رحم دوشاخ؛ علت، علائم، تشخیص، بارداری با رحم دوشاخ و درمان آن
رحم دوشاخ چیست؟
اگر رحم شما دوشاخ باشد، به این معنی است که رحم شما به شکل قلب می‌باشد. رحم اندامی در بدن زن است که جنین را حفظ می‌کند. شکل رحم در هنگام بارداری مهم است زیرا بر نحوه قرار گرفتن جنین در رحم تأثیر می‌گذارد. بی‌نظمی‌های رحم نسبتاً غیرمعمول است. حدود 3 درصد از زنان با نقص در اندازه، شکل یا ساختار رحم متولد می‌شوند. رحم دوشاخ یکی از رایج‌ترین انواع ناهنجاری رحم است.
انواع ناهنجاری‌های رحم (رحم دوشاخ، تک‌شاخ و …)
برخی از زنان دارای اختلال مادرزادی دستگاه تناسلی زنان هستند که باعث می‌شود رحم به شکلی غیرمعمول قبل از تولد تشکیل شده باشد. بسته به شکل رحم، خطرات سقط‌جنین یا زایمان زودرس در این موارد می‌تواند بیشتر باشد. ناهنجاری‌های رحم با نارسایی / بی‌کفایتی دهانه رحم مرتبط است و منجر به زایمان زودرس می‌شود.
رحم دوشاخ (قلب شکل)
رحم دوشاخ (Bicornuate uterus) شکل قلب است. زنان مبتلا به رحم دوشاخ هیچ مشکلی با بارداری ندارند، اما خطر سقط‌جنین و زایمان زودرس وجود دارد. همچنین رحم دوشاخ می‌تواند بر روی نحوه قرارگیری جنین در اواخر بارداری تأثیر بگذارد، بنابراین ممکن است سزارین توصیه شود.
رحم تک‌شاخ
داشتن رحم تک‌شاخ نادر است. این بدان معنی است که رحم شما نصف اندازه رحم طبیعی است زیرا یک طرف قادر به رشد نیست. خطر افزایش حاملگی خارج از رحم، سقط‌جنین یا زایمان زودرس وجود دارد. جنین ممکن است در اواخر بارداری در موقعیت ناخوشایندی قرار بگیرد و زایمان سزارین توصیه شود. زنان مبتلا به رحم تک‌شاخ باردار می‌شوند، اما شیوع رحم تک‌شاخ در زنان نابارور بالاتر است.
رحم دوگانه (دوتایی)
رحم دوگانه در دو قسمت تقسیم شده است که هر طرف دارای حفره خاص خود است. به‌طورکلی، تکثیر بر روی رحم و دهانه رحم تأثیر می‌گذارد، اما می‌تواند بر مثانه، مجرای ادرار و مهبل نیز تأثیر بگذارد. زنان مبتلا به رحم دوگانه هیچ مشکلی در بارداری ندارند و این مسئله تنها خطر ابتلا به زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.
رحم سپتوم
رحم سپتوم دارای یک دیواره عضلانی است که در مرکز به دو قسمت تقسیم می‌شود. گاهی اوقات دیوار فقط به سمت قسمت پایین رحم (قسمت زیرین) می‌رود و گاهی تمام راه پایین می‌آید. زنان با رحم‌های سپتوم بیشتر مشکل بارداری دارند. همچنین افزایش خطر ابتلا به سقط‌جنین در سه ماهه اول و زایمان زودرس وجود دارد. در بعضی موارد در اواخر بارداری جنین در یک موقعیت نامناسب قرار می‌گیرد.
رحم کمانی
رحم کمانی بسیار شبیه یک رحم طبیعی است اما در بالای آن شیب دارد. رحم کمانی خطر ابتلا به زایمان زودرس یا سقط‌جنین در سه ماهه اول بارداری را افزایش نمی‌دهد، اما خطر بروز سقط‌جنین در سه ماهه دوم را افزایش می‌دهد. در اواخر بارداری ممکن است جنین در موقعیتی غیرمعمول قرار گیرد، بنابراین ممکن است نیاز به سزارین داشته باشید.
