خواص گل میخک؛ طرز استفاده از گل میخک و مضرات آن

خواص گیاهان دارویی بی شماری در طب سنتی به ثبت رسیده است که یکی از آن‌ها گل میخک است.

این گل نه تنها به عنوان یک داروی حرفه‌ای در طب سنتی کاربرد دارد بلکه به عنوان ادویه نیز از آن استفاده می‌شود.

معرفی گل میخک

گل میخک که به گل‌های آن قرنفل نیز گفته می‌شود، از خانواده میخکیان است.

میخک از غنچه‌های خشک شده این درخت به دست می‌آید. این گیاه به علت زیبایی خاصی که دارد، امروزه در بیشتر نقاط دنیا به عنوان گیاه زینتی پرورش داده می‌شود.

میخک معمولاً به عنوان یک ادویه آشپزخانه و در ترکیب با فلفل، دارچین و زردچوبه و سایر ادویه‌ها برای تهیه پودر ادویه کاری، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از خواص میخک و روغن آن نیز در تولید عطرها، صابون‌ها و یا به عنوان ماده طعم دهنده در لوازم پزشکی و دندان‌پزشکی استفاده می‌شود.

در قدیم میخک ادویه‌ای گران قیمت بود که تنها پادشاهان و ثروتمندان می‌توانستند از آن استفاده کنند.

غنچه‌های گیاه میخک پس از باز شدن یعنی قبل از این که رنگ خاکستری و ارغوانی آن تبدیل به قرمز شود، باید چیده و خشک شوند، میخکی که به عنوان ادویه و دارو به کار می‌رود، پودر این غنچه‌ها است.

میخک در طب سنتی ایران

در طب سنتی ایران در جهت تقویت لثه و درد دندان و رفع بدبوی دهان کاربرد دارد.

از میخک در بیماری‌های گوارشی مانند فواق (سکسکه) وجشاء (آروغ) و بیماری‌های رحم و بیماری‌های تنفسی مانند سرفه استعمال می‌شود.

حالت تهوع و استفراغ را برطرف می‌کند، بدین منظور می‌توان ۲ قطره از اسانس میخک را در یک لیوان ریخت و نوشید و یا از یک فنجان دم کرده میخک استفاده کرد.

خواص گل میخک:

میخک چه خواصی دارد؟

1. میخک حاوی مواد مغذی مهم است

میخک حاوی فیبر، ویتامین و مواد معدنی است، بنابراین استفاده از میخک کامل یا آسیاب شده برای افزودن طعم به غذای شما می‌تواند برخی از مواد مغذی مهم را تأمین کند.

یک قاشق چای خوری (2 گرم) میخک آسیاب شده حاوی:

• کالری: 6
• کربوهیدرات‌ها: 1 گرم
• فیبر: 1 گرم
• منگنز: 55٪ DV
• ویتامین کا: 2٪ DV

منگنز یک ماده معدنی ضروری برای حفظ عملکرد مغز و داشتن استخوان‌های محکم است.

2. میخک سرشار از آنتی اکسیدان است

علاوه بر اینکه حاوی چندین ویتامین و مواد معدنی مهم است، میخک سرشار از آنتی اکسیدان است. آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند، که می‌تواند به توسعه بیماری مزمن کمک کند.

میخک همچنین حاوی ترکیبی به نام اوژنول است که نشان داده شده به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی عمل می‌کند. در حقیقت، یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که اوژنول آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد را پنج برابر موثرتر از ویتامین E، آنتی اکسیدان قوی دیگر متوقف می‌کند.

گنجاندن میخک در رژیم غذایی همراه با سایر غذاهای غنی از آنتی اکسیدان می‌تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.

3. میخک به محافظت در برابر سرطان کمک کند

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در میخک می‌تواند به محافظت در برابر سرطان کمک کند. در یک مطالعه نشان داده شد که عصاره میخک به توقف رشد تومورها کمک می‌کند و باعث مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود.

در یک مطالعه دیگر نیز نتایج مشابهی مشاهده شد که نشان می‌دهد مقادیر غلیظ روغن میخک باعث مرگ سلول در 80٪ سلول‌های سرطانی مری می‌شود.

همچنین نشان داده شده است که اوژنول موجود در میخک دارای خاصیت ضد سرطانی است. اوژنول در مقادیر زیاد سمی است و مصرف بیش از حد روغن میخک ممکن است باعث آسیب کبدی به ویژه در کودکان شود. برای تعیین چگونگی تأثیر مقادیر کم روی انسان، تحقیقات بیشتری لازم است.

