراد باید برعکس این موضوع عمل کنند. سطح متعادلی از فیبر در رژیم غذایی می‌تواند به سلامت سیستم گوارش کمک کند.

تمرینات ورزشی:

ورزش برای درمان سندرم روده تحریک پذیر

برخی از بیماران ممکن است دریابند که تمرینات ورزشی به تسکین نشانه‌های موجود کمک می‌کند. این در حالی است که در برخی از افراد چنین نیست.

• تکنیک‌های آرام سازی همچون ورزش و مدیتیشن.
• برخی از فعالیت‌های فیزیکی همچون یوگا یا تای چی.
• تمرینات جسمی منظم.

پروبیوتیک ها:

چنین مواردی ممکن است به برخی از بیماران کمک کند. برای اینکه مزایای پروبیوتیک ها ظاهر شود حدود ۴ هفته زمان نیاز است.

اضطراب و استرس:

تعداد قابل توجهی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر می‌توانند نشانه‌های خود را به کمک موارد زیر بهبود ببخشند:

داروها:

داروهای زیر برای درمان نشانه‌های IBS مورد استفاده قرار می‌گیرد:

داروهای ضد اسپاسم: گرفتگی و درد شکمی را با شل کردن عضلات روده کاهش می‌دهد

ملین‌ها: برای بیمارانی که از یبوست رنج می‌برند

داروهای ضد اسهال برای بیمارانی که اسهال دارند.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCA ها): اغلب به کاهش درد و گرفتگی شکمی کمک می‌کند.

داروهای خاص IBS عبارت‌اند از: آلوزرتون (Lotronex) برای IBS اسهال غالب در زنان و لیپی پروستون (Amitiza) برای IBS یبوست غالب در زنان. این داروها به طور کلی آخرین خط درمان هستند، زمانی که تغییر در سبک زندگی یا مداخلات درمانی شکست خورده و علائم همچنان شدید است.

روان درمانی:

برخی از تکنیک‌های روانی که می‌تواند مفید باشد شامل موارد زیر است:

درمان بین فردی روان پویشی (PIT): در این شرایط درمانگر به بیمار کمک می‌کند گذشته خود را کاوش کند و ببیند چیزی ناخودآگاه آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است یا خیر

استفاده از هیپنوتیزم: هیپنوتیزم برای تغییر نگرش ناخودآگاه ذهن به نشانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد

درمان شناختی رفتاری: به بیمار آموزش داده می‌شود از طریق تکنیک‌های آرام سازی و اتخاذ نگرش مثبت، واکنش متفاوتی به شرایط داشته باشند

تحقیقات در زمینه IBS همچنان ادامه دارد. در حال حاضر، مراقبت از رژیم غذایی و مدیریت استرس بهترین ترفند برای کنترل شرایط است.

درمان گیاهی سندرم روده تحریک پذیر

چای زنجبیل درمان کننده روده تحریک پذیر:

درمان سندرم روده تحریک پذیر با زنجبیل

زنجبیل در فرهنگ‌های سراسر جهان نقشی مهم در طب سنتی دارد و علاوه بر کارکردهای دیگر، همچنین می‌تواند باعث کاهش نفخ و گاز معده شود. زنجبیل التهاب را در روده‌ها کاهش می‌دهد و با شل کردن عضلات روده، تحریک‌پذیری آن را خنثی می‌کند.

دانه رازیانه برای سندرم روده تحریک پذیر:

اثر استفاده منظم از دانه رازیانه برای درمان بسیاری از اختلالات گوارشی همچون مشکل روده تحریک‌پذیر اثبات شده است. اعتقاد بر این است که روغن‌های فرّار موجود در دانه رازیانه باعث تحریک صفرا برای هضم بهتر و در نتیجه کمک به کاهش ناراحتی‌های گوارشی می‌شود.

بذر کتان درمان کننده سندرم روده تحریک پذیر:

بذرهای کتان منبعی عالی از هم اسیدهای چرب ضروری امگا ۳، و هم فیبر، به شمار می‌رود که وارد کردن آن به رژیم غذایی و برنامه تغذیه خود باعث تقویت سیستم ایمنی و گوارشی می‌شود. این بذرها برای درمان اسهال نیز مؤثر و مفید هستند.

درمان سندرم روده تحریک پذیر با نعنا:

نعنا برای درمان سندرم روده تحریک پذیر

پژوهش‌ها نشان داده که نعنا برای از بین بردن علائم روده تحریک‌پذیر از جمله نفخ، تجمع گاز در روده‌ها و همچنین اسهال اثر مناسبی دارد. نعنا حاوی روغن منتول است که خواص ضد میکروبی دارد و می‌تواند علاوه بر رفع بوی بد دهان و خنک کردن آن، باعث کاهش مشکلات گوارشی و تسکین دردهای ناشی از روده‌های تحریک‌شده شود.

درمان روده تحریک پذیر با ماست:

اسهال می‌تواند باکتری‌های روده که برای کمک به تخلیه و جلوگیری از رشد باکتری‌های مضر مفید هستند را دفع کند و از بین ببرد. خوردن مقدار زیادی ماست حاوی باکتری‌های فعال، مانند اسیدوفیلوس بسیار خوب است. همچنین مکمل اسیدوفیلوس، روزانه یک قرص حاوی ۱ تا ۲ بیلیون موجود زنده بسیار مفید است. آن را با معده خالی میل کنید.

عسل برای روده تحریک پذیر

استفاده از عسل می‌تواند در درمان سندرم روده تحریک‌پذیر مورد استفاده قرار گیرد. مکانیزمی که از طریق آن اتفاق می‌افتد هنوز کاملاً مشخص نیست.

عسل تأثیر بسیار زیادی در کاهش التهاب روده و نیز درمان شرایط داخلی دیگر ناشی از استرس در سندروم روده تحریک پذیر دارد. چیزی که باعث منحصر به فرد عسل می‌شود، فعالیت ضد میکروبی قوی آن است. فعالیت ضد میکروبی آن قابل مقایسه با آنتی‌بیوتیک‌های رایج است.