هنر کتاب خواندن و برنامه‌های ترویج خواندن کتاب در ایران و جهان
ثروت و خرد دنیا را از طریق کتاب پیدا کنید.
کتاب میراثی ماندگار، پدیده ای شکوهمند و با ارزش و عنصری رشد آفرین و روشنگر و باعث تکامل فرهنگی در گستره زندگی بشر بوده است.
کتاب خواندن یکی از بهترین وسایل تعلیم و تربیت انسان می‌باشد. کتاب خوب در روح خواننده عمیقاً تأثیر می‌گذارد، بر دانش او می‌افزاید و اطلاعاتش را بیشتر می‌کند.
خواندن کلید یادگیری است و تأثیر بسیار زیادی بر شکل گیری شخصیت کودک و موفقیت او در آینده دارد.
جامعه باید ضرورت کتاب را در لحظه لحظه زندگی خود احساس کند. این مسئله هم خاص امروز و فردا و گذشته نیست. در دنیای کنونی با توجه به ظهور تکنولوژی‌های نوین مانند ماهواره، اینترنت و تلفن و کامپیوتر که بیشتر اوقات مردم از آن خودش کرده است، توسعه و ترویج کتاب خوانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
اگرچه ما در زمینه‌های مختلف علمی و پزشکی و کشاورزی و صنایع شیمیایی و غیره پیشرفت‌های زیادی داشته‌ایم اما زمانی که از ما خواسته می‌شود در مورد موضوعی نظر خود را بیان کنیم به نظر می‌رسد که با کمبود لغات مواجه هستیم. با نگاهی به کشورهایی چون ژاپن و کره جنوبی و فنلاند و نروژ و سوئیس و چین و سنگاپور متوجه می‌شویم که نه تنها از سطح سواد بالایی در تمام دنیا برخوردارند بلکه بیشترین آمار مطالعه را دارند. شهروندان این کشورها همه چیز را از موارد کمدی تا مجلات و روزنامه‌ها و کتاب‌ها مطالعه می‌کنند. از آنجایی که مطالعه حق بشر و برای توسعه کشور مفید است، جهت ترویج کتاب‌خوانی لازم است برنامه‌هایی منظم و مؤثر و منطبق با واقعیت‌ها پیش بینی شود. بعد باید این برنامه‌ها به طور مرتب انجام شوند تا تبدیل به عادت شوند. فرصت کم پدر و مادر برای بودن در کنار کودک، تنش‌های روانی بی توجهی به نیازهای روانی و رفتاری و احساسی کودک، در کنار حضور پررنگ رسانه و اینترنت، مشکلات احساسی و عاطفی زیادی را برای کودکان به وجود آورده است در این حالت خواندن راهی بسیار مناسب برای پروراندن و ارتباط با کودک است.
مطالعه از خانه شروع می‌شود. برای اعمال چنین عادتی والدین و سرپرست‌های خانواده‌ها باید کتاب خوانی را به عنوان یک تفریح شخصی شروع کنند. این یک واقعیت است که کودکان کارهای والدین را تکرار می‌کنند وقتی کودک از سنین پایین شروع به کتاب خوانی می‌کند، همراهی شما به او در تکامل و گسترش مهارت‌های فردی کمک می‌کند و ارزشمندترین دستاورد آن علاقه به کتاب و کتاب خوانی است.
کتابی برای کودک باید انتخاب شود که هم والدین و هم کودک از خواندن آن لذت ببرند و با خواندن آن کودک به یادگیری درباره جهان پیرامون خود بپردازند. هم چنین کتاب باید بتواند به شما کمک کند آنچه در ذهن دارید بیان کنید.
