خواص ریشه نیلوفر آبی (لوتوس)؛ ارزش غذایی و نکات احتیاطی
ریشه لوتوس مانند ریشه باباآدم حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی است و به بدن ما جهت محافظت از خود در برابر بیماری‌ها کمک می‌کند. این ریشه مواد مغذی دارد که برای سیستم گوارش و قلب و عروق مفید هستند. درست مثل ریشه گالانگال، مصرف ریشه نیلوفر آبی می‌تواند به حفظ سلامت مغز و کاهش التهاب کمک کند. در ادامه این مطلب بیشتر در مورد خواص و ارزش غذایی ریشه نیلوفر آبی صحبت می‌کنیم.
ریشه نیلوفر آبی چیست؟
ریشه نیلوفر آبی ساقه بلند گیاه لوتوس است. گیاه لوتوس دارای نام علمی Nelumbo nucifera بوده و متعلق به خانواده Nelumbonaceae می‌باشد. ریشه، ساقه گل و دانه‌های این گیاه معمولاً در غذاهای چینی و ژاپنی استفاده می‌شود.
ریشه لوله ای لوتوس در رسوبات و جای کم اکسیژن باتلاق دفن می‌شود. سوراخ‌های بیضی ایجاد شده در این ریشه هم برای به دست آوردن اکسیژن مفید بوده و هم امکان شناور شدن گل را روی آب فراهم می‌کند. شکل لوله ای این ریشه برای ذخیره انرژی در قالب نشاسته مناسب است. بخش خارجی ریشه لوتوس صاف است و رنگ زرد و قهوه‌ای دارد. داخل ریشه سفید بوده و دارای گوشت تردی است.
خواص ریشه نیلوفر آبی
لوتوس چیست و چه خواصی دارد؟
درخشان کننده پوست
ریشه لوتوس یک منبع عالی از ویتامین C است. بنابراین با توجه به میزان آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C در این ریشه، مصرف آن از طریق مکانیسم‌های مختلفی، به بهبود سلامت پوست کمک می‌کند.
پوست ما حاوی غلظت بالایی از ویتامین C است. این ویتامین باعث افزایش سنتز کلاژن می‌شود، از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد و اشعه ماوراءبنفش محافظت می‌کند و روند شکل‌گیری علائم پیری را کند می‌کند. ویتامین C به کاهش لکه‌های تیره و تغییر رنگ پوست نیز کمک می‌کند.
بهبوددهنده سلامت مغز
همراه با جگر گاو، تخمه آفتابگردان و بادام زمینی، ریشه نیلوفر آبی یکی از مواد غذایی غنی از مس است. مس نه تنها به ارتقاء سطح انرژی، تقویت استخوان‌ها و تقویت متابولیسم کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود سلامت مغز نیز می‌شود و عملکرد مسیرهای عصبی را ارتقاء می‌دهد.
تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود مس ممکن است با شروع بیماری‌های نورودژنراتیو مانند آلزایمر همراه باشد. مصرف ریشه نیلوفر آبی و سایر مواد غذایی غنی از مس باعث جلوگیری از کاهش عملکرد ذهنی می‌شود.
یک مطالعه منتشر شده در مجله Dietary Supplements نشان می‌دهد که وجود مقدار زیادی از ترکیبات پلی فنیکی در ریشه لوتوس، با تحریک تولید عوامل مغناطیسی نوروپاتی در سلول‌های گلیال، که فراوان‌ترین نوع سلول‌ها در سیستم عصبی مرکزی هستند، به بهبود عملکرد عصبی کمک می‌کند.
پشتیبانی از انرژی بدن
مصرف ریشه نیلوفر آبی سطح آهن بدن را افزایش می‌دهد. آهن از طریق تأمین انرژی اجازه می‌دهد که اکسیژن به سلول‌ها منتقل شود. وقتی کمبود آهن در بدن وجود داشته باشد، احساس خستگی، کندی و عدم توانایی در تمرکز بر روی کارها به سراغتان می‌آید. خوردن غذاهای غنی از آهن موجب افزایش سطح اکسیژن در سلول‌ها و عضلات می‌شود. همچنین آهن اجازه می‌دهد تا هضم پروتئین‌ها و جذب مواد مغذی از مواد غذایی به بهترین شکل انجام شود.
بهبود هضم غذا و کاهش وزن
لوتوس مفید برای کاهش وزن
ریشه نیلوفر آبی مقدار زیادی فیبر دارد. بنابراین مصرف این ریشه، با افزایش میزان حجم مدفوع و تسکین مشکلات هضم مثل یبوست، ارتباط دارد. علاوه بر این، داشتن رژیم غذایی غنی از فیبر موجب می‌شود تا مدت زمان بیشتری احساس سیری کنید. این احساس به طور بالقوه‌ای می‌تواند باعث کاهش وزن شود.
تحقیقات منتشر شده در مجله Nutrition and Metabolism نشان می‌دهد که مصرف فیبر نه تنها موجب جلوگیری از یبوست می‌شود، بلکه سیری را نیز القا کرده در نتیجه موجب کاهش مصرف انرژی و جلوگیری از افزایش وزن می‌شود.