علت داشتن رحم دوشاخ چیست؟
رحم دوشاخ یک اختلال مادرزادی است. این اتفاق زمانی می‌افتد که رحم دختر به‌طور طبیعی رشد نمی‌کند. کانال‌های ویژه فقط با بخشی از هم مخلوط می‌شوند که منجر به جداسازی دو قسمت بالایی یا شاخ رحم می‌شود. وقتی شاخ‌ها کمی کوچک می‌شوند، رحم به شکل قلب دیده می‌شود. اگر این مشکل را داشته باشید نمی‌توانید از آن جلوگیری کنید و یا آن را متوقف کنید.
علائم داشتن رحم دوشاخ چیست؟
زنان با رحم دوشاخ با آن متولد می‌شوند، اما ممکن است تا زمانی که سونوگرافی یا سایر آزمایش‌های تصویربرداری انجام دهند متوجه آن نشوند؛ زیرا اغلب رحم دوشاخ علائم قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند. از سوی دیگر، برخی از زنان مبتلا به رحم دوشاخ علائم زیر را گزارش می‌دهند:
- خونریزی نامنظم واژینال
- سقط‌جنین مکرر
- پریودی‌های دردناک
- ناراحتی شکمی
- درد در هنگام مقاربت
اگر رحم شما دوشاخ باشد، تمام عمر به همین شکل خواهد بود، بنابراین هرگونه علائم بالقوه ممکن است برای شما عادی باشد.
نشانه های رحم دوشاخ چیست؟
آیا با رحم دوشاخ، بارداری امکان‌پذیر است؟
– رحم به شکل قلب احتمالاً باروری شما را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. در واقع، مطالعات نشان داده است که داشتن یک رحم دوشاخ، احتمال بارداری زن را کاهش نمی‌دهد؛ اما برخی تحقیقات قدیمی نشان می‌دهد که این اختلالات در زنان نابارور شایع‌تر است.
– رحم دوشاخ خطر سقط‌جنین را در دوران بارداری و زایمان افزایش می‌دهد. برخی از محققان معتقدند که این مشکلات به دلیل انقباضات نامنظم رحم یا کاهش توانایی رحم اتفاق می‌افتند.
– آمارهای متفاوتی در خصوص تعداد زنانی که این مشکلات را تجربه می‌کنند وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، یک گزارش نشان می‌دهد که شیوع سقط مکرر در زنان مبتلا به نقص رحم بین 1.8 تا 37.6 درصد است. علاوه بر این، نوزادان متولدشده از مادران با رحم دوشاخ، شانس بیشتری برای ایجاد نقایص مادرزادی نسبت به نوزادان متولدشده از مادران سالم دارند. در واقع این خطر در یک مطالعه چهار برابر بیشتر بود.
– اگر رحم شما دوشاخ باشد، بارداری شما به‌عنوان خطر بالا درمان می‌شود. دکتر شما با دقت بارداری شما را کنترل خواهد کرد. آن‌ها ممکن است سونوگرافی مکرر را انجام دهند تا موقعیت کودک شما را بررسی کنند. جنین ممکن است در موقعیت نشسته قرار گیرد، یعنی ممکن است پاها قبل از تولد رو به پایین باشد. شما ممکن است نیاز به آزمایش اضافی داشته باشید و احتمال زایمان سزارین افزایش می‌یابد.
چگونه می‌توانم بفهمم که رحم دوشاخ دارم؟
بعید به نظر می‌رسد که علائم فیزیکی در اوایل بارداری وجود داشته باشد. اگر رحم دوگانه (دوتایی) یا رحم دوشاخ داشته باشید، ممکن است در اسکن‌های معمولی شما دیده شود، زیرا به نظر بسیار متفاوت از رحم طبیعی است. در موارد دیگر، به‌ویژه اگر اختلال شدید نباشد، بعید به نظر می‌رسد که اسکن بارداری معمولی این مشکل را نشان دهد. اکثر زنان در هنگام بارداری از شکل غیرطبیعی رحم خودآگاه نیستند، اما ممکن است بعضی از آن‌ها قبلاً پس از سقط‌جنین در سه ماهه اول (سه یا بیشتر)، یا مشکلات زنانه مانند علائم خونریزی غیرطبیعی و یا خونریزی بین دوره‌ای متوجه این موضوع شده باشند.
