خواص جویدن آدامس برای مغز، لاغری، معده و دندان + عوارض آدامس جویدن

آدامس (به انگلیسی: Chewing gum) نوعی جویدنیِ مصنوعی است که برای تازه کردن دهان یا بوبَری یا سرگرمی و مزیدن به‌کار می‌رود. در قدیم به گونه‌ای آدامسِ رایج در ایران سَقِّز گفته می‌شد.

مواد تشکیل‌دهندهٔ آدامس‌های امروزی عبارتند از: پایهٔ آدامس (۳۰٪)، شیرین‌کننده‌ها (۵۹٪)، شیرین‌کننده‌های قوی (۰٫۵٪)، نرم‌کننده‌ها (۲٪)، شیرهٔ ذرت (۱۰٪)، طعم‌دهنده‌ها (۴٪)، اجزاء فعال (۵٪) و رنگ‌های خوراکی. این آدامس‌ها توسط توماس آدامز آمریکایی تولید شده‌بود که از نخستین سازندگان آدامس‌ها به‌شکل امروزی بود. وی آدامس تولیدی خود را سقّز جویدنی نیویورکی آدمز نام گذاشت.

تاریخچه آدامس

اجداد آدامس‌های جویدنی از روییدنی‌های طبیعی ساخته می‌شدند و فقط به دنبال چیزی برای جویدن بودند. در جویدنی‌های اولیه به فواید تغذیه‌ای یا تحریک اشتها یا تمیز کردن دندان یا تمیز کردن تنفس توجه نمی‌شد. در قدیم صمغ به‌دست‌آمده از قطران پوست درختِ غان را می‌جویده‌اند. پارافین هم یک پایهٔ آدامس رایجِ دیگر بود، گرچه نمی‌توان آن را تا زمانی که در دهان گرم و مرطوب شود، جوید.

پیشینهٔ آدامس‌های امروزی به دههٔ ۱۸۶۰ میلادی بازمی‌گردد؛ هنگامی که ماده‌ای به نام چیکله (chicle) تولید شد.

سده‌هاست که از آدامس برای تمیز کردن دهان یا خوشبو کردن تنفس استفاده شده‌است. اولین روش آدامس‌سازی در سال ۱۸۶۹ (۱۴۸ سال پیش) ابداع شد و ۵۹ سال بعد، یعنی در سال ۱۹۲۸، آدامس‌هایی تولید شد که مواد دارویی به آن‌ها اضافه می‌شد تا هنگام جویدن، مصرف‌کننده آن‌ها را دریافت کند.

اولین آدامس طعم‌دار توسط یک داروساز به نام جان کولگان در دهه ۱۸۶۰ اختراع شد. کولگان، شکر پودر شده را با شیره انگم خوشبو (بالزام) به عنوان طعم‌دهنده مخلوط کرد و آدامس‌های باریکی را ساخت و نام آن را تافی تلو گذاشت.

امروزه اغلب از شیرین‌کننده‌های مصنوعی، ازقبیل ساخارین، آسپارتام، آس سولفام و سیکلامات جهت طعم‌دار کردن آدامس‌ها استفاده می‌شود. مقدار موجودِ چنین شیرین‌کننده‌هایی در موادی ازقبیل برخی مواد شیرین ازجمله نوشابه‌های رژیمی و آدامس‌ها آنقدر نیست که از حد مجاز بیشتر شود؛ بنابراین، خطری مصرف‌کنندگان را تهدید نمی‌کند.

خواص جویدن آدامس

۱- تقویت حافظه

اگر گاهی حافظه تان شما را در به یاد آوردن چیزها یاری نمی کند شاید جویدن یک آدامس بتواند به حل مشکل تان کمک کند. طی تحقیقات جدید گروهی از روانشناسان دانشگاه سنت لارنس در نیویورک مشاهده شد توانایی شناختی و عملکرد کلی شرکت کننده های پژوهش در تست ها، بعد از جویدن آدامس به میزان قابل توجهی بهبود یافت. پژوهشگران معتقدند این ارتقاء ذهنی در نتیجه ی افزایش ضربان قلب و گردش خون رخ می دهد. نتایج پزشکی مشاهده شده صحت این مسأله را تایید کرد، به گونه ای که در این حالت فعالیت مغز در قسمت هیپوکامپ (بخشی از مغز که نقش مهمی در تمرکز و عکس العمل ها ایفا می کند) افزایش قابل توجهی داشت و انتقال خون به مغز به میزان ۲۵ تا ۴۰ درصد افزایش یافت.

