بالدیرغان (Baldirgan) یا گلپر (Heracleum persicum) گیاهی است با دانه‌های بسیار نازک دارای طعم تند و معطر که می‌توان از تمام بخش‌های آن در صنعت غذا و دارو استفاده کرد این گیاه بومی ایران بوده در نواحی نمناک کوهستانی آذربایجان جنگل‌های ارسباران (قره داغ) و حاشیه‌های آن مناطق کوهستانی جنوبی و شرق شهرستان گرمی به ویژه در ارتفاعات آرپاچوخوری روستای خان‌کندی گونه نادری از آن به صورت وحشی می‌روید که ارتفاع آن گاه تا ۱٫۶ متر می‌رسد.
برگ‌های آن با چاک‌های عمیق به شکل پنجه غاز شبیه برگ آنژلیکا می‌باشد به‌طوری‌که این چاک‌ها برگ را به چند نیمه برگ تقسیم می‌کند و هر نیمه برگ نوک تیز و دندانه دار است. ساقه آن را لوله‌ای توخالی تشکیل می‌دهد که پس از برش عرضی شیره سفید رنگی در دیواره آن ظاهر می‌شود در صورت تماس شیره با دست موجب سرخی و زخم شدن پوست و تاول زدن آن می‌شود. میوه آن شکل تخم‌مرغی کشیده کمی ضخیم و معطر به رنگ سبز تیره به طول ۲٫۵ تا 5 سانتی‌متر است. گل‌های آن سفید مجتمع به صورت چتر در انتهای ساقه‌های گل‌دهنده در قسمت بالای گیاه ظاهر می‌شود. همهٔ گونه‌های این گیاه معطر هستند و برخی گونه‌ها در آشپزی ایرانی به عنوان ادویه و برخی دیگر در صنعت داروسازی کاربرد دارند.
گیاه گلپر یا بالدیرغان
خواص گلپر یا بالدیرغان
1. گلپر یک آنتی‌اکسیدان است:
استرس اکسیداتیو در افرادی که تحت آنژیوگرافی عروق کرونر قرار دارند، به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. استرس اکسیداتیو عدم‌تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن است، رادیکال‌های آزاد عامل بسیاری از بیماری‌های مهم مانند بیماری پارکینسون، سرطان و آلزایمر هستند. آنتی‌اکسیدان مانند جارو در برابر رادیکال‌های آزاد عمل می‌کنند و باعث از بین بردن رادیکال‌های آزاد و نوسازی سلول‌های تخریب‌شده، می‌شوند. پس نتیجه می‌گیریم مصرف گلپر به پیشگیری از بیماری پارکینسون، سرطان و آلزایمر کمک می‌کند.
2. بالدیرغان ضدالتهاب است:
گلپر خواص ضد التهابی قطعی را نشان می‌دهد. بنابراین برای درمان بیماری‌هایی مانند آرتروز و نقرس مفید است. این‌ها التهاب مفصل استخوان است و می‌تواند باعث درد شدید شود. با کاهش تورم، درد در بیماران مبتلا به آرتروز و نقرس کاهش می‌یابد.
3. خاصیت ضد درد بالدیرغان:
تحقیقاتی در مورد خواص ضد درد گلپر انجام شد. مشاهده شد که خاصیت ضد درد خوبی دارد و استفاده از گلپر برای درمان زخم‌های پوستی توصیه می‌شود. استفاده از عصاره گیاه روی زخم‌ها به ضدعفونی شدن آن‌ها و جلوگیری از شیوع عفونت کمک می‌کند.
4. بالدیرغان بیماری قارچی را درمان کنید:
یکی از بیماری‌های قارچی شایع پای ورزشکاران است. این امر بیشتر در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف رخ می‌دهد. همچنین اگر فرد دیابتی یا تحت معالجه سرطان باشد نیز رخ می‌دهد. گل‌های گلپر را روی ناحیه آسیب دیده بمالید. بگذارید خشک شود. این کار را دو بار در روز انجام دهید تا عفونت تحت کنترل قرار گیرد. این می‌تواند پای ورزشکار را درمان کند.