یکی از تحقیقات زیر برای بررسی رحم ارائه خواهد شد: هیستروسکوپی، لاپاراسکوپی یا سونوگرافی سه بعدی لگن:
هیستروسکوپی
هیستروسکوپی شامل یک دوربین کوچک است که از طریق دهانه رحم به داخل حفره رحم وارد می‌شود. برای انجام این کار، یک سیال برای افزایش حفره‌ی رحم استفاده می‌شود. در طی این عمل، پزشک می‌تواند به شکل رحم و همچنین سایر اختلالات دیگر مانند فیبروم ها و ضخامت پوشش رحم نگاه کند.
برخی از خطرات کوچک همراه با عمل تهاجمی وجود دارد که شامل خونریزی، عفونت و آسیب رسیدن به دهانه رحم می‌باشد. پس از اتمام هیستروسکوپی، احساس دردهای پریودی و خونریزی طبیعی است. از تامپون ها به علت خطر ابتلا به عفونت اجتناب کنید.
لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی ابزار فیبر نوری از طریق دیوار شکم به منظور مشاهده رحم وارد می‌شود.
سونوگرافی لگن
سونوگرافی لگن از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از رحم استفاده می‌کند.
همچنین پزشکان می‌توانند از تست‌های زیر برای تشخیص رحم دوشاخ استفاده کنند:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- hysterosalpingogram
اغلب اوقات این شرایط در طول سونوگرافی در طول بارداری یا بررسی رحم تشخیص داده می‌شود. بسیاری از خانم‌ها از اینکه رحم قلب شکل دارند شگفت‌زده می‌شوند. برخی از آن‌ها تمام زندگی خود نمی‌دانستند این مشکل را دارند.
درمان رحم دوشاخ چگونه است؟
✓ جراحی که متروپلاستی Strassman نامیده می‌شود، گاهی می‌تواند برای اصلاح رحم دوشاخ در زنان با سابقه سقط‌جنین استفاده شود. در یک تجزیه‌وتحلیل، 88 درصد از کسانی که متروپلاستی Strassman داشتند، حاملگی‌هایی را به پایان رساندند که با تولد موفق به پایان رسید. بااین‌حال، اکثر زنان نیازی به جراحی برای ترمیم رحم دوشاخ ندارند.
✓ انجام این عمل در زنان مبتلا به رحم دوشاخ که ناباروری را تجربه می‌کنند در جامعه پزشکی بحث‌انگیز است. این به این دلیل است که بیشتر تحقیقات نشان می‌دهد که این وضعیت بر روی شانس زایمان زن تأثیر نمی‌گذارد.
✓ داشتن یک رحم دوشاخ احتمالاً بر باروری شما تأثیر نخواهد گذاشت. این مسئله به مشکلاتی مانند سقط‌جنین و زایمان زودرس منجر شود، هرچند شما هنوز هم می‌توانید بارداری و زایمان موفقی داشته باشید.
✓ مهم است که با یک تیم پزشکی خوب که با دقت بارداری را کنترل می‌کنند، تحت درمان باشید. هر سؤالی دارید از پزشک خود بپرسید.
✓ بر روی رحم معمولاً انجام نمی‌شود زیرا به ناباروری‌های بعدی مرتبط است و خطر ابتلا به هرگونه زخم را در طول حاملگی ایجاد می‌کند.
✓ اگر جنین شما در اواخر بارداری در یک موقعیت ناخوشایند قرار بگیرد سزارین ارائه می‌شود.