۲- کاهش اضطراب و نگران

بعضی از ما زمانی که عصبی هستیم با تکان دادن پا یا جویدن ناخن هایمان احساس بهتری پیدا می کنیم. این مسأله در مورد جویدن آدامس هم صدق می کند و این کار می تواند جایگزین مناسبی برای این رفتارهای عصبی غریزی باشد. طی تحقیقی در سال ۲۰۱۱، در میان افراد شرکت کننده در پژوهش، میزان نگرانی در کسانی که در مدت ۲ هفته، ۲ بار در روز آدامس مصرف کرده بودند، در مقایسه با کسانی که آدامس مصرف نکرده بودند به میزان قابل توجهی کمتر بود. این افراد بیان کردند که در این مدت روحیه ی بهتر و احساس خستگی کمتری داشتند. از نقطه نظر علمی، جویدن آدامس میزان تولید هورمون استرس (کورتیزول) را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد چون عمل ساده ی جویدن آدامس برای بسیاری از مردم کار آرامش بخشی است.

خواص ادامس جویدن

۳- کمک به کاهش وزن

اگر همیشه در میانه ی روز هوس خوردن انواع خوراکی ها و تنقلات را می کنید، به جای خوردن یک بسته چیپس می توانید از آدامس استفاده کنید تا به کم شدن وزن تان کمک کند. این کار نه تنها میزان کالری مصرفی شما را کاهش می دهد، بلکه بعد از مدتی تبدیل به یک نشانه می شود که بیان می کند شما نیازی به خوردن غذای بیشتر ندارید. با این کار به شکلی مؤثر جلوی هوس های خود را می گیرید و غذای کمتری می خورید. تحقیقات پزشکی نشان می دهد افرادی که در فاصله ی وعده های غذایی اصلی، به جای خوردن تنقلات، آدامس می جوند به بیشترین نتیجه برای کاهش وزن دست پیدا می کنند. طبق تحقیقات، جویدن بدون فکر به سرکوب اشتها کمک می کند. پژوهش های دانشگاه رد آیلند نشان داد کسانی که آدامس مصرف می کردند در مقایسه با کسانی که آدامس مصرف نمی کردند، در زمان خوردن ناهار ۶۷ درصد کمتر کالری دریافت کرده بودند.

۴- مقابله با حالت تهوع

اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که دچار حالت تهوع صبحگاهی یا ماشین گرفتگی می شوید، جویدن آدامس هایی که اسانس گیاهی دارند می تواند راه حل مشکل شما باشد. برای مثال، ترکیب زنجبیل و بزاق دهان به رفع مشکلات گوارشی و معده کمک می کند. حتی تحقیق جدیدی بیان می کند جویدن آدامس می تواند از مصرف داروهای ضد تهوع مؤثرتر باشد. در این پژوهش، به زنانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند در دوره ی نقاهت آدامس نعناع فلفلی و یا داروی ضد تهوع دادند. جالب آنکه جویدن آدامس تأثیر بیشتری داشت، به طوری که ۷۵ درصد از کسانی که آدامس جویده بودند اظهار کردند که ظرف ۱۰ دقیقه حالت تهوع آن ها برطرف شد، در حالی که تنها ۳۷ از کسانی که داروی ضد تهوع مصرف کرده بودند حالت تهوع آن ها رفع شد. بسیاری از جراحان کولورکتال (شاخه ای از پزشکی در رابطه با بیماری های روده و مقعد) جویدن آدامس را برای بیماران خود تجویز می کنند تا به تحریک روده ها بعد از انجام جراحی کمک کند.