برنامه‌های ترویج خواندن کتاب در ایران و جهان
برنامه‌های زیادی در رابطه با ترویج خواندن در جهان که موفق به دریافت جایزه آساهی شده‌اند، انجام شده است که در ذیل به برخی از این‌ها می‌پردازیم:
1-همه لهستان برای کودکان می‌خوانند-2006
این بنیاد در سال 1996 تأسیس شد، که برنامه‌هایی چون هفته ملی خواندن برای کودکان، خواندن صمیمیت می‌آورد، مجموعه کتاب‌های بهاره و تابستان با یک کتاب و غیره، هر ساله انجام می‌دهد.
2-پروژه کتابخانه سیار برای کودکان در مغولستان-2006
این پروژه در سال 2002 به وسیله نویسنده خلاق مغول (داشدانداگ جومبا) با همکاری دانشجویان و نویسندگان و داوطلبان انجام شد. هدف این پروژه ترویج خواندن میان کودکان عشایر و دورافتاده و کوچ نشینی بود که حتی اتوبوس یا ماشین نمی‌توانست به محل زندگی آن‌ها برود. جومبا و همکارانش این کتاب‌ها را سوار بر شتر و اسب به این مناطق می‌بردند.
3-همراه با کتاب در نبرد با ترس و اندوه-2008-کشور روآندا
با شروع جنگ داخلی و انقلاب در سال‌های پایانی دهه 1970 بسیاری از مردم لائوس مجبور به ترک خانه و پناهنده شدن در منطقه‌ای به نام پنینسولا شدند. در این هنگام زنی اهل لائوس به نام چانتاسون اینتاوانگ بنیاد (انجمن اهدایی کتاب به کودکان لائوس) را راه انداخت. که در ابتدا کتاب‌های تصویری و داستانی ژاپنی برای کودکان می‌فرستادند. بعدها شروع به کمک کردن به صنعت چاپ و نشر کتاب کودک در لائوس کردند.
4- پروژه شوق خواندن در مناطق آسیب پذیر در کشور کلمبیا-2010
هدف این پروژه چاپ و نشر کتاب‌های کودکان به زبان ملی این کشور یعنی کنیاروآندا بود.
طرح کیوسک خواندن در انگلستان: با همه گیری اینترنت و تلفن‌های همراه عملاً همه کیوسک‌های تلفن در کشورها جمع آوری شد ولی در کشور انگلستان به درخواست مردم این کیوسک‌های تلفن عمومی به چایخانه و کتابخانه و گل‌فروشی تبدیل شد. این کتابخانه‌ها شبانه روز باز هستند و هر فرد باید پس از برداشت یک کتاب، کتاب دیگری را جایگزین آن کند، یعنی سیستم مبادله‌ای کتاب.
برنامه‌های ترویج خواندن کتاب در ایران:
1- کانون توسعه فرهنگی کودکان برای ترویج کتاب:
این کانون با هدف بالا بردن سطح دانش عمومی و گسترش فرهنگ و هنر و اخلاق دینی کودکان تأسیس شد. یکی از فعالیت‌های این کانون تقویت و تجهیز کتابخانه‌های عمومی مناطق محروم و هم چنین برگزاری کارگاه‌های آموزشی می‌باشد.
2-طرح با من بخوان موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان:
که با هدف رساندن با کیفیت و مناسب برای خانواده‌های کم درآمد و کودکان محروم و کودکان بحران انجام شد.
طرح جیره کتاب: توسط مهندس مانی شهریر به اجرا درآمد. در این طرح پس از پر شدن فرم‌ها کتاب‌ها با پست برای افراد ارسال می‌شد.
ارائه طرحی اسلامی –ایرانی برای ترویج کتاب
کتابخانه‌های مساجد: مساجد از مهم‌ترین بناهای بعد از اسلام هستند.
مساجد همیشه محل امور داوری، قضاوت، مشورت و طرح جنگ و حل مسائل طایفه‌ای و خانوادگی بوده است و امروزه تعامل میان کتابخانه‌های عمومی و مساجد موجب گسترش فرهنگ مطالعه در بین کودکان و بزرگسالان شده است.