5. گلپر، ضد میکروب:
استفاده از ضد میکروب‌ها به متوقف کردن رشد میکروارگانیسم‌ها کمک می‌کند. به‌عنوان‌مثال، آنتی‌بیوتیک‌ها به متوقف کردن باکتری‌های رشد کمک می‌کنند. می‌توانید از عصاره گلپر به عنوان آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. این محلول را در مکان‌هایی که میکروارگانیسم‌ها رشد می‌کنند بکار ببرید.
6. پروفایل چربی:
بررسی پروفایل چربی نشان می‌دهد که استفاده از عصاره گیاه گلپر در بهبود سلامت بیماران مبتلا به بیماری قلبی مفید است.
7. درمان تشنج با گلپر:
این گیاه در درمان تشنج بسیار مؤثر است. این به دلیل وجود تریپن ها، ترپنوئیدها و آلکالوئیدها است. خوردن یک لیوان دم کرده از برگ‌های گیاه گلپر به کاهش دفعات تشنج کمک می‌کند.
9. بالدیرغان، ضد کاندیدا:
وقتی از عصاره گیاه گلپر استفاده می‌کنیم، فعالیت ضد میکروبی به خوبی انجام می‌شود. قارچ کاندیدا به دلیل وجود مخمر رشد می‌کند. معمولاً باکتری‌های لاکتوباسیلوس به کنترل رشد مخمر کمک می‌کنند. اگر این اتفاق نیفتد، باید از عصاره گیاه گلپر استفاده کنید تا عفونت کاندیدا کاهش یابد.
10. خاصیت ضد دیابتی گلپر:
استفاده از عصاره گلپر به کاهش نشانگرها در بیماران دیابتی کمک کرد. دو مورد از مهم‌ترین عوامل خطر، تری گلیسیرید بالا و فشار خون بالا برای دیابت هستند.
شایع‌ترین بیماری‌های آترواسکلروز و بیماری عروق کرونر هستند. این شرایط پس از بروز دیابت در بیمار رخ می‌دهد. استفاده از عصاره گلپر به کاهش چشمگیر این عوامل خطر کمک می‌کند.
خواص و فواید بالدیرغان یا گلپر
خواص دارویی بالدیرغان یا گلپر
- اسانس بالدیرغان به عنوان آنتی اکسیدان در کاهش خطرات قلبی عروقی و کاهش مقادیر لیپوپروتئین‌های سرم نقش دارد.
- مقوی معده و سایر اندام‌های گوارش است.
- ضد نفخ است.
- ترشحات معده را زیاد کرده و سموم بدن را دفع می‌کند.
- ضد عفونی‌کننده و میکروبکش قوی است.
- باعث ازدیاد شیر مادر است.
- خوردن کم آن باعث شادی و نشاط می‌شود.
- برای هضم غذا مؤثر است.
- برای کمردردهای ناشی از رطوبت مفید است و می‌توان آن را همراه با غذا میل کرد.
- قطع‌کنندهٔ بلغم و دفع‌کنندهٔ باد و نفخ شکم است.
- بهترین دارو برای معالجهٔ هیستری است.
- دم‌کردهٔ ریشهٔ آن برای رفع ناراحتی‌های عصبی مفید است.
- برای تقویت حافظه کاربرد دارد.
- ضماد بالدیرغان با موم و روغن جهت تسکین سیاتیک مفید است.
- ضماد بالدیرغان با روغن زیتون برای از بین بردن سیاهی زیر چشم و مالیدن پختهٔ آن با سرکه و پوست انار جهت بواسیر نافع است.
- پاشیدن گرد بالدیرغان روی زخم‌های خوره‌ای و جذام سودمند می‌باشد.
انواع گلپر
این گیاه پرخاصیت دو نوع عمده دارد:
- نوع خوشبوی آن که به آن گل پر و کولاپر می‌گویند. این نوع در همه کوهستان‌های ایران مخصوصاً دامنه البرز و قسمت‌های شمالی شمیران، گچسر، رودبار قصران، جاده شمشک و مغرب ایران به عمل می‌آید.