4. می‌تواند باکتری‌ها را از بین ببرد

نشان داده شده است که میخک دارای خواص ضد میکروبی است، به این معنی که می‌تواند به جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها کمک کند. یک مطالعه نشان داد که روغن اساسی میخک سه نوع باکتری متداول را از بین می‌برد، از جمله E. coli، که یک نوع باکتری است و می‌تواند باعث مسمومیت غذایی شود.

علاوه بر این، خواص ضد میکروبی میخک حتی می‌تواند به ارتقا سلامت دهان و دندان کمک کند. در یک مطالعه، مشخص شد که ترکیبات استخراج شده از میخک رشد دو نوع باکتری را که در بیماری لثه نقش دارند متوقف می‌کند.

مطالعه دیگری روی 40 نفر اثرات دهانشویه گیاهی متشکل از روغن درخت چای، میخک و ریحان را آزمایش کرد. پس از 21 روز استفاده از دهان شویه گیاهی، آن‌ها بهبودی در سلامت لثه و همچنین میزان پلاک و باکتری در دهان را نشان دادند.

5. میخک سلامت کبد را بهبود می‌بخشد

مطالعات نشان می‌دهد که ترکیبات مفید موجود در میخک می‌تواند به سلامت کبد کمک کند. ترکیب اوژنول ممکن است به خصوص برای کبد مفید باشد.

در یک مطالعه روی حیوانات، موش‌های دارای بیماری کبد چرب را با مخلوطی که حاوی روغن میخک یا اوژنول بودند تغذیه کرد. هر دو مخلوط باعث بهبود عملکرد کبد، کاهش التهاب و کاهش استرس اکسیداتیو می‌شود.

یک مطالعه حیوانی دیگر نشان داد که اوژنول موجود در میخک به معکوس کردن علائم سیروز کبدی یا زخم کبد کمک می‌کند. متأسفانه، تحقیقات در مورد اثرات محافظت از کبد میخک و اوژنول در انسان محدود است.

میخک همچنین دارای آنتی اکسیدان زیادی است که به دلیل توانایی کمک به کاهش استرس اکسیداتیو، می‌تواند از بیماری کبد جلوگیری کند.

6. ممکن است به تنظیم قند خون کمک کند

تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در میخک ممکن است به کنترل قند خون کمک کند. در یک مطالعه مشخص شد که میخک و نیژیرسین باعث افزایش جذب قند از خون به سلول‌ها، افزایش ترشح انسولین و بهبود عملکرد سلول‌های تولید کننده انسولین می‌شوند.

انسولین هورمونی است که مسئول انتقال قند از خون به سلول‌های شما است. عملکرد مناسب انسولین برای حفظ سطح قند خون ثابت ضروری است. در ترکیب با یک رژیم غذایی متعادل، میخک می‌تواند به شما در کنترل سطح قند خون کمک کند.

خواص و فواید میخک برای بدن

7. ممکن است باعث سلامت استخوان شود

پوکی استخوان وضعیتی است که اکثر افراد دچار آن می‌شوند. پوکی استخوان، ممکن است خطر شکستگی را افزایش دهد. در مطالعه ای نشان داده شده است که برخی از ترکیبات موجود در میخک به حفظ توده استخوان کمک می‌کند.

به عنوان مثال، یک مطالعه حیوانی نشان داد که عصاره گل میخک دارای مقدار زیادی اوژنول است که باعث بهبود چندین نشانگر پوکی استخوان و افزایش تراکم و قدرت استخوان می‌شود. میخک همچنین سرشار از منگنز است و 30 درصد از DV را فقط در 1 قاشق چای خوری (2 گرم) میخک آسیاب شده تأمین می‌کند. منگنز یک ماده معدنی است که در تشکیل استخوان نقش دارد و برای سلامت استخوان فوق العاده مهم است.

8. ممکن است زخم معده را کاهش دهد

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در میخک می‌تواند به درمان زخم معده کمک کند. زخم معده، زخم‌های دردناکی است که در غشای معده، اثنی عشر یا مری تشکیل می‌شود. این‌ها معمولاً به دلیل کاهش پوشش محافظ معده ایجاد می‌شوند، که به دلیل عواملی مانند استرس، عفونت و ژنتیک است.

در یک مطالعه حیوانی نشان داده شد که روغن اساسی از میخک باعث افزایش تولید مخاط معده می‌شود. مخاط معده به عنوان یک مانع عمل می‌کند و به جلوگیری از فرسایش مخاط معده از اسیدهای گوارشی کمک می‌کند. یک مطالعه حیوانی دیگر نشان داد که عصاره گل میخک به درمان زخم معده کمک می‌کند و اثراتی مانند چندین داروی ضد زخم را نشان می‌دهد. اگرچه اثرات ضد زخم میخک و ترکیبات آن امیدوار کننده است، اما مطالعات بیشتری در مورد اثرات آن بر روی انسان مورد نیاز است.