۵- کمک به رفع یبوست

اگر دچار یبوست شده اید، داروهای شیمیایی ملین را کنار بگذارید و روش طبیعی تر (و ارزان تر) جویدن آدامس را امتحان کنید. طبق تحقیقات، جویدن آدامس بدون آنکه نیازی به هضم هیچ ماده ی غذایی باشد تولید اسید معده را افزایش می دهد و به این ترتیب، اجابت مزاج را بهبود می بخشد.

۶- کمک به رفع مشکل رفلاکس اسید معده

حتما برایتان عجیب است که چطور عمل ساده ای مثل جویدن آدامس بر مشکل پیچیده ای مثل رفلاکس اسید معده (بازگشت اسید معده به مری) تأثیر می گذارد. رفلاکس اسید معده زمانی رخ می دهد که اسید معده در مری (مجرایی که نای را به معده وصل می کند) انباشته می شود. این مسأله منجر به احساس سوزش و ناراحتی و برگشت محتویات معده می شود. طبق تحقیقات، جویدن آدامس خاصیت قلیایی بزاق دهان و میزان بلع را بیشتر می کند. این مسأله باعث خنثی شدن پیوسته ی اسید و کاهش التهاب می شود و مری را به شکل مؤثری تسکین می دهد.

۷- افزایش هوشیاری

اگرچه داشتن ۸ ساعت خواب شبانه لازم است اما این کار همیشه امکان پذیر نیست. اگر در حین کار خواب آلوده می شوید، نیازی نیست چندین و چند لیوان چای و قهوه بخورید. تحقیقات نشان داده است که جویدن آدامس به دلیل حرکت مداوم فک، باعث افزایش هوشیاری می شود. این حرکت تکرار شونده با افزایش فعالیت مغزی با خواب آلودگی های میان روزی مقابله می کند. در حقیقت، عمل جویدن، گردش خون را در عصب ها و بخش های مرتبط با انگیختگی در مغز افزایش می دهد و به این ترتیب این نواحی را تحریک می کند. به ویژه مصرف آدامس نعنایی شما را بسیار سرحال خواهد کرد.

۸- رفع گوش درد

اگرچه سفر با هواپیما مزیت های زیادی دارد، اما گرفتگی و درد گوش ها به دلیل نوسانات فشار هوا جزء جدایی ناپذیر سفرهای هوایی است. نیازی نیست مرتبا فک خود را باز و بسته کنید و بینی تان را بگیرید چون این کار تأثیری ندارد. اما جویدن آدامس می تواند به حل این مشکل کمک کند. در حقیقت، حرکت فک ها و تولید بزاق در حین جویدن آدامس کمک به سزایی به متعادل شدن فشار هوای داخل گوش ها می کند.

۹- جلوگیری از پوسیدگی دندان و تقویت مینای آن

جویدن آدامس های بدون قند بر روی دندان ها تأثیری مشابه خمیردندان ها و دهان شویه های حاوی فلوراید دارد. این عمل ساده می تواند ۱۰۰ میلیون باکتری را در عرض ۱۰ دقیقه از بین ببرد. طبق اظهارات انجمن دندانپزشکی امریکا جویدن آدامس های بدون قند به مدت ۲۰ دقیقه و بعد از خوردن غذا می تواند از پوسیدگی دندان ها و التهاب لثه جلوگیری کند. در حقیقت، این کار گردش بزاق در دهان را افزایش می دهد، در نتیجه مواد غذایی پاک شده و اسید باقیمانده از نوشیدنی ها خنثی می شود. علاوه بر این، بزاق دهان حاوی کلسیم و فسفات است و به تقویت لثه ها کمک می کند. با وجود لثه های بهتر، احتمال پوسیدگی دندان ها کمتر می شود. به ویژه از آدامس های حاوی زایلیتول استفاده کنید چون این ماده با رساندن مواد معدنی به دندان ها، باکتری های عامل پوسیدگی دندان را کاهش می دهد.

نکات منفی و مضرات آدامس

1. استفاده از برخی خمیردندان‌ها و برخی آدامس‌ها بیش از خرابی دندان‌ها، موجب انتقال و حفظ باکتری‌هایی می‌شود که عفونت ایجادشده توسط آن باکتری‌ها در بدن، نهایتاً موجب ایجاد یا تشدید بیماری‌های قلبی می‌شود.

