سندرم سلا خالی یا زین خالی؛ علل، علائم، تشخیص و روش های درمان آن
آنچه در این مقاله میخوانید
سندرم سلا خالی یا سندرم زین خالی یک اختلال نادر مربوط به قسمتی از جمجمه به نام sella turcica است. سلا تورسیکا در استخوان اسفنوئیدی در پایه جمجمه قرار دارد که غده هیپوفیز را نگه می‌دارد.
اگر به این سندرم مبتلا هستید، sella turcica شما واقعاً خالی نیست. درواقع، این بدان معناست که این بخش جمجمه تا حدی یا کاملاً با مایع مغزی نخاعی (CSF) پرشده است. افراد مبتلابه سندرم سلا خالی دارای غده‌های هیپوفیز کوچک هستند. در برخی موارد غده هیپوفیز حتی در آزمایش‌های تصویربرداری مشاهده نمی‌شود.
هنگامی‌که سندروم سلا خالی ناشی از یک بیماری زمینه‌ای است، به آن سندرم سلا خالی ثانویه گفته می‌شود. هنگامی‌که هیچ علت شناخته‌شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد، به آن سندرم سلا خالی اولیه گفته می‌شود.
علل ایجاد سندرم سلا خالی
غده هیپوفیز غده کوچکی است که در زیر مغز قرار دارد. این غده توسط پایه‌ی هیپوفیز به انتهای مغز متصل شده است. هیپوفیز در بخشی از جمجمه به نام sella turcica قرار دارد. هنگامی‌که غده هیپوفیز کاهش می‌یابد و یا مسطح می‌شود، در اسکن MRI این تغییر دیده نمی‌شود. این روند باعث می‌شود که منطقه‌ای که غده‌ی هیپوفیز در آن قرار دارد خالی به نظر برسد؛ اما سلا درواقع خالی نیست. این بخش اغلب با مایع مغزی نخاعی (CSF) پرشده است. CSF مایعی است که مغز و نخاع را احاطه کرده است. با ابتلا به این سندرم غده هیپوفیز کوچک یا صاف می‌شود.
سندرم سلا خالی اولیه هنگامی رخ می‌دهد که یکی از لایه‌هایی (arachnoid) که خارج از مغز قرار می‌گیرد به داخل سلا برسد و بر روی هیپوفیز فشار بیاورد. نوع ثانویه این سندرم نیز زمانی اتفاق می‌افتد که سلا خالی است زیرا غده هیپوفیز بر اثر یکی از علل زیر آسیب‌دیده است:
- تومور
- پرتودرمانی
- عمل جراحی
این سندرم ممکن است در بیماری به نام pseudotumor cerebri نیز دیده شود که عمدتاً بر زنان جوان و چاق تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که CSF تحت‌فشار بیشتری قرار بگیرد.
غده هیپوفیز تولید هورمون‌های متعددی که غده‌های دیگر بدن ازجمله غدد زیر را کنترل می‌کنند را بر عهده دارد:
- غدد آدرنال
- تخمدان‌ها
- بیضه‌ها
- تیروئید
وجود مشکل در غده هیپوفیز می‌تواند به در غدد بالا اختلال ایجاد کرده و سطح هورمون‌های ترشح‌شده توسط آن‌ها را غیرطبیعی کند.
علائم سندرم سلا خالی
در این بیماری اغلب علائمی ناشی از کاهش عملکرد هیپوفیز وجود ندارد. اگر علائم وجود داشته باشد، ممکن است شامل هرکدام از موارد زیر باشد:
- مشکلات نعوظ
- سردرد
- قاعدگی نامنظم یا غیرواقعی
- کاهش یا عدم وجود میل جنسی
- خستگی و کمبود انرژی
- ترشح از نوک پستان
تست‌ها و آزمون‌های تشخیصی
سندرم سلا خالی اولیه اغلب در طی MRI یا CT اسکن سر و مغز کشف می‌شود. در این حالت عملکرد هیپوفیز معمولاً طبیعی است. پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را انجام دهد تا کارکرد غده هیپوفیز را تشخیص دهد.
گاهی اوقات آزمایش‌های بررسی فشارخون در مغز نیز انجام می‌شود. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
- بررسی شبکیه توسط چشم‌پزشک
- پونکسیون کمری (نخاع)
روش‌های درمان سندرم سلا خالی
برای سندرم سلا خالی اولیه:
- اگر عملکرد هیپوفیز طبیعی باشد، درمانی انجام نمی‌شود.
- داروهایی برای درمان سطح غیرطبیعی هورمون‌ها تجویز می‌شود.
برای سندرم سلا خالی ثانویه، درمان شامل جایگزینی هورمون‌هایی است که کاهش پیداکرده‌اند. در بعضی موارد، جراحی برای تعمیر sella turcica موردنیاز است.
عوارض احتمالی ناشی از سندرم سلا خالی
یکی از عوارض ابتلا به این سندرم افزایش سطح پرولاکتین در بدن است. این هورمون، هورمون ساخته‌شده توسط غده هیپوفیز است. پرولاکتین باعث افزایش تولید شیر در زنان می‌شود. اگر علائم غیرطبیعی بودن عملکرد هیپوفیز مانند مشکل در چرخه قاعدگی یا ناتوانی جنسی را دارید با پزشک تماس بگیرید.
کتاب الکترونیکی (182 صفحه)
فایل صوتی کتاب (132 دقیقه)
کتاب الکترونیکی 14 تمرین مکمل
برنامه تمرینی 4 هفته ای
موسیقی درمانی سابلیمینال