دیگر خواص داروئی گل میخک

میخک یعنی خشک شده غنچه درخت میخک از دو هزار سال پیش بعوان ادویه بکار می‌رفته است.

میخک از نظر طب قدیم ایران خیلی گرم و خشک است و دارای خواص بسیاری است.

۱) برای رفع دندان درد و گوش درد یک قطره از اسانس میخک و یا روغن آنرا روی دندان بمالید و یا در گوش بچکانید.

۲) میخک تقویت کننده مغز می‌باشد و کسانیکه حافظه ضعیف دارند باید از دم کرده میخک استفاده کنند.

۳) میخک از سرطان جلوگیری کرده و حتی درمان کننده سرطان می‌باشد.

۴) برای رفع سردرد مفید است.

۵) در برطرف کردن فلج و لقوه مؤثر است.

۶) ضعف اعصاب را درمان می‌کند.

۷) برای رفع تنگی نفس مفید است.

۸) کسانیکه مبتلا به بیماری وسواس هستند برای درمان آن باید میخک بخورند.

۹) مقوی معده و جهاز هاضمه است.

۱۰) کبد و کلیه را تقویت می‌کند.

۱۱) سکسکه را برطرف می‌کند.

۱۲) برای تقویت نیروی سرد مزاجان مفید است بدین منظور باید ۲ گرم از پودر میخک را با شیر مخلوط کرده و هر روز به مدت یک هفته از آن استفاده کرد.

۱۳) کسانیکه قطره قطره ادرار می‌کنند برای درمان آن باید چای میخک بنوشند.

۱۴) میخک اشتهاآرو است.

۱۵) بدن را تقویت می‌کند.

۱۶) برای ترمیم قرنیه چشم و برطرف کردن لکه در چشم، می‌توان چند قطره از محلول آبی میخک در چشم بچکانید.

۱۷) میخک تب بر است.

۱۸) میخک کرم کش است و داروهای کرم کش دارای میخک است.

۱۹) برای گردش خون و قلب مفید است.

۲۰) اسهال و دل درد را تقویت می‌کند.

۲۱) برای درمان کمردرد، چای میخک و یا دو قطره اسانس میخک را با آب گرم و یا چای مخلوط کرده و بنوشید.

۲۲) نوشیدن یک فنجان چای میخک بعد از غذا گاز و درد معده را از بین می‌برد.

۲۳) استفاده از میخک گرفتگی عضله را از بین می‌برد.

طرز استفاده از گل میخک

برای تهیه چایی یا دم کرده میخک مقدر ۱۰ گرم میخک را با یک لیتر آب جوش مخلوط کرده و به مدت ۵ دقیقه دم کنید.

مضرات مصرف گل میخک

همانطور که گفته شد میخک بسیار گرم است، بنابراین برای گرم مزاجان مناسب نیست و ممکن است باعث ناراحتی کلیه و روده‌ها شود.

مضرات استفاده خودسرانه از گیاه میخک برای کاهش درد دندان

این نکته را مدنظر قرار دهید که؛ تنها از طریق تزریق و یا مصرف داروهای مسکن تجویز شده توسط دندانپزشک است که می‌توان درد دندان را تسکین داد و حتی استفاده از اسپری‌های لیدوکائین نیز به دلیل بی‌حسی موضعی تاثیری در دردهای عمیق که از داخل استخوان و از عصب دندان بیمار برخاسته است، ندارد.

استفاده از روش‌های سنتی و خانگی مانند گذاشتن میخک بر روی دندان و موارد دیگر علمی نیست و حتی گذاشتن میخک به مدت چند روز یا چند ساعت در سطح دندان به دلیل داشتن خواص اسیدی، احتمال زخم شدن لثه فرد را فراهم می‌کند.

این احتمال وجود دارد که با به‌کار بردن داروی «اوژنول» که استخراج شده از میخک است، در پانسمان‌های موقت دندان، توسط دندان‌پزشک بی‌حسی موضعی ایجاد شود، اما در صورتی که سر عصب باز باشد، اثر بی‌حس کنندگی و یا تسکین درد وجود خواهد داشت.

اما باید توجه داشته باشید که افراد با گذاشتن میخک بر سطح دندان در منزل نمی‌توانند درد را تسکین دهند و برای برطرف کردن این دردها باید با مراجعه به متخصصان مربوطه، با بی حسی و تسکین موقت از راه‌های یاد شده، به بررسی و برطرف کردن عامل اصلی درد دندان بپردازند.