آپاندیسیت (به انگلیسی: Appendicitis) یا آویزآماس به التهاب ناگهانی آپاندیس گفته میشود. آپاندیس زائدهای کوچک و انگشتیشکل است که از رودهٔ بزرگ و در ناحیه پایین و راست شکم منشعب میشود. هر سال از هر ۵۰۰ نفر، یک نفر دچار آپاندیسیت میشود و این عمل شایعترین عمل اورژانسی شکم است.
این بیماری پیشگیری ندارد و در صورت بروز آپاندیسیت و تأخیر در تشخیص و جراحی به دلیل احتمال پارگی آپاندیس میتواند مرگبار باشد.
دلایل بروز آپاندیس
آپاندیسیت حاد، یک بیماری عفونی با علل مختلف است. روند شایع آن، تهاجم باکتری به دیوارهٔ آپاندیس میباشد. راههای مختلف ایجاد آپاندیسیت: انسداد داخل لولهای، تجمع مواد مدفوعی، هایپرپلازی لنفوئید، خوردن اجسام خارجی، پارازیتها و تومورها است. انسداد داخل لومن به دلیل پرولیفراسیون باکتریها و افزایش ترشح موکوس، منجر به افزایش فشار داخل لولهای شده و به دنبال افزایش فشار، احتقان لنفاوی و وریدی و ادم ایجاد میگردد. سپس اختلال پرفیوژن رگها سبب ایسکمی جدار آپاندیس و در نهایت نکروز آن میشود. فولیکولهای لنفاوی زیر مخاطی نیز میتوانند انسداد لومن آپاندیس را ایجاد کنند که به تعداد اندکی در بدو تولد وجود دارند و در طول کودکی به تدریج افزایش مییابند و در دورهٔ نوجوانی به حداکثر میرسند و پس از ۳۰ سالگی کاهش مییابند. فکالیت و آپاندیسیت هر دو در کشورهای توسعه یافته بیشتر دیده میشود.
علایم بالینی آپاندیسیت حاد
علایم بالینی آپاندیسیت حاد کاملاً متفاوت است. علایم میتواند کلاسیک یا متغیر باشد. علایم بالینی کلاسیک آپاندیسیت در کمتر از ۵۰٪ موارد وجود دارد، بنابراین اکثر موارد آپاندیسیت حاد علایم Atypical دارند. با وجود پیشرفتهای تکنولوژی در زمینهٔ تصویر برداری، هنوز هم hallmark تشخیص آپاندیسیت حاد، بر اساس شرح حال و معاینهٔ دقیق بیمار است. علایم بالینی کلاسیک آپاندیست بیاشتهایی و کسالت عمومی است.
- درد شکم: درد شکمی از علایم اولیه بیماری است که در ساعات اولیه پس از شروع بیماری، آغاز میگردد. درد اولیه مبهم است. ارتباط با فعالیت یا وضعیت بیمار ندارد. اغلب کولیکیو اطراف ناف است که ناشی از التهاب احشا و به دلیل گشاد شدن آپاندیس میباشد. با پیشرفت روند التهابی در طی ۲۴–۱۲ ساعت، درد در ناحیه L.Q (سمت راست و پایین شکم) متمرکز میشود. سپس به مرور درد بسیار شدید و پایدار میشود و با حرکت افزایش مییابد.
- تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ در بیش از ۵۰٪ بیماران رخ میدهد و اغلب به دنبال آن درد شکمی در عرض چند ساعت ایجاد میشود.
- بی اشتهایی: بیاشتهایی یک یافته کلاسیک در آپاندیسیت حاد است.
- اسهال و علایم ادراری: بخصوص در موارد پرفوراسیونآپاندیس یا احتمال آبسه داخل لگنی دیده میشود.
- تب: تب در آپاندیسیت خفیف است، مگر این که پرفوراسیون رخ داده باشد.
- تاکی کاردی خفیف نیز در اغلب بیماران دیده میشود.
پیشرفت بیماری از درد خفیف و مبهم، کسالت، بیاشتهایی تا درد شدید شکمی و تب و تهوع بهطور سریع در اغلب موارد در عرض ۴۸–۲۴ ساعت رخ میدهد. تأخیر در تشخیص بیشتر از ۴۸–۳۶ ساعت منجر به افزایش ریسک پرفوراسیون در ۶۵٪ موارد میشود. در مواردی که پرفوراسیون سبب پریتونیت میگردد: کودک دچار درد شکمی منتشر و توکسیسیتی شدید و علایم sepsis و دهیدراتاسیون میگردد، که شامل افت فشار خون، کاهش حجم ادرار، اسیدوز و تب شدید میباشد. در موارد آپاندیس رتروسکال روند علایم بالینی آرامتر است و حدود ۵–۴ روز طول میکشد. در ضمن ممکن است علایم مشابه آرتریت سپتیک لگن باشد یا علایم آبسه پسواس داخل لگن را تقلید کند.
بیماریهای مشابه
بیماریهایی که میتوانند علایم آپاندیسیت را تقلید کنند شامل: گاستروآنتریت، آدنیت مزانتریک، دیورتیکول مکل، پانکراتیت، عفونت ادراری، پنومونی، کوله سیستیت و در خانمها تورشن تخمدان،حاملگی خارج رحمی و P.I.D است.
درمان
درمان اصلی این بیماری جراحی و آپاندکتومی است.