بهبود سلامت قلب و عروق
ریشه لوتوس غنی از مواد مغذی و فیبر است. این مواد سیستم قلبی عروقی را تقویت می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که بین مصرف مواد غذایی حاوی فیبر نامحلول و فشار خون و میزان کلسترول ارتباط معکوسی وجود دارد.
ریشه گیاه لوتوس همچنین منبع خوبی از پتاسیم است. پتاسیم مسئول ریتم قلب است. افرادی که پتاسیم کمی در بدن دارند، بیشتر با خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته مغزی مواجه هستند. این به این دلیل است که پتاسیم، در ترکیب با مواد معدنی مانند منیزیم و کلسیم، مانع جمع شدن مایعات در سلول‌ها می‌شود. به این ترتیب، فشار خون پایین می‌آید و مشکلات قلبی عروقی مانند تپش قلب، گردش ضعیف خون و تنگ شدن عروق کاهش می‌یابند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
ازآنجاکه ریشه لوتوس، منبع عالی از ویتامین C است، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. همان‌طور که می‌دانید این ویتامین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان در بدن عمل می‌کند. بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله Nutrients، ویتامین C، با حمایت از عملکردهای مختلف سلولی، به حمایت از سیستم ایمنی کمک می‌کند. این عملکردها شامل حمایت از تضعیف اپیتلیال علیه پاتوژن ها، ترویج فعالیت‌های ضد اکسیدانی و ترویج از بین بردن میکروب‌ها است. کمبود ویتامین C ممکن است منجر به اختلال در سیستم ایمنی و حساسیت بیشتر به عفونت شود.
ارزش غذایی ریشه نیلوفر آبی
ارزش غذایی ریشه نیلوفر آبی بستگی به شیوه استفاده از آن دارد.
ارزش غذایی لوتوس چقدر است؟
ارزش غذایی ریشه خام نیلوفر آبی
یک عدد ریشه خام نیلوفر آبی که حدود ۹٫۵ اینچ طول و ۱۱۵ گرم وزن دارد حاوی ارزش غذایی زیر است:
- ۸۵ کالری
- ۲۰ گرم کربوهیدرات
- ۳ گرم پروتئین
- ۰٫۱ گرم چربی
- ۵٫۶ گرم فیبر
- ۵۰٫۶ میلی گرم ویتامین C (حدود ۸۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۶۳۹ میلی گرم پتاسیم (حدود ۱۸ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۳ میلی گرم ریبوفلاوین (حدود ۱۵ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۳ میلی گرم ویتامین B6 (حدود ۱۵ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۳ میلی گرم مس (حدود ۱۵ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۳ میلی گرم منگنز (حدود ۱۵ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۲ میلی گرم تیامین (حدود ۱۲ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱۱۵ میلی گرم فسفر (حدود ۱۲ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱٫۳ میلی گرم آهن (حدود ۷ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۲۶٫۵ میلی گرم منیزیم (حدود ۷ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۵۱٫۷ میلی گرم کلسیم (حدود ۵ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱۵ میکروگرم فولات (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۴ میلی گرم اسید پانتوتنیک (حدود ۴ درصد از نیاز روزانه بدن)
علاوه بر این، ریشه لوتوس خام دارای مقداری نیاسین، روی و سلنیوم نیز می‌باشد.
ارزش غذایی ریشه پخته نیلوفر آبی
نیم فنجان (حدود ۶۰ گرم) ریشه آب پز شده این گیاه نیز ارزش غذایی زیر را دارد:
- ۴۰ کالری
- ۹٫۶ کربوهیدرات
- ۱ گرم پروتئین
- ۲ گرم فیبر
- ۱۶٫۴ میلی گرم ویتامین C (حدود ۲۷ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۱ میلی گرم ویتامین B6 (حدود ۷ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۱ میلی‌گرم مس (حدود ۷ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۱ میلی‌گرم منگنز (حدود ۷ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۲۱۸ میلی گرم پتاسیم (حدود ۶ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۱ میلی گرم تیامین (حدود ۵ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۴۶٫۸ میلی گرم فسفر (حدود ۵ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۰٫۵ میلی گرم آهن (حدود ۳ درصد از نیاز روزانه بدن)
- ۱۳٫۲ میلی گرم منیزیم (حدود ۳ درصد از نیاز روزانه بدن)
علاوه بر این، ریشه پخته شده لوتوس حاوی مقداری نیاسین، فولات، پانوتنیک اسید، کلسیم، روی و سلنیوم است.
استفاده از ریشه نیلوفر آبی در طب سنتی
گیاه لوتوس ابتدا در هند تولید شده و حدود ۲۰۰۰ سال پیش به کشورهای دیگر، از جمله مصر، چین و ژاپن منتقل شد. امروزه تمام قسمت‌های این گیاه برای تهیه غذا و در طب سنتی استفاده می‌شود. ریشه، دانه‌ها و برگ‌های لوتوس به طور خاص استفاده دارویی دارند.