- . نوع دوم که انجدان بدبو است که به آن گیاه آنغوزه، گیاه انگژد، گیاه انگشت گنده و … می‌گویند. این نوع در جنوب شرقی ایران، استان فارس و کوه‌های خراسان به‌طور خودرو به عمل می‌آید که در واقع یک گیاه صادراتی است.
دمنوش لاغری انار و گلپر
تابه‌حال به این مسئله فکر کرده‌اید که چرا انار را با گلپر می‌خورند؟ از خواص گلپر با انار چه می‌دانید؟ قطعاً این موضوع فقط به دلیل تغییر ذائقه و طعم آن نیست! انار یک میوه نفاخ است و مصرف آن با گیاه معطری مانند گلپر که طبع گرمی دارد، خاصیت ضد نفخ به این میوه می‌دهد.
خوردن انار یا آب آن به‌تنهایی مشکل سوءهاضمه و سوزش معده ایجاد می‌کند؛ به این دلیل در طب سنتی خوردنش با گلپر توصیه می‌شود. شما می‌توانید بعد از خوردن غذا، از ترکیب انار و گلپر به عنوان یک داروی طبیعی برای بهبود هضم غذا استفاده کنید.
دمنوش انار و گلپر
دمنوش ها یکی از بهترین جایگزین‌ها برای لاغری و حتی جلوگیری از مصرف بیش‌ازحد چای هستند؛ داشتیم به این موضوع فکر می‌کردیم که حتماً خوردن دمنوش لاغری انار و گلپر باید یک طعم ترکیبی ترش و خاص داشته باشد؟ شما چه فکر می‌کنید؟ بیایید این دمنوش را یک بار هم که شده امتحان کنیم.
مواد لازم برای تهیه دمنوش انار و گلپر:
- ۳ عدد انار متوسط دون‌شده
- آب جوش یا آب انار (به مقدار لازم)
- گلپر، چوب دارچین و نبات (به مقدار لازم)
طرز تهیه دمنوش انار و گلپر:
ابتدا، انار دون‌شده را درون قوری (چینی) بریزید و یک لیوان آب جوش به آن اضافه کنید؛ سپس گلپر، نبات و چوب دارچین را هم در این ترکیب ریخته و روی حرارت غیرمستقیم (کتری یا وارمر) قرار دهید؛ بگذارید این دمنوش برای حداقل یک ساعت روی شعله غیرمستقیم باشد تا کاملاً رنگ بگیرد؛ دمنوش شما آماده است؛ نوش جان!
انار و گلپر را ناشتا بخوریم؟
از خواص گلپر و انار مطلع شدید، حالا می‌رسیم به ناشتا خوردن این مواد مغذی؛ می‌پرسید چرا؟ باید بدانید که خوردن انار و گلپر به صورت ناشتا، معده را پاکسازی و خون را تصفیه می‌کند، همچنین پوست را شاداب نگه می‌دارد، این ترکیب جادویی با خواص آنتی‌اکسیدانی فراوانش؛ دشمن سرطان، آلزایمر و دفع‌کننده چربی و سموم بدن است.
البته حتماً نباید از ترکیب انار و گلپر به صورت چاشنی استفاده کنید، چای و دمنوش ترکیبی این دو ماده هم می‌تواند همین خاصیت‌ها را داشته باشد؛ اگر طعم ترکیبی این دو ماده مغذی را در کنار هم دوست ندارید، می‌توانید از ادویه گلپر به صورت مجزا هم استفاده کنید؛ چه نوشیدنی گرم و پر ویتامینی بهتر از دمنوش یا چای معطر گلپر.
برای لاغری و تقویت حافظه چای گلپر بنوشید
طرز تهیه دمنوش گلپر برای لاغری و تقویت حافظه
اگر ترکیب انار و گلپر را دوست ندارید، می‌توانید از چای گلپر استفاده کنید. برای لاغر شدن باید جلوی اشتهای کاذب شما گرفته شود؛ درواقع یکی از مهم‌ترین علت‌های اشتهای کاذب، سرد بودن طبع معده است. مصرف گلپر به دلیل طبع گرمی که دارد، می‌تواند اشتهای کاذب شما را کنترل کند؛ چای گلپر بخورید؛ این چای در هضم غذا، آب‌کردن چربی‌های شکم، تقویت حافظه و درمان اشتهای کاذب بسیار مؤثر است.