2. جویدن برخی آدامس‌ها موجب افت فشار خون مینیمم و افزایش ضربان قلب در بیماران قلبی می‌شود و احتمال خطر را در آنان افزایش می‌دهد.

3. گاهی جویدن آدامس‌های شیرین‌شده با برخی شیرین‌کننده‌ها موجب بروز واکنش‌های حساسیتی در برخی افراد می‌شود. درضمن، پژوهشگران اعلام کرده‌اند که جویدن آدامس در بعضی افرادِ حساس و مستعد، موجب تحریک دستگاه گوارش می‌شود. به‌علاوه، مطالعه‌ای دیگر، مؤید بالا رفتن احتمال خطر سرطان زبان در کسانی بود که زیاد از آدامس‌های با طعم دارچین استفاده کرده‌بودند.

آدامس چه ضرری دارد

4. مصرف آدامس‌های حاوی کافئین (مادهٔ تسکین‌دهندهٔ موجود در قهوه) ممکن است به‌قدری بر خوابِ افراد اثر کند که موجب بی‌خوابی آنان شود.

افزون بر زیانهایی که شماری از پژوهشگران برای جویدن آدامس یاد می‌کنند، مواردی از پریدنِ آدامس به ریهٔ افراد و خطرات گوناگون برای آن ذکر شده‌است. برخی از پژوهشگران بیان کرده‌اند که جویدن آدامس برای کسانی که بیهوشیِ پیش از جراحی در پیش دارند بسیار خطرناک است و همین کار ممکن است باعث مسدود شدن ریه شود؛ بنابراین، افرادی که قرار است جراحیِ لوزه بر روی آن‌ها صورت گیرد، باید از جویدن آدامس در روزِ جراحی خودداری کنند. همچنین، جویدن آدامس قبل از جراحیِ گوارشی با افزایش ترشحات گوارشی، احتمال خطر را افزایش می‌دهد.

5. جویدن طولانی مدت آدامس می‌تواند به مفصل گیجگاه فکی آسیب رسانده یا پرکردگی‌های دندان‌ها را از جای خود خارج می‌سازد.

6. آزادسازی جیوه: اگر در دندان‌هایتان پرکردگی‌هایی از جیوه دارید، جویدن آدامس می‌تواند موجب آزادسازی نوروتوکسین که نوعی سم است و به عصب آسیب می‌رساند، شود. بنابر تحقیقات مشخص شده‌است که با هربار آدامس جویدن، بخار جیوه مربوط به پرکردگی‌های آمالگام آزاد شده و بسرعت راهش را به درون جریان خون باز می‌کند و فرآیندهای اکسایشی در بافت‌های بدن رخ می‌دهد. اگر در دندان‌هایتان پرکردگی دارید هرگز آدامس نجوید.

7. سردرد: محققان روی ۳۰ نفر در سنین شش تا نوزده ساله که هریک به آدامس جویدن عادت داشتند و به سردردهای مزمن مبتلا بودند به تحقیق پرداختند. پس از یک ماه مصرف نکردن آدامس، سردردهای ۱۹ نفر کاملاً ناپدید شد و هفت نفر دیگر نیز کمتر از درد گله داشتند و وقتی این افراد جویدن آدامس را پس از چند روز از سر گرفتند دردهایشان بازگشت.

نتیجه گیری

با توجه به آنچه ذکر شد، به‌نظر می‌رسد در کل، جویدن آدامس‌های بدون قند به‌صورت متناوب (و نه دائمی)، می‌تواند اثرات سودمند به‌همراه داشته‌باشد؛ گرچه جویدن طولانی‌مدت یا عادت شدن جویدنِ آدامس، قابلیت تأیید قطعی ندارد.

در ضمن، باید توجه داشت که جویدن آدامس نباید بر دریافت غذایی تأثیر بگذارد یا با کاهش حس تشنگی (به‌طور کاذب) ما را از مصرف مایعات بازدارد.