ریشه این گیاه در طب چینی برای افزایش گردش چی استفاده می‌شود و ممکن است مانع ایجاد احساس گرفتگی در قفسه سینه شود. ریشه لوتوس همچنین برای درمان بیماری‌هایی مانند گرمازدگی نیز استفاده می‌شود. در طب سنتی اعتقاد بر این است که التهاب، ناشی از احساس گرما است، بنابراین کاهش گرما می‌تواند خواص ضدالتهابی داشته باشد.
دانه‌های لوتوس نیز به عنوان یک ماده قابض عمل کرده و به کلیه‌ها، قلب و طحال کمک می‌کنند. دانه‌های لوتوس گاهی برای رفع اسهال، کاهش بی‌قراری و درمان بی‌خوابی استفاده می‌شوند. این دانه‌ها نیز برای کمک به درمان کمبود چای، که می‌تواند منجر به کاهش سلامت کلیه شود نیز مفید است.
مقایسه ریشه نیلوفر آبی با ریشه سیب زمینی و باباآدم
ریشه لوتوس، ریشه سیب زمینی و ریشه باباآدم را می‌توان در سوپ و یا به صورت بخار پز شده استفاده کرد. هر دو ریشه لوتوس و باباآدم دارای طعم کمی شیرین و نادری هستند و هر دو زمانی که پخته می‌شوند، بافت بهتری پیدا می‌کنند. از این گیاهان می‌توان به صورت چای و عصاره نیز استفاده کرد. چای این گیاهان برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند و آنتی‌اکسیدان‌های ضد بیماری را برای بدن تأمین می‌کنند.
با مقایسه ارزش غذایی ریشه لوتوس و ریشه سیب زمینی و باباآدم متوجه می‌شوید که این ریشه‌ها تقریباً کم‌کالری هستند. ریشه لوتوس و باباآدم حاوی ۸۰ تا ۸۵ کالری در هر فنجان بوده و یک فنجان سیب زمینی پخته شده حدود ۱۲۰ کالری دارد. ریشه لوتوس و باباآدم حاوی حدود ۲۰ گرم کربوهیدرات هستند، در حالی که سیب زمینی حدود ۳۰ گرم کربوهیدرات دارد.
هر سه سبزی، منابع خوبی از فیبر هستند. اما ریزمغذی‌های موجود در این سبزیجات کمی متفاوت می‌باشند. ریشه لوتوس منبع عالی از موارد زیر است:
- ویتامین C
- مس
- ویتامین B2
- ویتامین B6
- ویتامین B1
- منگنز
ریشه باباآدم منبع خوبی از موارد زیر است:
- ویتامین B6
- منگنز
- منیزیم
- پتاسیم
اما ریشه سیب زمینی سرشار از موارد زیر می‌باشد:
- ویتامین C
- ویتامین B6
- پتاسیم
همه چیز درباره ریشه نیلوفر آبی (لوتوس)
تاریخچه استفاده از ریشه لوتوس
گیاه لوتوس یا Nelumbo nucifera در آب‌های شیرین و آب‌وهوای نیمه گرمسیری رشد می‌شود. تاریخچه استفاده از این گیاه به هند بازمی‌گردد. بعدها، یعنی حدود ۲۰۰۰ سال پیش این گیاه به کشورهایی مانند مصر به چین معرفی شد. در چین، از ریشه نیلوفر آبی برای تهیه غذا و گاهی برای طب گیاهی استفاده می‌شود. برداشت ریشه لوتوس در ماه اوت آغاز می‌شود. اما می‌توانید آن را در تمام طول سال در کشورهای جنوب شرقی آسیا پیدا کنید.
هنگامی که گل لوتوس شکوفا می‌شود، یعنی گیاه به بلوغ رسیده است و زمان برداشتش می‌باشد. پس از بلوغ گیاه دانه‌های خود را داخل آب می‌ریزد تا لوتوس جدید رشد کند و این چرخه ادامه پیدا کند. علاوه بر ریشه، دانه‌های این گیاه نیز در جنوب چین استفاده می‌شود. برگ‌های این گیاه نیز به عنوان دکوراسیون استفاده می‌شود.
نکات احتیاطی در مورد مصرف لوتوس
در جنوب شرقی آسیا ریشه نیلوفر آبی به عنوان یک غذا مصرف می‌شود. اما هنگامی که دانه‌ها، برگ‌ها، گل‌ها و ریشه گیاه لوتوس برای تهیه دارو مورد استفاده قرار می‌گیرند، ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند.
هنگامی که این گیاه به عنوان دارو استفاده می‌شود، ممکن است سطح قند خون را پایین بیاورد. بنابراین افراد مبتلا به دیابت باید تنها تحت نظر پزشک از داروهای حاوی لوتوس استفاده کنند. اگر از محصولات حاوی لوتوس استفاده می‌کنید، مراقب علائم هیپوگلیسمی باشید و حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی، از لوتوس استفاده نکنید.
زنان باردار یا شیرده نباید از لوتوس به عنوان دارو استفاده کنند زیرا تحقیقات کافی در مورد ایمنی استفاده از این گیاه در این شرایط وجود ندارد.