طرز تهیه چای لاغری گلپر با عسل
چای یا دمنوش گلپر فرقی نمی‌کند؛ چیزی که اهمیت دارد این است که شما از این ادویه لاغری در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
مواد لازم:
- گلپر یک قاشق غذاخوری
- آب یک لیوان
- عسل به مقدار لازم
دستور تهیه:
گلپر و آب را درون قوری بریزید و روی شعله ملایم قرار دهید تا به جوش آید. اجازه دهید که این ترکیب ۳۰ دقیقه روی حرارت غیرمستقیم دم بکشد؛ سپس برای از بین رفتن تلخی آن مقداری عسل به معجون لاغری اضافه کنید؛ اگر قصد لاغر شدن با دمنوش و چای‌های گیاهی را دارید، باید حداقل دو هفته و روزی دو لیوان از این دمنوش را میل کنید.
البته در مصرف چای و دمنوش گلپر نباید زیاده‌روی کنید؛ چون مصرف بیش‌ازحد این ترکیب تپش قلب ایجاد می‌کند و برای خانم‌های حامله هم خطر سقط‌جنین دارد.
شربت گلپر هم شما را لاغر می‌کند؟
ممکن است بگویید که شما استفاده از این ادویه را در چای و دمنوش های گیاهی داغ دوست ندارید و اصولاً خوردن چیزهای سرد و خنک مثل شربت‌های گیاهی را ترجیح می‌دهید؛ نگران نباشید، رفیق شربت زعفران و سکنجبین خانگی اینجا است؛ گلپر را دست‌کم نگیرید؛ داغ و سردش فرقی نمی‌کند، این ادویه به جمع مواد مغذی آشپزخانه اضافه‌شده است تا شما را لاغر، زیبا و خوش‌اندام تر کند.
- بهتر است بدانید که این شربت تأثیر چشمگیری در چربی سوزی و به‌خصوص در ناحیه شکم و پهلو دارد؛ مصرف این شربت با کنترل اشتها می‌تواند منجر به کاهش وزن، لاغری و تناسب‌اندام شما شود.
- شربت گلپر برای دستگاه گوارش هم بسیار مفید است و خاصیت ضد نفخ و بادشکن دارد. همچنین برای رفع دل‌درد، دل‌پیچه و مشکلات گوارشی و رفع یبوست بسیار مفید است.
طرز تهیه شربت لاغری گلپر
شربت گلپر از ترکیب گلپر، آویشن، نعناع، رازیانه و عسل تهیه می‌شود. برای درست کردن این شربت لاغری به ۴۰ گرم گیاه خشک گلپر، عرق آویشن (یک لیتر)، عرق نعناع (نیم لیتر)، عرق رازیانه (نیم لیتر) و عسل طبیعی (نیم کیلو) نیاز دارید.
دستور تهیه:
- ابتدا عرقیات نام‌برده یعنی آویشن، نعناع و رازیانه را باهم ترکیب می‌کنیم.
- گیاه خشک گلپر را نیم‌کوب کرده و به مواد اضافه می‌کنیم.
- سپس اجازه دهید تا گیاه گلپر ۳ تا ۴ ساعت در این معجون و ترکیب لاغری بماند.
- بعد از گذشت این مدت، آن را به مدت ۵ دقیقه و در حرارت ملایم بجوشانید.
- در مرحله آخر، وقتی دمای معجون لاغری به ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسید، آن را صاف‌کرده و در آخر عسل را به آن اضافه کنید.
مضرات گلپر یا بالدیرغان
- خانم‌های باردار و خانم‌هایی که در دوران شیردهی قرار دارند، نباید از گلپر استفاده کنند.
- مصرف این ادویه برای کودکان زیر دو سال ممنوع و مضر است.
- افراد مبتلا به زخم معده، روده و دیابت نباید از این گیاه استفاده کنند.
